1.
3 tip nötrinonun birbirine dönüşümü esnasında ortaya çıkan titreşimler.
basitçe anlatmaya çalışacağım.
nötrinolar evrende kozmik bazı olaylar sonucunda yayılan yahut daha büyük atom altı parçacıkların bozunup küçük parçacıklara ayrışmasıyla ortaya çıkan, gözle görülemeyecek kadar küçük parçacıklardır. bunlar elektron nötrinosu, müon nötrinosu ve tau nötrinosu olmak üzere 3 çeşittir.
nötrinolar, uzunca bir süre kütlesiz olarak kabul edilen parçacıklardır. yani bunların kütlesi o kadar küçüktür ki, herhangi bir şekilde 1 nötrinonun kütlesini doğrudan, tek başına ölçemeyiz. 3 tip nötrinonun toplam bileşik kütlesi, enerji değerleri üzerinden hesaplanabilir. bu hesaplara göre, hepsinin ortalama kütlesinin, elektron kütlesinin yaklaşık 5 milyonda 1'i olduğu tahmin edilmektedir.
peki mademki doğrudan ölçemiyoruz, bu kadar küçük kütleleri olan bu parçacıkların birer kütlesi olduğunu nereden biliyoruz? işte burada devreye kuantum mekaniği giriyor.
kuantum mekaniği gariptir. günlük hayata benzetecek olursak, bir kedinin hem ölü hem diri, bir gün içerisinde aynı anda hem gece hem gündüz, bir yiyeceğin aynı anda hem aşırı tatlı hem aşırı acı olduğunu düşünebilirsiniz. buna olasılıkların üst üste binmesi anlamına gelen süperpozisyon denir. günlük hayatta rastlamadığımız bu garip duruma parçacık dünyasında sıkça rastlarız. yani parçacıklar için düşünürsek, bunlar birbirinin tam zıttı olan özelliklere aynı anda sahiptir: hem +1/2 hem -1/2 spin gibi; ta ki siz bir ölçüm yapana kadar... ölçümü yaptığınız zaman parçacık, bu değerlerden sadece birini gösterir size.
nötrinoların da başı kel olmadığına göre, onlar da bu özellikten nasiplerini alırlar. 3 adet nötrino var demiştim. bunlardan her biri, diğer 3 nötrinonun kütlesinin üst üste binmiş durumunu taşır. albert einstein'ın meşhur formülü gereğince her kütle durumunun bir de enerji karşılığı vardır ve max planck'ın meşhur formülü gereğince her enerjinin belirli bir frekans karşılığı vardır.
frekans demişken; müzik notalarını hepimiz biliriz. bir müzik aletinde aynı anda 2 nota çalındığında, biz bu ikisi arasındaki farka karşılık gelen frekansın karşılığı olan sesi duyarız. nötrinolardaki olay da buna benzer. kozmik bir olay sonrasında ortaya çıkan bir nötrino 3 farklı frekansta titreşen bir müzik aleti gibidir. yani aslında bu nötrino bir elektron nötrinosuna, bir müon nötrinoasuna, bir de tau nötrinosuna dönüşerek seyahat etmektedir uzayda. bu dönüşümler, müzik notalarındaki gibi farklı kütle ve frekans değerlerine karşılık geldiğinden, dönüşüm esnasında ortaya sürekli olarak farklı titreşimler çıkar. işte bu titreşimlere nötrino salınımı adı verilir.
basitçe anlatmaya çalışacağım.
nötrinolar evrende kozmik bazı olaylar sonucunda yayılan yahut daha büyük atom altı parçacıkların bozunup küçük parçacıklara ayrışmasıyla ortaya çıkan, gözle görülemeyecek kadar küçük parçacıklardır. bunlar elektron nötrinosu, müon nötrinosu ve tau nötrinosu olmak üzere 3 çeşittir.
nötrinolar, uzunca bir süre kütlesiz olarak kabul edilen parçacıklardır. yani bunların kütlesi o kadar küçüktür ki, herhangi bir şekilde 1 nötrinonun kütlesini doğrudan, tek başına ölçemeyiz. 3 tip nötrinonun toplam bileşik kütlesi, enerji değerleri üzerinden hesaplanabilir. bu hesaplara göre, hepsinin ortalama kütlesinin, elektron kütlesinin yaklaşık 5 milyonda 1'i olduğu tahmin edilmektedir.
peki mademki doğrudan ölçemiyoruz, bu kadar küçük kütleleri olan bu parçacıkların birer kütlesi olduğunu nereden biliyoruz? işte burada devreye kuantum mekaniği giriyor.
kuantum mekaniği gariptir. günlük hayata benzetecek olursak, bir kedinin hem ölü hem diri, bir gün içerisinde aynı anda hem gece hem gündüz, bir yiyeceğin aynı anda hem aşırı tatlı hem aşırı acı olduğunu düşünebilirsiniz. buna olasılıkların üst üste binmesi anlamına gelen süperpozisyon denir. günlük hayatta rastlamadığımız bu garip duruma parçacık dünyasında sıkça rastlarız. yani parçacıklar için düşünürsek, bunlar birbirinin tam zıttı olan özelliklere aynı anda sahiptir: hem +1/2 hem -1/2 spin gibi; ta ki siz bir ölçüm yapana kadar... ölçümü yaptığınız zaman parçacık, bu değerlerden sadece birini gösterir size.
nötrinoların da başı kel olmadığına göre, onlar da bu özellikten nasiplerini alırlar. 3 adet nötrino var demiştim. bunlardan her biri, diğer 3 nötrinonun kütlesinin üst üste binmiş durumunu taşır. albert einstein'ın meşhur formülü gereğince her kütle durumunun bir de enerji karşılığı vardır ve max planck'ın meşhur formülü gereğince her enerjinin belirli bir frekans karşılığı vardır.
frekans demişken; müzik notalarını hepimiz biliriz. bir müzik aletinde aynı anda 2 nota çalındığında, biz bu ikisi arasındaki farka karşılık gelen frekansın karşılığı olan sesi duyarız. nötrinolardaki olay da buna benzer. kozmik bir olay sonrasında ortaya çıkan bir nötrino 3 farklı frekansta titreşen bir müzik aleti gibidir. yani aslında bu nötrino bir elektron nötrinosuna, bir müon nötrinoasuna, bir de tau nötrinosuna dönüşerek seyahat etmektedir uzayda. bu dönüşümler, müzik notalarındaki gibi farklı kütle ve frekans değerlerine karşılık geldiğinden, dönüşüm esnasında ortaya sürekli olarak farklı titreşimler çıkar. işte bu titreşimlere nötrino salınımı adı verilir.
devamını gör...