retorik (kitap)

tüm çağların en büyük adamlarından olan aristoteles'in kitabıdır. retorik sözcüğünü söylev veya hitabet olarak çevirebiliriz. belagat biraz ağdalı kalıyor bana göre ama o da uygun bir karşılık. işin özü etkili söz söyleme, güzel konuşmayı bir sanat olarak icra etme ve ikna edici olabilme. aristoteles pek çok konuda olduğu gibi bu konuda da hocası platon'dan daha farklı düşünmüştür. platon'da retorik sofistlerin türlü soytarılıkları için kullandığı bir araçtır. biraz kötü bir çağrışımı vardır platon açısından. hakikat için yanıltıcı olduğunu düşünüyordu, amaç ikna etmek filan olamaz çünkü. hakikat uzlaşımsal bir şey değildir, retorik güzel konuşarak ikna etmeye dayanır. sofistler özellikle mahkemelerde vesaire hakikate uymadan retorik yoluyla birilerini ikna ederler. etkilerler. retorik sanatının bu yönüne aristoteles platon gibi karşıdır. daha doğrusu mesele sadece ikna olmamalıdır. ama yine de platon'a göre daha önemli görür bu meseleyi ve kapsamlı bir şekilde inceler. her kitabında yaptığı gibi işe kendinden önce söylenen şeylere değinerek başlar. kimilerini eksik görür, kimilerinin bazı noktalarını benimser. kendisine felsefe tarihçisi denmesi boşuna değildir. retorik üç türlüdür: adli, politik ve törensel. üçünü de ayrı ayrı inceler. bunları yaparken sadece güzel söz söylemeye filan odaklanmaz; kitap bunun çok ötesindedir. sözgelimi duyguları inceler. arzu, öfke, utanç vesaire. adli söylevin temelinde yasalar vardır. bu bağlamda yasanın değerine dair önemli şeyler söyler. mahkemede konuşacak hatiplere tavsiyeler verir. hem hatiplerin psikolojisini irdeler; hem de dinleyicilerin. çeşitli tavsiyeler verir. üç tür hitabet için de farklı tavsiyeler öne sürer. her şeyden önce hatipler hitap edecekleri konuda kendilerinden emin ve bilgili olmalıdırlar. muhataplarının bilgi düzeylerini ve beklentilerini dikkate almalıdırlar. adli hatibin işi geçmişledir. yani bir olay geçmişte yaşanmıştır. hatip lehte veya aleyhte bir savunma yapacaktır. ya olayın gerçekleştiğini kabul etmez ve buna göre hazırlanır. bunu kanıtlamaya çalışır. veya olay gerçekleşse bile iddia edildiği gibi bir suç olmadığını savunmaya girişir. politik hatip gelecekle ilgilenir. gelecekte olacak veya olması muhtemel şeylerdir onun işi. kimse imkansızın peşinden gitmez. ikna etmeyi hedefler. bir şeyi destekler veya muhalefet eder. bunlara yönelik sağlam argümanlara sahip olmalıdır. toplumun genel yararını gözetmek gerekir bu meselelerde. törensel hatip ise ya över ya da yerer. işi bunlardır. aristoteles hitabet sanatını dil ve üslup açısından da inceler. bu bence en önemli kısımlarından biridir. metaforlardan bahseder. bir sürü örnek verir. homeros'tan alır örnekleri genelde. aşırı metafordan kaçınmak gerektiğini söyler. alışılmamış sözcüklerin kullanımına karşıdır. hitabetin belirli bir kurguya dayanması gerektiğini savunur. fazla şiirsel olmaktan kaçınılması gerekir. onun yeri hitabet sanatı değildir. dile dair pek çok teknik inceleme vardır. yunan ölçülerini inceler. kitapta konunun dışında öyle bir cümle vardır ki, tüyleri diken diken eder; şöyle buyurmuş üstat: ''acıma duygusunu duyabilmek için dünyada iyi insanların da bulunduğuna inanmamız gerekir.''

aristoteles’in unlu saheseridir retorik. ıs baskankasi/ hasan ali yucel klasiklerinde yer alan baskisi bende mevcut ama henuz okumadim.
retorik kelime manasiyla suslenmis soylem teknigidir. aslinda aristoteles’e gore ince bir sanattir. ıste bu kitap akici, guclu, dinletimi ust seviyede konusmanin/ hitap tekniklerinin ve ipuclarinin, aristoteles’in derlemesiyle yazilmistir. tek ciltlik kitap gibi gorunebilir ama yanlis bilmiyorsam eger üç ayri bolumu üç ayri kitapmiscasina ayrilmis bir eser.