42.
coğrafi bir terim olarak kullanılmasında sakınca yoktur.
evliya çelebi de seyahatnamesinde kürdistan tabirini kullanmıştır.
siz ona da kürtçü , bölücü dersiniz şimdi.
evliya çelebi de seyahatnamesinde kürdistan tabirini kullanmıştır.
siz ona da kürtçü , bölücü dersiniz şimdi.
devamını gör...
43.
ırak'ın kuzeyinde de, türkiye'nin sınırları içinde de kurdurmayacağız.
(bkz: hayallerle yaşayanı gerçekler öpermiş)
(bkz: hayallerle yaşayanı gerçekler öpermiş)
devamını gör...
44.
tanrıdan dileğim suriye de kürt devleti kurmak isteyenler muvaffak olamasın.
devamını gör...
45.
hayali mekan.
devamını gör...
46.
#2855615
kürtçülerin kudurmasını görmek kadar insanı hem güldüren hem de çaresizliklerine acıma uyandıran başka bir durum yok. bakalım ne demiş bu kürtçü(k).
"anadoluda sizden önce de vardık ulan tirrek? med imparatorluğu, merwanî devleti vb.."
uhahah hadi medleri kürt kabul etsek dahi adam medlerden direk mervanilere atlamış peki aradaki 1500-2000 senelik yıllarda neredeydi bu kürtler? birincisi medler kürt değildir, medlerin kürt olduğuna dair tezleri ilk iddia eden vladimir minorski isimli ilk kürdologdur. kaldı ki o bile medlerin yok oluşu ile kürtlerin tarih sahnesine çıkışı arasında oldukça uzun bir süre olduğunu ve medlerden kürtlere geçişin arada belgelenmediğini söyler. medce ise fonolojik olarak kürtçeden ziyade mazendaran ve gilaki dillerine çok daha yakındır. mervaniler de devlet değil bölgedeki arap hanedanlarına sonrasında da selçuklu türklerine bağlı bir aşiret beyliğidir.
kırık minare (eyyubiler cami minaresi) yapan eyyubilerin kökeni yemenli araplardan al-ezd kabilesine dayanır. önce basra körfezi ardından da azerbaycan'a yerleşmiş sonra iki kola ayrılmışlardır bunun revvadi kolu ise kürtlerle karışmıştır. fakat eyyubilerin mısırda iktidarı elde tuttuğu dönemden tut zengilerin hizmetinde oldukları döneme kadar arapça konuştukları, arapça şiirler yazdıkları ve kendilerini arap gördükleri bilinmektedir.
dar-ül ihsan cami ise iran türkleri olan kaçarlar döneminde inşa edilmiştir. ardelan han'ı dediğimiz adam da kaçarlara bağlı bölgeyi yöneten bir validir.
zend hanedanlığı ise lak kabilesinin zend aşireti tarafından kurulan bir hanedan olup islam ansiklopedisi ve oksford islam ansiklopedisine göre lur kökenli bir kabile olup iranda yönetimi ele aldıklarında lur dilinin lak diyalektini konuşuyorlardı. zendler ve genel olarak lakların kürt olup sonradan lurlar arasında eridiklerini söyleyen kişi de yine vladimir minorskinin bizzat kendisidir.
yani kürt hanedanları olarak listelenen hanedanlardan birisi kürtleşmiş arap (sonradan yine araplaşmış) bir tanesi lurlaşmış kürt (o da kesin değil) geri kalanı da direk farklı hanedanlara ait. diyorum ya bu kürtçüler oldukça komik olmayan bir milletin milliyetçiliğini yapıyorlar. bit yunan, ermeni, türk, gürcü, arap, fars hatta çerkezler kadar çıkış noktaları olduğunu iddia ettikleri yerlerde varlıkları yok sağdan soldan aparmaya çalışıyorlar o da yamalı bohça gibi duruyor. şimdi git anadilinde 100 kere "faşixler tarihimi inkar ediyy" diye günlüğüne yaz tırrek.
kürtçülerin kudurmasını görmek kadar insanı hem güldüren hem de çaresizliklerine acıma uyandıran başka bir durum yok. bakalım ne demiş bu kürtçü(k).
