deniz gezmiş

onuruyla yaşamış nadir adamlardan.

hakkında en güzel tanımlamayı can yücel'in yaptığı onurlu adam.

en uzun koşuysa elbet türkiyede de devrim
o, onun en güzel yüz metresini koştu
en sekmez lüverin namlusundan fırlayarak
en hızlısıydı hepimizin.
en önce göğüsledi ipi..

acıyorsam sana anam avradım olsun.
ama aşk olsun sana çocuk, aşk olsun.

yaşasa büyük ihtimal kürtçü ya da pegagalı diye yaftalanacaktı o da işin trajikomik tarafı.
nur içinde uyusun.

unutulmasın;

asılmasına chp milletvekilleri de onay vermiştir.

unutulmasın.

bağımsızlık meşalesini tekrar yakan emparyalizme dur diyen henüz genç yaşında herkese büyük ders veren bir fidan.

bir devrim lideridir. gerçek bir halk kahramanıdır. bir dönem doğan çocukların ismine ilham kaynağı olan devrimcidir. son sözünde bile davasının savunucusu olan insandır -ki bu aynı görüşte olmasanız bile saygı duymak için yeterli bir sebeptir..

son düştüğüm pusu. yakalandığım.
tarlanın içinde. çukurda.
tarla. vıcık vıcık çamur. her yan çamur. bir yandan da aralıksız yağmur yağıyor, sulusepken.
parkamın başlığını başıma geçiriyorum.
bir çukurun içindeyim.
çepeçevre sarmışlar.
bütün arabaların farları üzerimde.
sağıma soluma yağmur gibi mermi yağıyor. mermiler, düştüğü yerden çamurları savuruyorlar havaya.
yattığım yerden yukarıyı gözlüyorum, çukurun üstünü.
sanki donanma fişekleri atılıyor üstümde. korkunç güzel bir renk cümbüşü tepemde.
birazdan bir bomba sallayacaklar üzerime diyordum, ölüp gideceksin.
çocukluk günlerim gelip geçti gözümün önünden nedense
sonra gözümün önünden gelip geçen şeyler arasında ansızın, bir sevgili.
filistin’deki çocuklar
ölen arkadaşlarım
en çokta taylan
insanlığın geleceğini; ve senin o günleri göremeyeceğini düşünüyorsun;
“nasılsa öleceğim” diye düşündüm
bir devrimci nasıl ölmesi gerekiyorsa öyle ölmeli.
''erdal öz'e anlattıklarından''

yaşasın tam bağımsız türkiye! yaşasın marksizm-leninizm! yaşasın türk ve kürt halklarının kardeşliği! yaşasın işçiler, köylüler! kahrolsun emperyalizm!" şiarı için mücadele eden devrimci.



“türkiye'de gelişen gençlik hareketinin en önemli önderlerinden ve türkiye halk kurtuluş ordusu thko nun kurucu ve yöneticilerinden. 27 şubat 1947 de ankara'nın ayaş ilçesinde doğdu. öğretmen bir ailenin çocuğu olması sebebiyle ilk ve ortaöğrenimini sivas ta, liseyi istanbul da okudu. henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı ve kendini dönemin eylemleri içinde buldu. 1965 de türkiye işçi partisi nin üsküdar ilçe başkanlığına üye oldu. ilk kez 31 ağustos 1966'da ankara dan istanbu a yürüyen çorum belediyesi temizlik işçilerinin taksim anıtına çelenk koymaları sırasında işçileri destekleyen ve türk-iş yöneticilerini protesto eden gösteri sırasında gözaltına alındı.
7 kasım 1966'da istanbul üniversitesi hukuk fakültesine girdi. ardından 19 ocak 1967 de türkiye milli talebe federasyonu binasının yedd-i emine verilmesi sırasında çıkan olaylarda yakalandı ve bir gün sonra iki arkadaşıyla çıkarıldığı mahkeme tarafından serbest bırakıldı. 22 kasım 1967'de öğrenci örgütlerinin düzenlediği kıbrıs mitingi sırasında (bkz: aşık ihsani) ile birlikte abd bayrağını yaktıkları gerekçesi ile gözaltına alınıp daha sonra serbest bırakıldı. hukuk fakültesi nde birlikte okuduğu arkadaşlarıyla birlikte 30 ocak 1968 de devrimci hukuklular örgütünü kurdu. öğrenci eylemleri içinde etkinliği giderek artan deniz gezmiş, 12 haziran 1968'de istanbul üniversitesi nin işgal edilmesinde önderlik etti. işgal konseyi adına iü senatosu ile baltalimanı nda yapılan görüşmelere katılan öğrenci heyetinin içinde yer aldı; öğrenci haklarının elde edilip işgalin sona erdirilmesinde etkili oldu. işgalden kısa bir süre sonra istanbul'a gelen 6. filo'yu protesto eylemlerinde yer alan gezmiş, 30 temmuz da bu eylemlerden dolayı tutuklandı ve 20 eylül'de serbest bırakıldı.

