tevfik fikret

''tevfik fikret, osmanlı şair ve öğretmen. osmanlı imparatorluğu'nun dağılma sürecinde yetişti. servet-i fünûn topluluğunun lideri olan tevfik fikret, devrimci ve idealist fikirleriyle mustafa kemal başta olmak üzere dönemin pek çok aydınını etkiledi. türk edebiyatının batılılaşmasında öne çıkan isimlerden biridir.''

vikipedi

"yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin,
doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!"

dizelerinin sahibi, servetifünun şiirinin öncüsü, pesimist olmasının yanı sıra "şermin" isimli bir çocuk şiir kitabının da sahibi olan şairimizdir kendileri.

baskı döneminde sessiz kalsa da ortam biraz durulunca aydın fikirlerini esirgememiş servetifünun dönemi sanatçısı.

mehmet akif ile arasındaki tarihi kadim şiiriyle başlayan zangoç ve molla sırat atışmaları da meşhurdur.

servetifünun döneminin en önemli şairlerindendir. sanat hayatı bireysel konuları işlediği yıllar ve toplumsal konuları işlediği yıllar olmak üzere ikiye ayrılır. şiirlerini genellikle aruz ölçüsü kullanarak yazmıştır. "yağmur" şiirini aruzla okuduğunuzda bir yağmurun yavaş yavaş başladığını, hızlandığını ve başladığı gibi yavaşça bittiğini hissedebilirsiniz.

aruzu türkçe'ye başarıyla uygulamanın yanında kendisi çok da iyi bir ressamdır. parnasyendir. pitoresk şiirin öncülerindendir. resim ve kartpostal altına yazdığı şiirlerini aveng-i tesavir ve aveng-i şuhur isimleri altında toplamıştır. manzum hikayeleri de vardır.

istibdat döneminde ikinci abdülhamit'e olan nefreti daha da artmış ve bu duygularını şiirine de yansıtmıştır."bir lahza-i taahhür"isimli şiirinde padişaha düzenlenen suikastin başarısız olması sonucu duyduğu üzüntü ve nefreti anlatır.

kendisi ateisttir. oğlu haluk adına yazdığı" haluk/haluk'un defteri/haluk'un amentüsü" isimli üçleme eserlerinde oğlu üzerinden gençliğe öğüt vermiştir.

galatasaray lisesi gibi önemli bir okuldan çok yüksek bir ortalama ile mezun olmuş daha sonra orada müdürlük yapmıştır. zekası ve aydın fikirleri ile kendinden sonra gelen nesli etkisi altına almış kıymetli bir şairimizdir.

--- alıntı ---

insan eti yenmez; oh, dedim içimden, ne iyi,
bir an için dedelerimi unuttum da, inandım.

kan şiddeti besler, şiddet kanı; bu düşmanlık
kan ateşidir, sönmeyecek kanla, inandım.

--- alıntı ---

kırgın bir serveti fünun şaiiridir. okusun adam olsun diye yolladığı oğlu papaz olarak dönmüştür. haluk un defteri oğluna yazılmıştır. abdulhak hamit ten gölge olarak bahseder karanlıkları ve kötülükleri ona bağlar. ancak bel bağladığı ittihatçılar da abdulhak hamitten geri kalmamış ve onların da yönetimde iyi olmadığını farkedince tümden her şeyden ümidini kesmiştir.
yiyin efendiler yiyin diyen şair budur.
önemli eserleri : 95 e doğru , promete , ferda ,sabah olursa , yağmur.

vatan senden hayat umar, sen yaşarsan o canlanır,
vatan için ölmek de var, fakat borcun yaşamaktır!

dizeleriyle, zamanının ötesinde muhteşem dizeler yazmış şair.

isminin ikinci hecesiyle soyadının ilk hecesinin ayni olması.

yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin,
doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin! (han-ı yağma)

dizelerine sahip muhteşem türk şairidir. rübab-ı şikeste kitabındaki her şiiri cevher değerindedir.

bir devr-i şeamet, yine çiğnendi yeminler;
çiğnendi, yazık, milletin ümmid-i bülendi!
kanun diye topraklara sürtündü cebinler;
kanun diye, kanun diye kanun tepelendi...
bihude figanlar yine, bihude eninler.
eyvah! otuz üç yıl o zehir giryeleriyle,
hüsranları, buhranları, ehvali, melali,
amal-ü devahisi ve sulh-ü seferiyle
bir sel gibi akmış, mütevekkil, mütehali.
yazsın bunu tarih-i iber hatt-ı zeriyle!
ey bir dem-i rüya gibi geçmiş kara günler,
bir lahza edin seyr-i cahiminizi tekrar,
dönsün bize o derin nazra-i muğber.
heyhat! otuz üç yıl, otuz üç yıl bütün ekdar
heyhat! ne bir ders, ne bir fikr-i mukarrer
silmez fakat elvahını tarih-i muanit,
doksan beşi aç! gölgesi bir tac-ı harisin
saklar mütelaşi, mütereddit, mütemerrit
evca-ı şebengizini bir yevm-i habisin.
hala o vesavis, o desayis, o mefasit.
hala o şebin zeyl-i temadisi bu ezlam,
hala o cehalet, o tecahül ve o techil,
hala vatan hissesi bir tude-i alam,
hala düşünen başlara hep latme-i tenkil,
hala sırıtan dişlere hep lokma-i inam!
hala tarafiyyet, hasebiyyet, nesebiyyet,
hala: ‘bu senindir, bu benim! ’ kısmeti cari,
hala gazap altında hakikatle hamiyyet.
hep dünkü terennüm, sayıdan, saygıdan ari;
son nağmesi yalnız: yaşasın sevgili millet!
millet yaşamaz, hakka tahassürle solurken
sussun diye vicdanına yumruklar inerse;
millet yaşamaz, meclisi müstahkar olurken
iğfal ile, tehdit ile titrer ve sinerse;
millet yaşamaz maşer-i millet boğulurken!
kanun diyoruz; nerde o mescud-i muhayyel?
düşman diyoruz nerde bu? hariçte mi, biz mi?
hürriyetimiz var, diyoruz, şanlı, mübeccel,
düşman bize kanun mu? ya hürriyetimiz mi?
bir hamlede biz bunları, kahrettik en evvel.
bir hamle-i mahnum-i tagallüple değiştik
hürriyeti şahsiyyete, kanunu gurura,
heyhat! otuz üç yıl geri düştük ve mühlik
yoldan şu nedametli ve gafletli mürura
bişüphe o humma-yi cünun oldu muharrik.
ey millete bir sille olan darbe-i münker,
ey hürmeti kanunu tepen sadme-i bidad,
milliyeti, kanunu mukaddes tanıyan her
vicdan seni lanetle, mezelletle eder yad...
düşsün sana meyyal-i tahakküm eğilen ser
kopsun seni –bir hak diye- alkışlıyan eller

