georges-eugène haussmann
başlık "xyznin başkalaşımı" tarafından 15.01.2022 14:58 tarihinde açılmıştır.
1.
paris'i yeniden inşaa eden adam olarak da bilinir.
şöyle ki;
aron georges-eugène haussmann, 27 mart 1809 tarihinde paris’te doğmuştur ve yine paris’te 11 ocak 1891 tarihinde (81 yaşındayken) hayata gözlerini yummuştur. kendisi yaklaşık 17 yıl boyunca seine departmanı’nın valiliğini yapmıştır ve paris’i yönetmiştir. vali olarak çalıştığı bu süre zarfında haussmann, paris için çok önemli projelere imza atmıştır ve şehrin çehresini tamamen değiştirerek paris’i günümüzdeki görünümüne kavuşturmuştur. bu nedenle haussmann’dan önce var olan paris için “eski paris”, haussmann’dan sonra ortaya çıkan paris için ise “yeni paris” kavramları kullanılabilir.
haussmann, alsas kökenli zengin bir alman aileden gelmektedir ve protestan’dır. anne tarafından dedesine (general baron dentzel)(georges frédéric dentzel)“general” ve “baron” unvanları 1. napolyon tarafından verilmiştir. bu nedenle haussmann’ın ailesinde napolyon’a ve onun soyundan gelenlere ciddi derecede saygı duyulmaktadır. bu bilgilerden yola çıkılarak haussmann’ın bonapartçı (bonapartist) bir ailede yetiştiği ve bu görüşten etkilendiği söylenebilir.
1. imparatorluk’un son yıllarında dünyaya gelmiş olan ve bonapartçı bir ailede yetişmiş olan haussmann’ın askerî şöhretten ve zaferlerden etkilendiği söylenmektedir. ancak kendisi asker olmadığı için bu türden bir askerî şöhret elde edemeyecek olan haussmann, şöhret hırsını bastırabilmek için politikaya atılıp insanları idare etmeye çalışacaktır.
politik kariyerine 1831 yılında başlamış olan haussmann, seine valiliği görevinden önce kaymakamlık görevinde bulunmuştur ve varyonne ve gironde departmanları’nın valiliklerini yapmıştır. güçlü ailesi, fiziksel özellikleri ve hırsı sayesinde kısa bir sürede basamakları hızla çıkan haussmann, 1853 yılında gironde departmanı valiliği görevinden alınarak seine departmanı valiliği görevine atanacaktır.
1848 yılında fransa’da devlet tarihinin ilk cumhurbaşkanını seçebilmek amacıyla seçimler yapılır. 1. napolyon’un yeğeni olan charles-louis napolyon’un (bundan sonra “louis napolyon”) tam olarak 10 aralık 1848 tarihinde yapılan seçimleri kazanması üzerine louis napolyon, devletin başına fransa’nın ilk cumhurbaşkanı olarak gelir. ancak louis napolyon, cumhuriyetçi olmaktan çok monarşisttir ve ülkenin siyasi rejimini değiştirmeyi düşünmektedir. bu amacına ulaşabilmek için 2 aralık 1851 tarihinde kanlı bir darbe düzenler ve devleti tamamen eline geçirir.
darbe sonrasında yapmak istediği reformları ve kurmak istediği kurumları halka onaylatmak amacıyla louis napolyon bir plebisit düzenler. söz konusu plebisit sonrasında halk, louis napolyon’un yapmak istediği değişiklikleri kabul eder ve böylece louis napolyon’un darbesi meşruiyet kazanmış olur. 2 aralık 1852 tarihinde de zaten louis napolyon, 2. imparatorluk’u kurulacaktır ve imparator 3. napolyon olarak devletin başına geçecektir.
bonapartçı olan haussmann, darbeden önce louis napolyon ile birlikte bir tren seyahati yapma fırsatı bulmuştur. bu seyahat esnasında haussmann, louis napolyon’a ne kadar sıkı bir bonapartçı aileden geldiğini ve kendisinin de çok sıkı bir bonapartçı olduğunu açıklamıştır. bu sayede louis napolyon, haussmann’ı “fark etmiştir” ve başarılı darbe girişiminden sonra da tanımaktadır. devleti tamamen eline geçirdikten sonra louis napolyon, yapacağı vali atamalarında haussmann’ı “hatırlayacaktır”.