tip içinde yoğunlaşarak, ayrılıklara ve tartışmalara yol açan ideolojik sorunlarda milli demokratik devrim mdd görüşünü benimseyen deniz gezmiş, bu görüşün özellikle devrimci öğrenciler arasında yayılmasında etkili oldu. ekim 1968 de eylemlerde birlikte olduğu (bkz: cihan alptekin), mustafa ilker gürkan, mustafa lütfi kıyıcı, cevat ercişli, m. mehdi beşpınar, selahattin okur, saim kurul ve ömer erim süerkan la birlikte devrimci öğrenci birliği ni kurdu. 28 kasım 1968'de abd büyükelçisi kommer'in gelişi sırasında yeşilköy havaalanı'nda düzenlenen protesto gösterileri nedeniyle tutuklandı ve bir süre sonra serbest bırakıldı.

istanbul üniversitesi nde faşistlerin 16 mart 1969 da girişmiş olduğu hareketlere öğrenci kitlesiyle birlikte karşı koyan gezmiş, bu eylemi gerekçe gösterilerek 19 mart'ta yeniden tutuklanarak 3 nisana kadar hapis yattı. ardından 31 mayıs 1969 da iü hukuk fakültesi öğrencilerinin, reform tasarısının gerçekleşmemesini protesto için giriştikleri işgale önderlik etti. üniversitenin kapatılıp, polise teslim edilmesi nedeniyle çıkan çatışmalarda yaralandı. hakkında gıyabi tutuklama kararı olmasına rağmen hastaneden kaçan gezmiş, haziran'ın sonunda (bkz: filistin)'e gitti. filistin'e gitmeden önce 23 haziran 1969'da tmgt'nin topladığı 1. devrimci milliyetçi gençlik kurultayı'na kendisi gibi haklarında tutuklama kararı olan fkf genel başkanı yusuf küpeli ile birlikte bir mücadele programı gönderdi. eylül'e kadar filistin'de gerilla kamplarında kalan deniz gezmiş,1 eylül 1969 da, 10 haziran'da üniversiteyi işgal ettiği gerekçesiyle hukuk fakültesi'ndenatıldı.

hakkında tutuklama kararının olduğu bu dönemde gazetecilere gizlendiği yerden demeçler verdi. 23 eylül 1969 da hukuk fakültesinde olduğu sırada haber verilen polislerin de fakülteye gelmesi üzerine teslim olan gezmiş, 25 kasım'da serbest bırakıldı. ancak yıldız devlet ve mühendislik akademisi'nde (bkz: battal mehetoğlu)'nun faşistler tarafından öldürülmesinden sonra okulda yapılan aramada, ele geçirilen dürbünlü bir tüfeğin gezmiş'e ait olduğu öne sürülerek hakkında yeniden tutuklama kararı alındı. 20 aralık 1969'da yakalanan gezmiş, kendisiyle birlikte tutuklanan cihan alptekin le birlikte 18 eylül 1970 e kadar tutuklu kaldı. bundan sonra öğrenci eylemlerinden uzaklaşarak, mücadelesini değişik alanlarda sürdürdü. (bkz: sinan cemgil) ve (bkz: hüseyin inan)'la birlikte (bkz: thko)'yu kurdu. 11 ocak 1971'de thko adına ankara iş bankası emek şubesi'nin soygununu gerçekleştirenler arasında yeraldı. 4 mart 1971'de dört abd'li erin balgat'taki tuslog tesisleri'nden kaçırılması eyleminde de bulundu. kaçırılan erler daha sonra serbest bırakıldı.

