fiyat algısının bozulması

fiyat algımız bozuldu, neye ne kadar para vermemiz gerektiğini hesaplayamıyoruz artık, alışveriş yapamıyoruz. alışverişlerde ne kadar almak ne kadar vermek gerekli hesaplayamıyoruz. ülkede dolar artmadığı halde neden bir şeyler pahalanıyor, pandemi öncesi ile şimdi ne farketti? dolar olarak kazananlar da ellerine daha fazla para geçtiği halde alım güçleri düştü mü? her şey pahalanırken etkilenmeyen var mı, varsa kim ve bu insanlar ne iş yapıyor?

enflasyon sadece kur kaynaklı sebeplerden dolayı oynamaz. birçok önemli parametre vardır. mevsimsellikler vardır. fırsatçılar dediğiniz grup yine hükümet politikaları sonucu ortaya çıkar ve hükümet kendi beceriksizliğini gizlemek için kendisine bir iç mihrak yaratır (ülkemiz üzerinde oyun oynayan dış mihraklar gibi) tabii yersen.

bugüne kadar politik faiz düşürüldü. faiz düşürmek cari açığın çok olduğu ülkelerde parasal değeri düşürür, kuru artırır. ortaya enflasyon çıkar. fakat bizimki sadece kur sebepli enflasyon değil, politik faiz düştü ama reel faiz arttı. bununla beraber vergiler de artı, işletmelerin borcu da arttı sonuç olarak yine enflasyon artmış oldu.

enflasyonla mücadele edemeyen 3. dünya ülkesi türkiye ve bağnaz hükümet yetkilileri kuru korumak için borca girmeye devam etti sürekli dolar satmaya başladı (128 milyar dolar nerede?). üstüne bir de para bastı. bir yıl içinde askerî ücrete 3 kez zam geldi, basılan her para enflasyonu daha çok tetikledi.

bugün yaşama, yürütme, yargı tek bir elde toplanmış durumda. hukukun üstünlüğü yok, belli bir demokratik ortam yok. merkez bankası ülkeden bağımsız bir kurum olması gerekirken dogrudan bir el tarafından yönetiliyor. bunun sonucunda ülkeye yatırımcı gelmiyor, yatırımcı gelmeyen bir ülkenin ekonomisinde, üretiminde bir artış olmaz, elindeki yatırımcıları da kaçırır ve yine çakılırsın. netice de enflasyon yine tavan yapar.

bugünün enflasyonu 2010'lara dayanıyor. liyakat yoksunu, keş para avcısı hükümet yetkilileri tüm opsiyonu inşaat firmalarına verdi, diğer ülkeler tüm gücünü samsung gibi teknoloji şirketlerine yatırıyordu veya silikon vadisi bir örnektir. inşaata yatırım yaptık ama ihracat yapacak atılımlar için gerekli yatırımları yapmadık.

yine de fırsatçılık var diyebilir miyiz? bu yine hükümetin rekabet ortamına köstek olmasından kaynaklıdır. 2016 yılının en değerli şirketi olan ve tüm dünyada market zinciri bulunan walmart niçin ülkemize gelmiyor? bunların hepsi aptal hükümet politikaları, hatta politika bile değil. hepsi günü geçirmek için alınmış kararlar hiçbiri ülkenin 20 yıl sonrasını düşünmüyor. alınan kararlar sadece seçim dönemi aralığını kapsıyor.

açıkgöz esnafın arayıp bulamadığı fırsat.

(bkz: tl'nin paçavraya dönmesi)

önce bu memleketi dar ül harp olarak gören %35 ve onların sürekli destekleyip ayakta tuttuğu adamı görmek lazım. sizin aman ne aptalca işler bunlar dediğinizi, onlar kasıtlı olarak yapıyor, uyanın.

tamam pahalılık var ama bu kadar da değil yaaa. adamlar kafalarına göre, birbirlerine bakarak fiyat artırıyor. devlet buna bir denetim getirmeli.

bugün aldığın her şey düne göre pahalı ve yarına göre de ucuz artık. istisnalar dışında, ucuza aldım ya da pahalıya aldım diye bir kavram uzun zamandır yok.

benim güncel algım ise tamamen alım gücü ile ilgili artık. bir şeyi alabiliyorsam ucuz, alamıyorsam da pahalı diyorum. fiyat işine kafa yormaktan bu şekilde sıyrıldım!

röportaj adam acımamış.

www.youtube.com/shorts/m9Js...

ismini vermek istemiyorum tahin helvası satan bir adam var. ne zaman reklama denk gelsem atla sekmesine tıklayıp geçemiyorum.

