1.
tanımdan önce şunu iliştireyim:
(bkz: temel kuvvetler)
doğada var olduğunu bildiğimiz ve üzerinde çalışmaya devam ettiğimiz, parçacıkların ve alanların etkileşimleri gibi konuları ele alan 4 temel kuvvete ek olarak var olup olmadığı tartışmalı olan kuvvet.
nereden çıktı böyle bir tartışma?
aslında böyle bir kuvvetin varlığından şüphelenmemiz için tek bir aday yok.
- bazılarına göre karanlık enerjiyi açıklamamızı sağlayacak olan "5. element" fikri, 5. kuvvetin de temeli olabilir. her ne kadar adına element desek de, bu aslında bir kuvvet. büyüklüğü de zamana ve konuma göre değişiyor.
- bir başka ihtimal higgs alanı ve higgs bozonundan oluşan sistem. ancak karşıt görüşe göre higgs alanı, 5. kuvvet için bir aday olamaz çünkü parçacıkların hareket özelliklerinde herhangi bir değişime neden olmuyor. her ne kadar kendisi 5. kuvvet olmasa da, eğer higgs alanını düzenleyen bir başka alan daha varsa, bu başka alan 5. kuvvet olabilir ve higgs alanı da bunun bulunmasına öncü olabilir.
- bir başka aday da 5-6 yıl kadar önce yapılan bir deneyde ortaya çıktı. bu deneyde bir parçacık türü keşfedildi. deneyde, bahsi geçen parçacık atom çekirdeğinden dışarıya atıldıktan sonra elektron ve pozitron çiftine bozunmuştu. aynı parçacık, aynı araştırmacılar tarafından birkaç yıl sonra tekrarlanan bir deneyde de ortaya çıktı. burada önemli olan konu şu: parçacığın kütlesi standart model ile uyumlu değil. standart modele göre bir parçacık ya küçük kütleli olup uzun menzilli bir kuvvete ya da büyük kütleli olup kısa menzilli bir kuvvete aracılık eder. bulunan bu parçacık ise hem küçük kütleli hem de etki alanı atom çekirdeği ile sınırlı.
bu noktada bir parantez açıp şunu eklemek gerekiyor: şu ana kadar başka bir araştırma grubu, herhangi bir deneyde böyle bir parçacığın varlığına rastlamadı. bu nedenle deneylerin sonuçlarında hata olduğu da söyleniyor. bu konunun açıklığa kavuşması için yeni deneylerden ve farklı araştırma gruplarından gelecek sonuçları beklemek gerekecek.
***
beşinci kuvvet fikri, evrende var olan ve bildiğimiz fizik ile açıklayamadığımız bazı anomalileri açıklama ihtiyacından kaynaklı bir fikir. karanlık enerji gibi, ne olduğunu tam olarak çözemediğimiz bazı kavramlar, ancak farklı kuvvetlerin, boyutların yahut parçacıkların varlığını kabul etmemiz durumunda açıklanabiliyor. bu nedenle ilerleyen yıllarda bu tip tartışmalarla daha sık karşılaşacağımız tahmin edilebilir.
(bkz: temel kuvvetler)
doğada var olduğunu bildiğimiz ve üzerinde çalışmaya devam ettiğimiz, parçacıkların ve alanların etkileşimleri gibi konuları ele alan 4 temel kuvvete ek olarak var olup olmadığı tartışmalı olan kuvvet.
nereden çıktı böyle bir tartışma?
aslında böyle bir kuvvetin varlığından şüphelenmemiz için tek bir aday yok.
- bazılarına göre karanlık enerjiyi açıklamamızı sağlayacak olan "5. element" fikri, 5. kuvvetin de temeli olabilir. her ne kadar adına element desek de, bu aslında bir kuvvet. büyüklüğü de zamana ve konuma göre değişiyor.
- bir başka ihtimal higgs alanı ve higgs bozonundan oluşan sistem. ancak karşıt görüşe göre higgs alanı, 5. kuvvet için bir aday olamaz çünkü parçacıkların hareket özelliklerinde herhangi bir değişime neden olmuyor. her ne kadar kendisi 5. kuvvet olmasa da, eğer higgs alanını düzenleyen bir başka alan daha varsa, bu başka alan 5. kuvvet olabilir ve higgs alanı da bunun bulunmasına öncü olabilir.
- bir başka aday da 5-6 yıl kadar önce yapılan bir deneyde ortaya çıktı. bu deneyde bir parçacık türü keşfedildi. deneyde, bahsi geçen parçacık atom çekirdeğinden dışarıya atıldıktan sonra elektron ve pozitron çiftine bozunmuştu. aynı parçacık, aynı araştırmacılar tarafından birkaç yıl sonra tekrarlanan bir deneyde de ortaya çıktı. burada önemli olan konu şu: parçacığın kütlesi standart model ile uyumlu değil. standart modele göre bir parçacık ya küçük kütleli olup uzun menzilli bir kuvvete ya da büyük kütleli olup kısa menzilli bir kuvvete aracılık eder. bulunan bu parçacık ise hem küçük kütleli hem de etki alanı atom çekirdeği ile sınırlı.
bu noktada bir parantez açıp şunu eklemek gerekiyor: şu ana kadar başka bir araştırma grubu, herhangi bir deneyde böyle bir parçacığın varlığına rastlamadı. bu nedenle deneylerin sonuçlarında hata olduğu da söyleniyor. bu konunun açıklığa kavuşması için yeni deneylerden ve farklı araştırma gruplarından gelecek sonuçları beklemek gerekecek.
***
beşinci kuvvet fikri, evrende var olan ve bildiğimiz fizik ile açıklayamadığımız bazı anomalileri açıklama ihtiyacından kaynaklı bir fikir. karanlık enerji gibi, ne olduğunu tam olarak çözemediğimiz bazı kavramlar, ancak farklı kuvvetlerin, boyutların yahut parçacıkların varlığını kabul etmemiz durumunda açıklanabiliyor. bu nedenle ilerleyen yıllarda bu tip tartışmalarla daha sık karşılaşacağımız tahmin edilebilir.
devamını gör...
2.
yandaş, militan ve satılık gazeteci/habercilerden teşekkül etmez.
devamını gör...
3.
@meja 'nın açmasını beklediğim ama bana kısmet olan bilimsel gelişme.
ilgililer için detaylar doğadaki 5. temel kuvvet mi bulundu ?
ayrıca (bkz: müon)
ilgililer için detaylar doğadaki 5. temel kuvvet mi bulundu ?
ayrıca (bkz: müon)
devamını gör...