louis napolyon’un darbesini gerçekleştirdiği dönemde haussmann, gironde departmanı’nın valiliğini yapmaktadır, ancak gözleri gironde departmanı’ndan daha önemli olan seine departmanı’nın valilik görevindedir.
louis napolyon’un paris için çok büyük projeleri vardır ve bu projelerinden daha 1848 yılında etrafındakilere bahsettiği bilinmektedir. daha önceki dönemlerde londra’da ve new york’ta yaşamış olmasının, louis napolyon’un söz konusu projelerini daha iyi şekillendirmesinde önemli bir rol oynadığı belirtilmektedir. resmi, mimariyi ve yeşil alanları (bahçeler, ormanlar, parklar, v.b.) seven louis napolyon, paris’i değiştirmek için ortaya koyacağı projelerinde sanata, mimariye ve yeşil alanlara önem verecektir.
louis napolyon iyi bir asker/general değildir ve bu nedenle idarî meşruiyetini modernleşme/çağdaşlaşma politikaları üzerine oturtmaya çalışmıştır. bu modernleşme politikalarının meyvesi (ve louis napolyon’un “silahı”) de başkent paris olmuştur. yenilenmiş olan paris sayesinde louis napolyon, tüm dünyaya 2. imparatorluk’un ne kadar da “çağdaş” olduğunu göstermeye çalışmıştır.
ancak paris’i tamamen değiştirmek isteyen louis napolyon, bu fikrini uygulamaya koyabilmek için seine departmanı’na uygun bir vali ataması gerektiğini bilmektedir. bu amaçla louis napolyon, dönemin içişleri bakanı olan (ve o dönemde henüz “dük” değil ancak “kont” olan) persigny dükü victor de persigny’i o dönemin en önemli beş valisi arasından seine departmanı’na en uygun olanını seçmesi için görevlendirir. haussmann, görüşmeleri esnasında persigny kontu’nu etkilemeyi başarır ve böylece 23 haziran 1853 tarihinde gironde departmanı’ndan alınarak seine departmanı’na vali olarak atanır. imparator 3. napolyon ile vali haussmann arasında çok yakın bir ilişki olacaktır. haussmann, louis napolyon ile doğrudan ve haftada birkaç kez görüşebilecektir. öyle ki devletin bakanlarının bile imparatoru her zaman doğrudan ve bu kadar sıklıkta göremediği, hatta bu nedenle haussmann’ı kıskandıkları söylenmektedir.
haussmann, yaklaşık 17 yıl boyunca paris’in valiliğini yapacaktır ve bu süre zarfında yeni paris’i inşa edecektir.
haussmann’ın şehircilik siyasetinin ilkeleri
– yeni açılan her yolun, yaya ve taşıt trafiğini kolaylaştırması şart koşulmaktadır. yolların ulaşım dışında, bölgenin havadarlığını ve aydınlığını da temin etmesi beklenmektedir.
– yolların genişlemesiyle ferahlayan bölgelerde, yağmur ve atık suların tahliyesi de kolaylaşmaktadır. her yolun altında bir kanalizasyon şebekesinin bulunması, yeni inşa edilen binaların da kolayca sisteme dahil olmasını sağlamaktadır.
– kaldırımlarda ışıldayan lambalar, paris’in aydınlık yüzünü simgelemekte, gece hayatını aydınlatmakta ve parislilerin gece anlayışını değiştirmektedir. yollarda ayrıca banklar, çeşmeler ve süs havuzları gibi aksesuarlar da bulunmaktadır.
– ilk inşa yasası, eski rejim zamanından kalmaktadır. haussman’a göre şehirciliğin yürüttüğü cephe çalışmaları, binaların üzerini örten bir perde niteliğindedir. ağaçlarla süslü geniş caddeler ve neredeyse aynı cephelere sahip binalarla haussmann, paris’i şekillenmiştir.