"anadoluda sizden önce de vardık ulan tirrek? med imparatorluğu, merwanî devleti vb.."
uhahah hadi medleri kürt kabul etsek dahi adam medlerden direk mervanilere atlamış peki aradaki 1500-2000 senelik yıllarda neredeydi bu kürtler? birincisi medler kürt değildir, medlerin kürt olduğuna dair tezleri ilk iddia eden vladimir minorski isimli ilk kürdologdur. kaldı ki o bile medlerin yok oluşu ile kürtlerin tarih sahnesine çıkışı arasında oldukça uzun bir süre olduğunu ve medlerden kürtlere geçişin arada belgelenmediğini söyler. medce ise fonolojik olarak kürtçeden ziyade mazendaran ve gilaki dillerine çok daha yakındır. mervaniler de devlet değil bölgedeki arap hanedanlarına sonrasında da selçuklu türklerine bağlı bir aşiret beyliğidir.
kırık minare (eyyubiler cami minaresi) yapan eyyubilerin kökeni yemenli araplardan al-ezd kabilesine dayanır. önce basra körfezi ardından da azerbaycan'a yerleşmiş sonra iki kola ayrılmışlardır bunun revvadi kolu ise kürtlerle karışmıştır. fakat eyyubilerin mısırda iktidarı elde tuttuğu dönemden tut zengilerin hizmetinde oldukları döneme kadar arapça konuştukları, arapça şiirler yazdıkları ve kendilerini arap gördükleri bilinmektedir.
dar-ül ihsan cami ise iran türkleri olan kaçarlar döneminde inşa edilmiştir. ardelan han'ı dediğimiz adam da kaçarlara bağlı bölgeyi yöneten bir validir.
zend hanedanlığı ise lak kabilesinin zend aşireti tarafından kurulan bir hanedan olup islam ansiklopedisi ve oksford islam ansiklopedisine göre lur kökenli bir kabile olup iranda yönetimi ele aldıklarında lur dilinin lak diyalektini konuşuyorlardı. zendler ve genel olarak lakların kürt olup sonradan lurlar arasında eridiklerini söyleyen kişi de yine vladimir minorskinin bizzat kendisidir.
yani kürt hanedanları olarak listelenen hanedanlardan birisi kürtleşmiş arap (sonradan yine araplaşmış) bir tanesi lurlaşmış kürt (o da kesin değil) geri kalanı da direk farklı hanedanlara ait. diyorum ya bu kürtçüler oldukça komik olmayan bir milletin milliyetçiliğini yapıyorlar. bit yunan, ermeni, türk, gürcü, arap, fars hatta çerkezler kadar çıkış noktaları olduğunu iddia ettikleri yerlerde varlıkları yok sağdan soldan aparmaya çalışıyorlar o da yamalı bohça gibi duruyor. şimdi git anadilinde 100 kere "faşixler tarihimi inkar ediyy" diye günlüğüne yaz tırrek.
devamını gör...
47.
bug olusmus heralde. sol frame'de gozukuyo ama baslik yok. neyse.
t: olmayan basliktir.
t: olmayan basliktir.
devamını gör...
48.
bunu mu demek istediniz
devamını gör...
49.
bir isim.
yıllar yıllar önce bir ramazan günü abim askerdeyken iftar için sevgilisini bize gönderdi, tanışmaya.* neyse konu bu değil. bize kızın adı gülistan diye söylendi meğer kürdistanmış ya.
yıllar yıllar önce bir ramazan günü abim askerdeyken iftar için sevgilisini bize gönderdi, tanışmaya.* neyse konu bu değil. bize kızın adı gülistan diye söylendi meğer kürdistanmış ya.
devamını gör...