12 mart darbesinin ilk günlerinde (bkz: yusuf aslan) ile birlikte malatya da olan thko üyeleri ile buluşmak için sivas'a gitmekte iken motorsikletleri bozuldu. bir ihbar sonucu polislerin gelmesi üzerine çıkan çatışmada aslan ile birbirlerini kaybettiler. aslan o esnada, gezmiş ise 16 mart 1971 salı günü sivas'ın gemerek ilçesinde yakalandı ve kayseri'ye getirildi. buradan ankara'ya zamanın içişleri bakanı haldun menteşoğlu'nun makamına götürüldü.

mahkemesi 16 temmuz 1971 günü altındağ veteriner okulu binası'nda tuğgeneral(bkz: ali elverdi) başkanlığında (bkz: baki tuğ) savcılığında ankara sıkıyönetim komutanlığı 1 no'lu mahkemesi'nde başladı ve 9 ekim 1971 günü bitti. deniz ve arkadaşları 16 temmuz 1971'de başlayan thko-1 davası'nda tck'nin 146. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle, 9 ekim 1971'de idam cezasına çarptırıldı.mahkemede partisini ve sosyalizmi savunan savunmasını yaptı.



idam cezaları o zamanlar senato tarafından onaylanmak zorundaydı. (bkz: ismet inönü)"siyasi suçlar idamla cezalandırılmamalıdır" diyerek bülent ecevit ile birlikte red oyu kullanır. ama kendi partileri chp den milletvekilleri evet oyu kullanır. ap genel başkanı (bkz: süleyman demirel) ise infazdan yana oy kullanır. olaydan 15 yıl sonra, süleyman demirel bir gazeteciye verdiği demeçte idamlar için:soğuk savaşın talihsiz olaylarından biri yorumu yapar. cumhurbaşkanı cevdet sunay ise idamları onaylayarak özür dilemeyi reddeder.

(bkz: yusuf aslan) ve (bkz: hüseyin inan) ile birlikte 6 mayıs 1972 tarihinde, gece 1:00-3:00 arası, ankara merkez kapalı cezaevi'nde idam edildi. ''

çok şey var yazacak, sığmaz hiç bir yere. sadece yazık oldu diyorum, nicelerine yazık oldu bu güzel toprağın bir çok güzel insanına yazık oldu.

23 yıllık ömrüne, bir çoğumuzun yüzlerce yıl yaşasa sığdıramayacağı yiğitlik ve bilinç sığdıran büyük devrimcidir.

denizler ömürlerini bu ülkenin cennete dönmesi için mücadeleye adadılar. bu uğurda şehit oldular. bugün ise chp gençlik kolu aktivisti gibi yansıtılmakta. vurguladıkları tam bağımsız türkiye den bile hiç bir şey anlamamışlar.
oysa deniz gezmiş daha ortaokuldan büyük bir bilincin onur ışığıydı. daha o yaşlarda, kıbrıs sorununun, rum ve türk işçilerin özgür dayanışmasıyla çözüleceğini yazıyordu.

son nefesinde de, türk ve kürt halklarının eşitliğini haykıyordu.

sizden ricam, bu güzel çocukları tanıyarak sevin.

temiz kalan tek yerdir devrim.bütün bir yıl,kirlenen duvarda... ama görebilmek icin
asıldığı çividen indirilmelidir,
yapraklari biten takvim. zorbalara direnmektir devrim... bir çocuğun
annesinin çantasından aldığı paraları
altına gizlediğini söylememiştir dövülen
hiçbir halı... devrim...
bir arada olmayı gerektirir....
karşı koyabilmek icin zulmüne
makas denilen patronun, gece ışıklar arasında koşmaktır devrim,
ateş böceklerini
yakalamak isteyen çocukların
peşine takılır gün gelir,
yanıp sönen mavi ışıkları
polis arabalarının... kağıt bir gemidir devrim, bütün gemiler
hurdaya çıksa da sonunda, taşıdığı özgürlük şiiriyle,batmadan yüzer nicedir
dünya sularında ,kim bilir kaç yunus görmüş,
kaç deniz gezmiş...

törörösttür.

hayatı boyunca herzaman emeğin yanında durmuş işçilerin egemen olduğu bir yönetim bicmi istemiş kendini devrime reformlara adamış delikanlı yiğit bir sözüyle kalabalık kitleleri etkileyen ağabeyim olur kendisi devrin daim olsun deniz abi yaşasın marksizm leninizm