birinci etap: haussmann’ın ilk icraat dönemi (1853-1859)
yasal dayanağa ve yeterli finansmana sahip olan haussmann, rue de rivoli yıkımlarına girişmiş ve kentin önemli ilk konaklama yapısı olacak olan grand hotel du louvre’un inşasını başlatmıştır. inşa için 3000 işçi mobilize edilmiştir ve bu işçiler şantiyelerde 24 saat aralıksız çalışmıştır. rue de rivoli ve rue saint antonie caddeleri birbirlerine bağlanır ve bu sayede louvre çevresinde iki meydan açılır: place de carrousel ve place saint germain l’auxerrois. operasyonlar sırasında le marais bölgesindeki klasik dönemin önemli iki yapısı olan hotel de sully ve hotel de mayanne, korunmuş ancak birçok tarihî yapı haritadan silinmiştir. rue saint-martin ile rue saint-denis arasında kalan sıkışık, sağlıksız ve güvensiz kesimler parçalanmıştır. chatelet meydanı, houssmann paris’inin yeni merkezi olmuş, bugünkü chatelet tiyatrosu ve theatre de ville gibi yeni ve önemli birçok kamu yapısı inşa edilmiştir. tüm bu süreçte 9467 metre yeni yol açılmıştır. 1859’da bir parlamento raporunda, yeni yolların; hava, ışık ve sağlık koşullarını iyileştirdiği ve daha önce girilemeyen, barikatlar ile kapatılan; dar, karanlık ve sağlıksız sokak labirentlerine ulaşımı sağladığı belirtilmiştir. büyük, yeşil bahçelerin örnekleri bu dönemde oluşturulmaya başlanmıştır: bois de boulogne, bois de vincennes, montsouris parkı bu örneklerin başlıcalardır. yapılan işler kısa sürede sonuca ulaşmış, binlerce işçi için istihdam sağlanmıştır. parisliler, bu aşamadaki uygulamalardan genellikle hoşnut kalmıştır.
ikinci etap: kentin sınırlarının genişletilmesi (1858-1869)
bu etap, bulvar ağı oluşturmayı ve açılan ’’büyük bulvarlar’’ halkasını yeni tren garlarına bağlamayı hedeflemiştir. böylece 26.294 metrelik yeni bir yol şebekesi yaratılacaktır. gelişmelere yeni yolları, bunların bağlandığı meydanları ve park genişletmelerini de katmak gerekmektedir. bunlar arasında bugün de kentin en önemli akslarından olan boulevard raspail ve avenue des gobelins de bulunmaktadır. açılan veya genişletilen yollar, mevcut aksları yeni semtlere veya meydanlara bağlayarak kentsel ağı tamamlamaya ve bağlantıları güçlendirmeye yöneliktir. eski yollar ve mahallelerin neredeyse tümü yıkılmış, boulevard du palais ve rue de lutece adlı iki geniş yol açılmış, saint michell ve pont au change köprüleri yenilenmiş, ticaret mahkemesi ve prefecture de police adlı iki büyük kamu binası inşa edilmiştir. bu sırada notre dame katedrali ve sainte-chapelle de çevreleri korunarak onarılmıştır. paris’in dış surlarının ötesinde kalan banliyö semtleri ve eski köyler, merkeze bağlanmıştır. 1860 yılı itibarıyla 8.000 şantiye açılmış ve toplamda 55.000 kişilik bir iş gücü seferber edilmiştir. yapılanlar, halk ve meclis tarafından destek görürken bir yandan da eleştiriler başlamıştır. eleştiriler, yeşil alanların yol yapımı nedeniyle daraltılması ve yükselen maliyetlerdendir.
üçüncü etap: eleştirilerin artması ve haussmann’ın görevden alınması (1869-1870)
başkentin politik ortamı içinde giderek artan toplumsal ve parlamenter eleştirilerin hedefi de imparator değil, haussmann olmuştur. buna rağmen vali, projelerinin üçüncü aşamasını da 1867 yılında meclise onaylatmıştır. bu kez bütçe 280 milyondur. bu etapta sol kıyıdaki yolların ve meydanların genişletilmesi dışında sağ kıyı bölgesine yoğunlaşılacaktır. champs-elysees bahçelerinin genişletilmesi, yapımına henüz başlanmamış olan yeni opera önündeki meydan ve gare du nord çıkışındaki meydan ile bugünkü place de la rebublique, place de la nation, trocadero ve victor hugo meydanlarının tamamlanması, rond-point des champs-elysees alanının açılması bu etabın önemli kentsel mekân düzenlemeleridir. bu düzenlemeler, kentin kamusal mekânlara katkı sağladığı gibi buralara bağlanan yollardaki yeni yapım ve düzenlemelerle de bütünleşerek kent içi ulaşım ağının tamamlanmasına da katkıda bulunmaktadır. üçüncü etap programı tamamlanmadan vali görevden alınmış, projenin devamı belirsizliğe girmiştir.
