bizans ikonoklazmı

bizans imparatorluğu'nda ikonaların tahrip edildiği ve ikonalarla ilişkili her türlü dinî pratiğin yasaklandığı dönemdir. grekçe bir terim olan ikonoklazm, "tasvir kırıcılık" anlamına gelmekle beraber kültürel değer taşıyan çeşitli maddi ögelerin siyasi ya da dinî sebeplerle bilinçli olarak imha edilmesini tanımlamaktadır. bu düşünceye sahip olan insanlara ikonoklast, karşıtlarına ise ikonolatrai denmekteydi. iki farklı dönem hâlinde cereyan eden bizans ikonoklazmının ilk devresi ııı. leon'un 726 yılında halki kapısı üzerinde bulunan isa heykelini indirmesi ile başlayıp 787'de ikinci iznik konsili'nin ikonoklazmı lanetlemesi ile son bulurken ikinci devre ise 814'te v. leon tarafından yine halki isası'nın yerinden indirilmesi ile başlayarak 843'te yine bir konsilin ikonoklazm karşıtı kararları ile sonlanmıştır. kaynak.

bizansta yaşanmış ikona kırıcılık dönemi. islamiyet'in etkisinin de olduğu düşünülen tasvir karşıtlığı dönemi. tabii bu ikonalar ortodoks dünyasında büyük bir öneme sahip, öyle ki bazı kiliseler bu ikonaları şehirde el üstünde toluca gezdirilir ve kiliseye geri getirilirdi. bu geleneği devam ettiren kiliseler var. bugün de ortodoks camiasında ikonalara dokunmak önem adlediliyor. bunlardan dolayı olacak ki buna karşı bir dönem yaşanmış. doğuda bunlar olurken batıda resim tasvir çok daha rahat bir şekilde gelişti. doğuda tasvirlerin realist bir düzeye erişmemesi aslında direkt olarak beceri ile ilgili de değil. bu ikonalardaki görünümler tanrı eli tarafından yapıldığına inanıldığı için belli kuralların dışında yapılamayan ikonlar.

bizansta ikonaların tahrip edilip, ikonalarla ilgili her dinsel eylemin yasaklandığı bir dönem. bu ikonaların tahrip edilişinin sebebi de, dinî ya da siyasi sebeplere dayandırılıyordu. hristiyanlık resmileştirildiğinde, yasallaştırıldığında ikonalar daha da arttı, hatta bununla ilgili batıl inançlar da doğdu. daha sonra bu ikonalar ve onlara atfedilen batıl inançlar on emir'de geçen "oyma put yapmayacak ve onlara tapmayacaksın" buyruğuna karşı olarak görüldü (ki herhalde haklı adamlar yani). bu da büyük tepkilere sebep oldu. bu tepkiler o kadar büyüdü ki, 4 yüzyıl sonra ikonoklazm doğdu. yani ikonalar tahrip edilmeye başlandı.

islam devleti'nin* ve yahudilerin etkisiyle bizans imparatorluğu'nda başlayan dini bir akım. bizans ikonoklazmı, imparator 3. leon'nun 726 yılında halkın kapısı önündeki isa heykelini put diye indirmesiyle başlat. bu süreç, aynı zamanda bizans imparatorluğu'nda siyasi ve dini kargaşa karın olduğu süreçtir. bizans ikonoklazmı'nı başlatanlar, on emir'in ikinci maddesi'nde geçen kendine yukarıda, gökte; aşağıda, yerde; veya derinlerde, yeraltında yaşayan put(lar) yapmayacaksın. onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin. maddesini esas almışlardır. bu dönem; aynı zamanda bizans'ın batı'da tuna bulgarları, doğu'da raşidin halifeliği ile mücadele ettiği ve toprak kaybettiği dönemdir.
ikinci iznik konsili'nde imparatoriçe irene liderliğindeki konsil kararının ikonoklazmı lanetlemesi ile son bulmuştur.
bizans ikonoklazmı'nı temsil eden bir resim