50.
med devletini kürtler kurmuş olsa idi mutlaka devamı gelir ve sürekliliği olurdu.diğer etnisitelerde bu devamlılık pekala görülürken kürdo kardeşlerimin med'den buyana 2000 senelik süre zarfında hiç bir kayda değer devlet kurmadığı görülmektedir.
devamını gör...
51.
senin yapacağın akrostişi s.....
devamını gör...
52.
türkiye sınırları içerisinde olmayan, bu isimle de hiçbir zaman türk topraklarında devlet kuramayacak olan kürt halkının yoğun olarak yaşadığı bir bölge ismidir. kuzey ırakta bulunur.
devamını gör...
53.
abd gibi emperyalist güçlerin büyük israil ülküsü uğruna türkiye'yi parçalamak için ortaya attığı sözde devlet(çik). tipik böl parçala yönet taktiği. mustafa kemal atatürk, nutuk'ta bu olaya sonuna kadar karşı çıkmıştır. öşexçiler şuna da unutmasın ki hayali kürdistan olanın mekanı kabristan olur...
sanki bu iddiayı ortaya atan kürtçüler, ırak'ın kuzeyindeki ırak türkmenleri'ni umursuyor.
sanki bu iddiayı ortaya atan kürtçüler, ırak'ın kuzeyindeki ırak türkmenleri'ni umursuyor.
devamını gör...
54.
kurdistan hayali olanlarin su anki ukraynaya cok iyi bakip ders cikartmalari gerek.
ukraynada ayni hayali kurdistan gibi tarihte hic olmayan bir devletti.
amerika ve ingiltere ayni kurdistan hayali olanalar gibi bunlarida kiskirtip, sscb dagilmasi sirasinda daha evel hic olmamis bir devlet yarattilar rusyadan toprak alarak.
ve o devlet amerika ve ingilterenin gazina gelip kafa tutmaya basladi rusyaya.
ve bugun geldigimiz noktada sonuc ortada.
artik ukrayna diye bir devlet kalmadi.
rusyaya bagliyken gulluk gulustanlik yasayan o halkin buyuk kismi zaten yokoldu, geriye kalanlarda avrupada oradan oraya savrularak, kadinlari malum isi yaparak bir sekilde hayatta kalmaya calisiyorlar.
savas sonunda rusya zaten tarihte kendine ait olan topraklarin buyuk bir kismini geri alacak, geriye kalan kismida amerika-ingiltere-polonya arasinda paylasilacak.
.....
eger farzet ki kurdustin kurulsa, kurtler icin emin olun durum ukraynadan on kat daha kotu olur. cunku ukraynalilar bir sekilde avrupaya yakin olduklarindan destek goruyorlar. ayni durum kurtlerin basina gelse, iste siz o zaman gorun o turkiyeyi begenmeyen kurtlerin cekecekleri acilari.
ukraynada ayni hayali kurdistan gibi tarihte hic olmayan bir devletti.
amerika ve ingiltere ayni kurdistan hayali olanalar gibi bunlarida kiskirtip, sscb dagilmasi sirasinda daha evel hic olmamis bir devlet yarattilar rusyadan toprak alarak.
ve o devlet amerika ve ingilterenin gazina gelip kafa tutmaya basladi rusyaya.
ve bugun geldigimiz noktada sonuc ortada.
artik ukrayna diye bir devlet kalmadi.
rusyaya bagliyken gulluk gulustanlik yasayan o halkin buyuk kismi zaten yokoldu, geriye kalanlarda avrupada oradan oraya savrularak, kadinlari malum isi yaparak bir sekilde hayatta kalmaya calisiyorlar.
savas sonunda rusya zaten tarihte kendine ait olan topraklarin buyuk bir kismini geri alacak, geriye kalan kismida amerika-ingiltere-polonya arasinda paylasilacak.