buradan
şöyle ki;
aron georges-eugène haussmann, 27 mart 1809 tarihinde paris’te doğmuştur ve yine paris’te 11 ocak 1891 tarihinde (81 yaşındayken) hayata gözlerini yummuştur. kendisi yaklaşık 17 yıl boyunca seine departmanı’nın valiliğini yapmıştır ve paris’i yönetmiştir. vali olarak çalıştığı bu süre zarfında haussmann, paris için çok önemli projelere imza atmıştır ve şehrin çehresini tamamen değiştirerek paris’i günümüzdeki görünümüne kavuşturmuştur. bu nedenle haussmann’dan önce var olan paris için “eski paris”, haussmann’dan sonra ortaya çıkan paris için ise “yeni paris” kavramları kullanılabilir.
haussmann, alsas kökenli zengin bir alman aileden gelmektedir ve protestan’dır. anne tarafından dedesine (general baron dentzel)(georges frédéric dentzel)“general” ve “baron” unvanları 1. napolyon tarafından verilmiştir. bu nedenle haussmann’ın ailesinde napolyon’a ve onun soyundan gelenlere ciddi derecede saygı duyulmaktadır. bu bilgilerden yola çıkılarak haussmann’ın bonapartçı (bonapartist) bir ailede yetiştiği ve bu görüşten etkilendiği söylenebilir.
1. imparatorluk’un son yıllarında dünyaya gelmiş olan ve bonapartçı bir ailede yetişmiş olan haussmann’ın askerî şöhretten ve zaferlerden etkilendiği söylenmektedir. ancak kendisi asker olmadığı için bu türden bir askerî şöhret elde edemeyecek olan haussmann, şöhret hırsını bastırabilmek için politikaya atılıp insanları idare etmeye çalışacaktır.
politik kariyerine 1831 yılında başlamış olan haussmann, seine valiliği görevinden önce kaymakamlık görevinde bulunmuştur ve varyonne ve gironde departmanları’nın valiliklerini yapmıştır. güçlü ailesi, fiziksel özellikleri ve hırsı sayesinde kısa bir sürede basamakları hızla çıkan haussmann, 1853 yılında gironde departmanı valiliği görevinden alınarak seine departmanı valiliği görevine atanacaktır.
1848 yılında fransa’da devlet tarihinin ilk cumhurbaşkanını seçebilmek amacıyla seçimler yapılır. 1. napolyon’un yeğeni olan charles-louis napolyon’un (bundan sonra “louis napolyon”) tam olarak 10 aralık 1848 tarihinde yapılan seçimleri kazanması üzerine louis napolyon, devletin başına fransa’nın ilk cumhurbaşkanı olarak gelir. ancak louis napolyon, cumhuriyetçi olmaktan çok monarşisttir ve ülkenin siyasi rejimini değiştirmeyi düşünmektedir. bu amacına ulaşabilmek için 2 aralık 1851 tarihinde kanlı bir darbe düzenler ve devleti tamamen eline geçirir.
darbe sonrasında yapmak istediği reformları ve kurmak istediği kurumları halka onaylatmak amacıyla louis napolyon bir plebisit düzenler. söz konusu plebisit sonrasında halk, louis napolyon’un yapmak istediği değişiklikleri kabul eder ve böylece louis napolyon’un darbesi meşruiyet kazanmış olur. 2 aralık 1852 tarihinde de zaten louis napolyon, 2. imparatorluk’u kurulacaktır ve imparator 3. napolyon olarak devletin başına geçecektir.
bonapartçı olan haussmann, darbeden önce louis napolyon ile birlikte bir tren seyahati yapma fırsatı bulmuştur. bu seyahat esnasında haussmann, louis napolyon’a ne kadar sıkı bir bonapartçı aileden geldiğini ve kendisinin de çok sıkı bir bonapartçı olduğunu açıklamıştır. bu sayede louis napolyon, haussmann’ı “fark etmiştir” ve başarılı darbe girişiminden sonra da tanımaktadır. devleti tamamen eline geçirdikten sonra louis napolyon, yapacağı vali atamalarında haussmann’ı “hatırlayacaktır”.
louis napolyon’un darbesini gerçekleştirdiği dönemde haussmann, gironde departmanı’nın valiliğini yapmaktadır, ancak gözleri gironde departmanı’ndan daha önemli olan seine departmanı’nın valilik görevindedir.