o kadar güzel anlatıyor ki fıstıkları şöyle seçtik susamı böyle kavurduk filan.

ya dedim bu kadar güzel reklam ve ne zaman görsem geçmiyorum kedi gibi yalana yalana izliyorum o zaman siteye gidip alayım hiç değilse fiyatına bakarım dedim.

siteye girdim ve normal helva 189 fıstıklı 243 lira. ya dedim bu mu lan bu kadar süper olan helva hemen alalım. hatta 3 paket alınca indirim varmış dedim 3 paket alayım.

sonra dedim ki lan helva normalde kaç lira bunlar bu kadar güzel helva yapmış süper reklam çekmiş her dakika ekranda dönüyor yani para harcanmış kampanya var neden bu kadar ucuz.

neyse girdim baktım helva kaç lira diye. koska ki sektörde saygın ve görece de pahalı bir markadır.

adamlar kıskanın sadesini 189 liraya satıyor. sonra baktım ki koska helvanın 1 kilosu adamların 400 gramının fiyatı.

düne kadar bu fiyata helva mı alınır diye koska helva isteyip almazken şu an koska helva için nasıl ucuz fiyat dediğime inanamıyorum.

kokoreç -kola sonrası güzel oluyor helva..

koska'dan şaşmayın yine de.

aşırı üst düzey ekonomist liderimiz ebemizi belledi bu hususta. millet manyak oldu. hangi fiyata nasıl tepki vereceğini şaşırır oldu. muhakemesini kaybetti.

abi ürünün-hizmetin ne olduğu önemsiz artık. her şey buna dahil. bir şey alıyorsun, hem çok pahalı hem çok ucuz gibi. oha diyorsun bu kadar etmez ki bu, düşünüyorsun, oha diyorsun aslında ucuzmuş bile.
mesela sigara. ben sigaraya başladığımda 5 liraya mı ne parliament alıyordum. şimdi herhalde 50 küsur olmuş, ben bilmem yani para üstü vs. o yüzden haberim yok net fiyattan. 50 lira diyelim. lan bir sigara 50 lira olur mu, inanılmaz kazıklanmış hissediyorum kendimi lakin 50 lira para mı ya? dilenciye versen tüm yok mu der. 50 lira dediğin öyle bir para. kıçını silmezsin.
ama büyük para. 50 lira deyip geçme. fakat değersiz.

ben bu işi alım gücüne indirgeyerek çözdüm. çünkü bir şeye ucuz mu pahalı mı kararını veremiyorum artık. bu ürün/hizmet bu para eder mi algısı tamamen kayboldu. neye göre ucuz? ya da neye göre pahalı? muadil nedir? gibi soruları yanıtlayamıyorum.

ben buna bu parayı verebilir miyim? sorusunu yanıtlayarak işin içinden çıkıyorum. ucuz mu pahalı mı diye düşünmüyorum sonrasında. he bir de yarın fiyat artışından pişman olmamak için, ihtiyacım olan şeyi bugün almalıyım gözü ile bakıyorum.

gerçekten oldu bu ya bende de. bir şeyin fiyatını duyduğumda anında kafamda dolar/euro'ya çeviriyorum.

mesela 20.000 liralık bir elektronik alet... anında kafamdan dolara çeviriyorum ve kalitesini öyle değerlendirmeye çalışıyorum.

sürekli dolar hesabı yapmaktan kafalar yandığı için fiyat algımız bozulmuştur. başka bir enflasyon döneminde görüşmek üzere, hoşçakalın.

ben 3-4 yere sorup öyle alışveriş yapmaya çalışıyorum. ona rağmen arada kekleniyorum. fiyatlarda herkes şu an kafasına göre takılıyor.

daha da garibi 15 lira isteyen cafenin çayı 12 liraya indirmiş olması 4-5 ay önce. 15 lira sanırım doyum noktasının üstünde kaldı bizim semtte o an için.

esnaf laffer eğrisinin sınırını gıdıklayana kadar uğraşıyor benden söylemesi. çoğu da bu enflasyondan karla çıktı. kriz var diye ağlayan adam 9 dedinmi kapatıp gidiyor. ulan 1 saat bari bekle diyorsun değmiyor diyebiliyor.

bu nereye kadar böyle gidecek bilmiyorum ama gerçekten illallah ettik.
ne market, ne restoran, ne mağazalar falan, bir aldığımızı bir daha aynı fiyata alamıyoruz.
fiyatı artıyor ama bu da yetmiyor ambalajlar, gramajlar, kalite hep düşüyor.
enflasyon stabil hale gelmediği ve %5'in altında gezmediği sürece bundan kurtulamayacağız.