.....
eger farzet ki kurdustin kurulsa, kurtler icin emin olun durum ukraynadan on kat daha kotu olur. cunku ukraynalilar bir sekilde avrupaya yakin olduklarindan destek goruyorlar. ayni durum kurtlerin basina gelse, iste siz o zaman gorun o turkiyeyi begenmeyen kurtlerin cekecekleri acilari.
devamını gör...
55.
abd'nin "seküler kürtlerle mezopotamyayı tekrardan ayağa kaldıracağız" diye avrupa birliği ve nordik ülkelerle birbirine ütopya sattığı proje kukla devlet.
israil gibi yapay bir devlet kurdurup en sonunda ne yapacak abd merak konusu, diyelim kuruldu kaç gün dayanır? ya da ne yapacaksın bu xexoistan'a nükleer verip yaklaşmayın atarım diye tehdit mi ettireceksin. bakalım abd afganistandan çekildiği gibi suriye ve ırak'tan da tam manasıyla çekildiğinde türkler ve iranlılar (iran'ın uydu devleti ırak dahil) nasıl aksiyon alacak.
israil gibi yapay bir devlet kurdurup en sonunda ne yapacak abd merak konusu, diyelim kuruldu kaç gün dayanır? ya da ne yapacaksın bu xexoistan'a nükleer verip yaklaşmayın atarım diye tehdit mi ettireceksin. bakalım abd afganistandan çekildiği gibi suriye ve ırak'tan da tam manasıyla çekildiğinde türkler ve iranlılar (iran'ın uydu devleti ırak dahil) nasıl aksiyon alacak.
devamını gör...
56.
yoktur,olmayacaktır.
biz kardeşiz,kardeşliğimize ve aynı bayrak aynı devlet aynı din üzerine yaşamaya devam edelim.
biz biriz,bizi ayırmak isteyenler bir gün bizi şehit ederlerse sizi yaşatırlar mı sanıyorsunuz?bu dünya ne sana ne de bana kalmaz.kargaşaya lüzum yok,tarihte cumhuriyet için bize yardım ettiğinizi ve türkiye cumhuriyetinde kalmaya devam edeceğinizi atalarınız göstermiştir. lütfen onların kemiklerini mezarlarında sızlatmayın. allah onlara rahmet eylesin.mekanları cennet olsun.
bozgunculuk düşünen abd cart curtun da allah kurdukları tuzakları başlarına yıksın.biz taşıdık ehli sünnetin devamını birlikte taşıdık,göğüs göğüse.israil de bunu istiyor,söyleyin israil ne zaman bizden yana oldu???uzun vadeli düşünmeniz gerekiyor,kısa değil. birlikte bir ayağa kalktık mı cihanı deviririz,kendimize gelelim kardeşlerim. benim vatanım sizin de vatanınız,bu topraklar bizim,sizin lütfen...siz=biz
bizi ayırmak isteyenlere rabbim izin vermesin,başlarına yıksın fikirlerini.
biz kardeşiz,kardeşliğimize ve aynı bayrak aynı devlet aynı din üzerine yaşamaya devam edelim.
biz biriz,bizi ayırmak isteyenler bir gün bizi şehit ederlerse sizi yaşatırlar mı sanıyorsunuz?bu dünya ne sana ne de bana kalmaz.kargaşaya lüzum yok,tarihte cumhuriyet için bize yardım ettiğinizi ve türkiye cumhuriyetinde kalmaya devam edeceğinizi atalarınız göstermiştir. lütfen onların kemiklerini mezarlarında sızlatmayın. allah onlara rahmet eylesin.mekanları cennet olsun.
bozgunculuk düşünen abd cart curtun da allah kurdukları tuzakları başlarına yıksın.biz taşıdık ehli sünnetin devamını birlikte taşıdık,göğüs göğüse.israil de bunu istiyor,söyleyin israil ne zaman bizden yana oldu???uzun vadeli düşünmeniz gerekiyor,kısa değil. birlikte bir ayağa kalktık mı cihanı deviririz,kendimize gelelim kardeşlerim. benim vatanım sizin de vatanınız,bu topraklar bizim,sizin lütfen...siz=biz
bizi ayırmak isteyenlere rabbim izin vermesin,başlarına yıksın fikirlerini.
devamını gör...