louis napolyon’un paris için çok büyük projeleri vardır ve bu projelerinden daha 1848 yılında etrafındakilere bahsettiği bilinmektedir. daha önceki dönemlerde londra’da ve new york’ta yaşamış olmasının, louis napolyon’un söz konusu projelerini daha iyi şekillendirmesinde önemli bir rol oynadığı belirtilmektedir. resmi, mimariyi ve yeşil alanları (bahçeler, ormanlar, parklar, v.b.) seven louis napolyon, paris’i değiştirmek için ortaya koyacağı projelerinde sanata, mimariye ve yeşil alanlara önem verecektir.
louis napolyon iyi bir asker/general değildir ve bu nedenle idarî meşruiyetini modernleşme/çağdaşlaşma politikaları üzerine oturtmaya çalışmıştır. bu modernleşme politikalarının meyvesi (ve louis napolyon’un “silahı”) de başkent paris olmuştur. yenilenmiş olan paris sayesinde louis napolyon, tüm dünyaya 2. imparatorluk’un ne kadar da “çağdaş” olduğunu göstermeye çalışmıştır.
ancak paris’i tamamen değiştirmek isteyen louis napolyon, bu fikrini uygulamaya koyabilmek için seine departmanı’na uygun bir vali ataması gerektiğini bilmektedir. bu amaçla louis napolyon, dönemin içişleri bakanı olan (ve o dönemde henüz “dük” değil ancak “kont” olan) persigny dükü victor de persigny’i o dönemin en önemli beş valisi arasından seine departmanı’na en uygun olanını seçmesi için görevlendirir. haussmann, görüşmeleri esnasında persigny kontu’nu etkilemeyi başarır ve böylece 23 haziran 1853 tarihinde gironde departmanı’ndan alınarak seine departmanı’na vali olarak atanır. imparator 3. napolyon ile vali haussmann arasında çok yakın bir ilişki olacaktır. haussmann, louis napolyon ile doğrudan ve haftada birkaç kez görüşebilecektir. öyle ki devletin bakanlarının bile imparatoru her zaman doğrudan ve bu kadar sıklıkta göremediği, hatta bu nedenle haussmann’ı kıskandıkları söylenmektedir.
haussmann, yaklaşık 17 yıl boyunca paris’in valiliğini yapacaktır ve bu süre zarfında yeni paris’i inşa edecektir.
haussmann’ın şehircilik siyasetinin ilkeleri
– yeni açılan her yolun, yaya ve taşıt trafiğini kolaylaştırması şart koşulmaktadır. yolların ulaşım dışında, bölgenin havadarlığını ve aydınlığını da temin etmesi beklenmektedir.
– yolların genişlemesiyle ferahlayan bölgelerde, yağmur ve atık suların tahliyesi de kolaylaşmaktadır. her yolun altında bir kanalizasyon şebekesinin bulunması, yeni inşa edilen binaların da kolayca sisteme dahil olmasını sağlamaktadır.
– kaldırımlarda ışıldayan lambalar, paris’in aydınlık yüzünü simgelemekte, gece hayatını aydınlatmakta ve parislilerin gece anlayışını değiştirmektedir. yollarda ayrıca banklar, çeşmeler ve süs havuzları gibi aksesuarlar da bulunmaktadır.
– ilk inşa yasası, eski rejim zamanından kalmaktadır. haussman’a göre şehirciliğin yürüttüğü cephe çalışmaları, binaların üzerini örten bir perde niteliğindedir. ağaçlarla süslü geniş caddeler ve neredeyse aynı cephelere sahip binalarla haussmann, paris’i şekillenmiştir.