....
uzandı,yaklaştı... abi dedi,ne zaman olacak.. kerata dedim içimden... ūniversiteye gireli iki yıl oluyor,bitmeden devrim olsun istiyor... sevgili bir çocuktu... astılar....
ilhan selçuk

deniz gezmiş, yusuf aslan ve hüseyin inan hakkındaki idam kararlarının infazı
“1972’nin 5 mayıs’ını 6 mayıs’a bağlayan gece, deniz gezmiş, yusuf aslan ve hüseyin inan hakkında verilen idam hükmü infaz edildi. deniz gezmiş 11 eylül 1971 günü mamak askeri hapishanesinde, erdal öz’e şu sözleri söylüyordu:

‘asacaklar herhalde. bu, o günkü politik ortama bağlı. faşizm güçlüyse asar. politik mücadele veriyoruz. sınıf mücadelelerinin arttığı dönemlerde yasa masa kalmaz. hukuk ancak dengi durumlarında vardır ve işlerlik kazanır. siyasal iktidar için pek tehlikeli değilsindir, onun da pek gücü yoktur, işte o zaman hukuk vardır…’ (deniz gezmiş anlatıyor, erdal öz, s. 7.)

5 mayıs 1972 gecesi, mamak’tan sessizce çıkarılan üç devrimci, idam hükümleri infaz edilmek üzere ankara merkez kapalı hapishanesine götürülüyorlardı. ankara kapalı hapishanesinde onları son kez görenlerden burhan dodanlı’nın gördükleri: ‘anlaşıldığı kadarıyla cezaevindeki tüm hazırlıklar tamam, açık avlunun sol köşesine darağacı kurulmuş. bazı görevliler son kontrolleri yapmakla meşgulken, saat yarıma doğru, cezaevinin önünde duran vasıtalarla hükümlüler getiriliyor.

önce deniz gezmiş’i görüyoruz. arabadan indikten sonra, elleri arkasından bağlı vaziyette etrafına bakıyor. sanki birilerini görmek ister gibi bir hali var. fakat karanlıkta bir şey görmediği gibi, vakit de olmalığından onu hemen içeri alıyorlar. gezmiş’i, yusuf aslan ve hüseyin inan izliyor. onlar da demir kapının öte yüzüne alınıyorlar. böyleci üç hükümlünün bu dünyayla ilişkileri ebediyen bitmiş oluyor…’ (darağacı, burhan dodanlı, s. 340-341.)

üç devrimcinin idam edilmelerine avukatlarından ikisi tanıklık etmiştir: halit çelenk ve mükerrem erdoğan. onların tanıklıkları, o gece ankara merkez kapalı hapishanesinde yaşananların öğrenilmesinde önemli bir kaynak olmuştur.

üçü de geleneksel devrimci tavra uygun olarak sehpaya çıkmışlar, inançlarına bağlılıklarını ve amaçlarını ifade eden sözler haykırarak son nefeslerini vermişlerdir. türkiye sosyalist hareketinin ilk idam edilenleri bu üç devrimcidir...

tarifsiz kalıyo kelimeler dökemiyorum cümleye... koca yürekli cesur ve onurlu adam .

yaşasaydı hdp'den milletvekili olacak kişilik.

gerçek komünist olduğunu düşünüyorum. filistin'e , orada ezilen halk olduğunu düşündüğü için mücadeleye gitmiş adam. bu bile kendisine saygı duyulmasına yeter.
tanım: inandığı değerler uğruna mücadele vermiş kişilik.
not: milliyetçiyim

birden çok silahlı eylemle üniversite basmak,
silah zoruyla iş bankasını soymak,
istanbul'da sayısız soygun
gasp,
odtü'de bir öğretim görevlisinin aracını silah zoruyla çalmak,
bir astsubayın evine zorla girip eşine tabancayla ateş etmek,
bir astsubayı görev süresi bitiminde silah zoruyla kaçırılmak,
şarkışla ile gemerek'te güvenlik güçleriyle silahlı çatışmak
nato'ya bağlı dört abd'li asker kaçırmak
yorum yapmıyorum, seçim sağduyulu insanlarındır.

devrimci güzellemeleri başlamış yine. silahlı örgüt yöneticilerine, banka soyguncularına saygı duymamız gerektiği öğütlenmiş. cezası orantılıydı orantısızdı başka bir mesele.