57.
(bkz: 404 not found)
itin duası kabul olsa gökten kemik yağardı.
bu ülkede 22 milyon civarı kürt vatandaşımız var bunun 4 milyonundan oy alıp kürdistan ıslak rüyasını gören salaklar var.
sonra "where is us air force" diye bağırıyorsunuz.
itin duası kabul olsa gökten kemik yağardı.
bu ülkede 22 milyon civarı kürt vatandaşımız var bunun 4 milyonundan oy alıp kürdistan ıslak rüyasını gören salaklar var.
sonra "where is us air force" diye bağırıyorsunuz.
devamını gör...
58.
orta doğu'daki son hareketlenmelerin kürdistan'ın kuruluşunun şafağı olduğunu düşünüyorum. kürtler, belki kısmen bunu tarihsel bir fırsat olarak görüyorlar. bu proje aslında 60'lı yılların sonundan beri israil'in ırak özelinde yaptığı bir şeydi. şimdi iran'a da koalisyon güçlerince gerçekleştirilecek bir saldırıdan sonra bir kaç parçalı, batı ve israil yanlısı bir iran'a ilaveten, zaten bop projesi kapsamında insansızlaştırılmış kuzey suriye'de pyd yardımıyla bir özerk yönetim kurulması gündemde. türkiye'nin tüm operasyonlarının sebebi de bu. peki türkiye folloş olmuş sınırlarıyla, on beş milyon mülteci ve aidiyetsiz taze vatandaşlarıyla, isyanı her an körükleyecek kürtçü muhalefetiyle buna karşı koyabilir mi ? türkiye için kürdistan senaryosu ne kadar ölüm gibiyse israil'in güvenliği için de o kadar elzem. ancak kürtçülerin umudunun aksine bu çok parçalı bir kürdistan olacaktır. araplarla ve türklerle vekaleten boğuşan, seküler yapıda bir suriye, ırak ve mümkünse türkiye kürdistan'ı. hasılı kelam, kimliğinde müslüman yazan kavimleri on yıllar sürecek savaşlar bekliyor. bunun finansörü de israil olacak gibi.
devamını gör...
59.
-boş entry-
devamını gör...
60.
kurulma ihtimali hiç bu kadar yüksek olmamıştı. ırak'ta bir kürt otonom bölgesi halihazırda var ve suriye'deki kürtler de neredeyse devletleşmiş durumda. iran ile türkiye'nin durumları ise ortada.
avrupa'da, abd'de hatta japonya'da bile güçlü bir diasporaları var. her alanda adından söz ettirebilen insan kaynaklarına da sahipler. spor, sanat, bilim...
neden olmasın ki?
7 şubat 2025, time
tarih, kürt taleplerinin karşılanmasının orta doğu'da barış için önemli olduğunu gösteriyor
30 milyonu aşan nüfusuyla kürtler, kendi devletleri olmayan dünyadaki en büyük etnik gruptur. bunun yerine, ırak, iran, suriye ve türkiye'ye yayılmışlardır.
kürtler bir asırdan fazla bir süredir özerklik için mücadele ediyor ve bu dört ülke de bir şekilde onlara daha fazla özerklik veya tam bağımsızlık vermeyi reddetti. çoğu zaman, sonuç şiddetli çatışma ve baskı oldu. bu tarihin açık bir dersi var: kürtlerin kültürel, dilsel ve politik taleplerine değinilmeden, orta doğu'da barış ve istikrara ulaşmak imkansızdır.
