amasya genelgesi

ulusal egemenliğe dayanan, tam bağımsız türkiye cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan ilk kuruluş belgesi

manda ve himayenin ilk kez resmi olarak reddedildiği genelge. refet bele'nin imzası bulunmamaktadır.

19 mayıs 1919'da mustafa kemal paşa'nın samsun'a çıktıktan sonra amasya'da yanındaki diğer paşalarla beraber kurtuluş savaşını başlatan bir tamim, yani bildiridir.
ilk kez ulusal egemenlikten söz edilmiştir. bir ihtilal bildirisi niteliği taşımaktadır. çünkü istanbul hükümeti'ni yok saymakta, hükümetin düşman devletlerin esiri olduğu bildirilmekte, milleti yine milletin kendi azmi ve kararlığının kurtaracağı söylenmektedir. mustafa kemal paşa, kendi hazırladığı bu genelgeyi, 9. ordu müfettişi sıfatıyla imzalamıştır.
genelge yayınlandıktan sonra dahiliye nazırı ali kemal de bir genelge yayınlamış, genelge de ingiliz yüksek mümessilinin talep ve ısrarı ile mustafa kemal'in görevinden azledildiğini, isteklerinin yerine getirilmemesi ve hükümet işlerine karışılmamasını buyurmuştur. ancak gazi'nin karşı çıkması ve direnişi sonucu ali kemal ile şevket turgut paşa , kabine anlaşmazlığı sonucu istifa etmişler ve mustafa kemal paşa, istanbul hükümeti içerisinde ilk çatlağı açmıştır.
istanbul hükümeti'ni yok sayıp, istanbul'daki bazı tanınmış kişileri de telgrafla ulusal harekete davet eden gazi paşa, artık istanbul'un anadolu'ya hakim değil, mecbur olduğu konusunda ikaz etmiştir. gazi mustafa kemal, istanbul'da siyasi ve askeri kesimlerde şok etkisi yapan amasya genelgesini " bağımsızlığını güvencede görmek isteyen ulusun önüne hiçbir haksız dikilemez" sözleriyle tamamlar.

milli mücadelenin amaç, yöntem ve gerekçesini belirtmesi bakımından büyük önem taşır. ifadesi ise milli iradenin açık bir şekilde vurgulanması olması nedeniyle gelecekteki cumhuriyet yönetimine atıf oluşturur. çok önemlidir amasya genelgesi bu memleketin büyük komutanlar ve vatansever insanlar tarafından bağımsızlık mücadelesinde iyi anlaşılması gerekir.