1912
tevfik fikret

1867-1915 yılları arasında yaşamış, türk romantizminin en önemli temsilcilerden olan edebiyat adamı, şair.

servet-i fünun dergisi kaynaklı edebiyat-ı cedid akımının en önemli isimlerindendir.

o aslında uğraştıkları sanat dalları farklı olmasına rağmen, osmanlının johannes brahmsı sayılabilir.

ya da johannes brahms almanların tevfik fikreti.

eserleri şunlardır:

rubab-ı şikeste

tarih-i kadim

halukun defteri

rubabın cevabı`

şermin (ilk türkçe çocuk kitabı)

ve 1952 yılında toplanıp, derlenerek basılmış son şiirler.

- neden ağlıyorsunuz selma hanım ?
- tevfik fikret'in ölüm yıldönümünü unuttum mahmut hoca ona ağlıyorum.

adının ilk heceleri tevfik, ikinci heceleri ise fikret'i oluşturan yazarımız.

o dönemde soyadı kanunu olmadığından bihaber yazar arkdaşların tevfik'i adı fikret'i soyadı zannettiği osmanlı aydını.

"kimseden ümmîd-ı feyz etmem, dilenmem perr-ü-bâl
kendi cevvim, kendi eflâkimde kendim tâirim,
inhinâ tavk-ı esâretten girandır boynuma;
fikri hür, ırfanı hür, vicdânı hür bir şâirim."

demiş tevfik fikret hoca.

genellikle "sis" adlı şiiriyle tanınan şairdir. ben daha çok çocuklar için yazdığı "şermin" adlı eseriyle hatırlıyorum. çocuk edebiyatının gelişmesi için önemli bir katkı yapmıştır.

1888'de galatasaray lisesi'ni (mekteb-i sultani) birincilikle bitirmiş daha sonra yine bu okulda edebiyat öğretmenliği ve müdürlük görevi yapmıştır. ikinci meşrutiyetin ateşli savunucularından biriydi. servet-i fünun topluluğunun lideri olan tevfik fikret, atatürk de dahil olmak üzere dönemin birçok aydınını etkiledi. ittihat ve terakki iktidarına da karşı çıkarak aşiyan'a çekildi. ağır bir şeker hastalığına yakalanmıştı. kolundan olduğu bir ameliyatın ardından 48 yaşında yaşamını yitirdi. eyüp'teki aile mezarlığına defnedildi. şiirlerinde titiz tutumu ve detaycılığıyla kendine özgü bir üslup oluşturdu.

oğlu haluk ile dramatik bir ilişkisi vardır. oğlu haluk’un doğumundan itibaren onun ileride milleti bilgisiyle aydınlatacak bir kahraman gibi yetişmesini arzulayan tevfik fikret, 1909 yılında on dört yaşındaki halûk’u eğitim alması için glasgow kentine gönderdi. burada yanına yetiştiği hristiyan aileden etkilenen haluk din değiştirip hristiyan oldu ve babasının hayalinden çok farklı bir yöneliş sergiledi.

hüseyin cahit yalçın'ın ve halit ziya uşaklıgil'in anılarında bahsedilir, abdülhamit'in baskısından öyle yılmıştır ki mehmet rauf'un ingiltere'den getirdiği bir broşürden yola çıkarak servet-i fünun dergisinde yazan birçok yazar ve aileleriyle yeni zelanda'ya kaçma planları yapmıştır. sebebi bilinmez sonrs vazgeçmiş. halit ziya onun hemen hiç okumayan bir şair olduğunu söylemiş ve hüseyin cahit'in de yaptığı gibi baya kaprisli biri olduğunu ima etmiştir.

isminde kelime oyunu bulunan yazarımız.

oğlunu amerika’ya yani “yeni dünyaya” gönderen tevfik fikret, dinin çok baskın olduğu bir yapıda yetişmesini istememiştir oğlunun ve amerika’ya göndermiştir. ancak işler tevfik fikret’in istediği gibi gitmeyip birgün oğlu haluk’u kapısında papaz olarak bulduğunda yanlış bir politika izlediğini anlamıştır. tevfik fikret’in değişim noktası burasıdır bundan sonra daha duyarlı bir tevfik firket görmekteyiz. ayrıca din konusunda da mehmet akif ersoy‘u danışman seçmiştir.