birinci dünya savaşı'ndan sonra, ingilizler ve fransızlar sykes-picot anlaşması ile orta doğu'yu böldüler. anlaşma, kürtlerin yaşadığı birçok bölgeyi fransız kontrolüne alırken, ingilizler kerkük'ün doğusundaki bölgeyi kontrol edecekti. ayrıca, avrupa güçleri, şu anda türkiye olan kürtlerin yaşadığı güneydoğu bölgesini yeni bir ermeni devletine dönüştürmeyi planlıyordu.
ancak ingilizler ve fransızlar planlarını tam olarak uygulama şansını hiç bulamadılar. bunun yerine, türkiye'nin kurucu babalarından biri olan mustafa kemal atatürk, osmanlı ordusunun kalıntılarını yeniden düzenledi, türk kurtuluş savaşı'nı başlattı ve modern türkiye olacak toprakları geri aldı.
ancak hemen hemen hemen, kürtlerin yaşadığı bazı bölgeler yeni türkiye cumhuriyeti'nin etnik milliyetçiliğine ve saldırgan laikliğine karşı çıktı. özerklik ve kürt kimliğinin tanınmasını talep ettiler. türk devleti reddetti ve bunun sonucunda türkiye'nin ilk yirmi yılında birkaç kürt isyanı yaşandı. en önemlisi, cumhuriyet'in acımasızca bastırdığı 1937 ve 1938'deki dersim ayaklanmasıydı .
atatürk hükümetinin isyanı bastırmadaki yeteneğine rağmen, türk devleti kürt ayaklanmalarından korkmaya başladı ve bu durum kürt kimliğinin suç sayılmasını da içeren politikalara yol açtı.
kürtlerin baskı gördüğü ve daha fazla özerklik aradığı tek yer türkiye değildi. 1925'te başlayarak, iran lideri rıza şah ve daha sonra oğlu muhammed rıza şah, bölgesel gücü azaltmayı ve fars ulusal hegemonyasını kurumsallaştırmayı içeren ülkelerini "modernleştirmeye" çalıştı. bu çabanın bir parçası olarak, muhammed rıza şah'ın hükümeti kürt dili ve geleneksel giyim gibi kürt kültürel ifadelerini kısıtladı.
kürtler bu çabaya karşı çıktılar ve bunu kültürel özgürlüklerine bir hakaret olarak gördüler. 1946'da isyan ettiler ve sovyet desteğiyle kürt mahabad cumhuriyeti'ni kurdular . ancak bu cumhuriyet, sovyet desteğinin çekilmesi ve ardından cumhuriyet'in başı olan qazi muhammed'in şah'ın güvenlik güçleri tarafından infaz edilmesinin ardından hızla çöktü. bu hareket, ülkenin kürt özerkliğine karşı sıfır tolerans yaklaşımını sembolize ediyordu.
1960'larda suriye, kürtlerin marjinalleştirilmesine katıldı. türkiye ve iran'a benzer şekilde, baas partisi tarafından kontrol edilen suriye hükümeti, tekil bir arap kimliği dayatan ve azınlıkları sistematik olarak dışlayan milliyetçi politikaları benimsedi. 1962'de bir hükümet nüfus sayımı on binlerce kürt'ü suriye vatandaşlığından çıkararak onları vatansız bıraktı. vatansız kürtler ( janib (yabancılar) olarak anılırlar ) mülkiyet, eğitim ve devlet işlerine erişim gibi temel haklardan mahrum bırakıldılar.
1970'lerde ve 1980'lerde, kürtlerin bölgedeki daha fazla özerklik arayışı yoğunlaştı ve birçok ülkede silahlı çatışmalara yol açtı. 1978'de, türk kürtleri, bağımsız bir kürdistan arayan marksist-leninist bir isyan olan kürdistan işçi partisi'ni (pkk) kurdu. türk hükümetine karşı silahlı bir mücadele başlattı ve bu on binlerce ölümle sonuçlandı, ancak özerklik elde etmede hiçbir başarı elde edilemedi.