birinci etap: haussmann’ın ilk icraat dönemi (1853-1859)
yasal dayanağa ve yeterli finansmana sahip olan haussmann, rue de rivoli yıkımlarına girişmiş ve kentin önemli ilk konaklama yapısı olacak olan grand hotel du louvre’un inşasını başlatmıştır. inşa için 3000 işçi mobilize edilmiştir ve bu işçiler şantiyelerde 24 saat aralıksız çalışmıştır. rue de rivoli ve rue saint antonie caddeleri birbirlerine bağlanır ve bu sayede louvre çevresinde iki meydan açılır: place de carrousel ve place saint germain l’auxerrois. operasyonlar sırasında le marais bölgesindeki klasik dönemin önemli iki yapısı olan hotel de sully ve hotel de mayanne, korunmuş ancak birçok tarihî yapı haritadan silinmiştir. rue saint-martin ile rue saint-denis arasında kalan sıkışık, sağlıksız ve güvensiz kesimler parçalanmıştır. chatelet meydanı, houssmann paris’inin yeni merkezi olmuş, bugünkü chatelet tiyatrosu ve theatre de ville gibi yeni ve önemli birçok kamu yapısı inşa edilmiştir. tüm bu süreçte 9467 metre yeni yol açılmıştır. 1859’da bir parlamento raporunda, yeni yolların; hava, ışık ve sağlık koşullarını iyileştirdiği ve daha önce girilemeyen, barikatlar ile kapatılan; dar, karanlık ve sağlıksız sokak labirentlerine ulaşımı sağladığı belirtilmiştir. büyük, yeşil bahçelerin örnekleri bu dönemde oluşturulmaya başlanmıştır: bois de boulogne, bois de vincennes, montsouris parkı bu örneklerin başlıcalardır. yapılan işler kısa sürede sonuca ulaşmış, binlerce işçi için istihdam sağlanmıştır. parisliler, bu aşamadaki uygulamalardan genellikle hoşnut kalmıştır.
ikinci etap: kentin sınırlarının genişletilmesi (1858-1869)
bu etap, bulvar ağı oluşturmayı ve açılan ’’büyük bulvarlar’’ halkasını yeni tren garlarına bağlamayı hedeflemiştir. böylece 26.294 metrelik yeni bir yol şebekesi yaratılacaktır. gelişmelere yeni yolları, bunların bağlandığı meydanları ve park genişletmelerini de katmak gerekmektedir. bunlar arasında bugün de kentin en önemli akslarından olan boulevard raspail ve avenue des gobelins de bulunmaktadır. açılan veya genişletilen yollar, mevcut aksları yeni semtlere veya meydanlara bağlayarak kentsel ağı tamamlamaya ve bağlantıları güçlendirmeye yöneliktir. eski yollar ve mahallelerin neredeyse tümü yıkılmış, boulevard du palais ve rue de lutece adlı iki geniş yol açılmış, saint michell ve pont au change köprüleri yenilenmiş, ticaret mahkemesi ve prefecture de police adlı iki büyük kamu binası inşa edilmiştir. bu sırada notre dame katedrali ve sainte-chapelle de çevreleri korunarak onarılmıştır. paris’in dış surlarının ötesinde kalan banliyö semtleri ve eski köyler, merkeze bağlanmıştır. 1860 yılı itibarıyla 8.000 şantiye açılmış ve toplamda 55.000 kişilik bir iş gücü seferber edilmiştir. yapılanlar, halk ve meclis tarafından destek görürken bir yandan da eleştiriler başlamıştır. eleştiriler, yeşil alanların yol yapımı nedeniyle daraltılması ve yükselen maliyetlerdendir.
üçüncü etap: eleştirilerin artması ve haussmann’ın görevden alınması (1869-1870)
başkentin politik ortamı içinde giderek artan toplumsal ve parlamenter eleştirilerin hedefi de imparator değil, haussmann olmuştur. buna rağmen vali, projelerinin üçüncü aşamasını da 1867 yılında meclise onaylatmıştır. bu kez bütçe 280 milyondur. bu etapta sol kıyıdaki yolların ve meydanların genişletilmesi dışında sağ kıyı bölgesine yoğunlaşılacaktır. champs-elysees bahçelerinin genişletilmesi, yapımına henüz başlanmamış olan yeni opera önündeki meydan ve gare du nord çıkışındaki meydan ile bugünkü place de la rebublique, place de la nation, trocadero ve victor hugo meydanlarının tamamlanması, rond-point des champs-elysees alanının açılması bu etabın önemli kentsel mekân düzenlemeleridir. bu düzenlemeler, kentin kamusal mekânlara katkı sağladığı gibi buralara bağlanan yollardaki yeni yapım ve düzenlemelerle de bütünleşerek kent içi ulaşım ağının tamamlanmasına da katkıda bulunmaktadır. üçüncü etap programı tamamlanmadan vali görevden alınmış, projenin devamı belirsizliğe girmiştir.
buradan
devamını gör...