1980'lerde, iran kürdistan demokratik partisi'ni (ikdp) yöneten abdul rahman ghassemlou da kürt özerklik mücadelesinde önemli bir figür olarak ortaya çıktı. ghassemlou "iran'da demokrasi, kürdistan'da özerklik" savunucusuydu . vizyonu, kürt taleplerini daha geniş bir demokratik çerçeveye entegre etmeyi ve şiddetli çatışma yerine barışçıl müzakereleri vurgulamayı amaçlıyordu. ancak, 1989'da ghassemlou, kürt sorununu görüşmek üzere düzenlenen bir toplantı sırasında iran ajanları tarafından suikasta uğradı .
suikast, ırak'ın saddam hüseyin'inin kürtlerin özerklik çabalarını acımasızca ezmek için kimyasal silahlar kullanmasının hemen ardından gerçekleşti . ırak ve iran'ın acımasız vahşeti, bölge hükümetlerinin kürtleri susturmak için ne kadar ileri gidebileceklerini gösterdi. ayrıca kürtleri engelleyen daha geniş çaplı bir zorluğun da yansımasıydı: toprak bütünlüklerini şiddetle koruyan dört devletten özerklik talep ediyorlardı.
ancak, 1991'de hüseyin'in körfez savaşı'ndaki yenilgisi bir dönüm noktası oldu ve kuzey ırak'ta fiili kürt özyönetimi ile sonuçlandı. 1992'de, ırak tarihindeki ilk serbest seçimler kürt özerk bölgesinde yapıldı. iki baskın kürt partisi olan kürdistan demokratik partisi (kdp) ve kürdistan yurtseverler birliği (puk) kısa sürede bir iç savaşa girse de , sonunda varılan bir barış anlaşması kuzey ırak'ta kontrol ettikleri toprakları yeniden birleştirdi.
1990'lar ayrıca kürtler için türkiye'de daha demokratik bir temsilin, kürt yanlısı partilerin kurulmasıyla damgasını vurdu. ancak ırak'ta olduğu gibi, bu ilerleme biraz karışıktı çünkü türk hükümeti bu partileri, türkiye ve batılı müttefiklerinin terör örgütü olarak nitelendirdiği pkk ile iddia edilen bağlantıları nedeniyle yasaklamaya devam etti.
ancak, ilerleme yavaş ve doğrusal olmaktan uzak olsa da, kürt özerklik arayışı son yirmi yılda önemli ölçüde ilerledi. 2005'te, yeni ırak anayasası, kuzey ırak'taki kürt topraklarına federal statü verdi ve kürtlerin kendi kaderini tayin etmesinde tarihi bir anı işaret etti. sonra halkın demokratik partisi (hdp), 2010'larda türkiye'de güçlü bir siyasi güç olarak ortaya çıktı ve kürt taleplerini demokrasi, çoğulculuk ve azınlık hakları gibi daha geniş bir platforma başarıyla entegre etti.
belki de en önemlisi, iç savaş suriye'yi sararken, esad rejimi, savaşın birincil savaş cephelerine odaklanmak için güçlerini kuzeydeki kürt çoğunluklu bölgelerden çekti ve bu da fiili özerklikle sonuçlandı. 2012'de, türkiye'deki militan pkk'nın bir kolu olan demokratik birlik partisi (pyd), kuzeydoğu suriye'de özyönetim ilan etti . askeri kanadı, bölgedeki baskın güç olarak ortaya çıktı. ypg'nin laik ve eşitlikçi ahlakı, cinsiyet eşitliğine ve kadınların muharebe rollerine katılımına olan bağlılığı da dahil olmak üzere, önemli uluslararası ilgi ve sempati topladı. ypg, 2014'te bir ışid saldırısını başarıyla püskürttüğünde batı'dan bu desteği pekiştirdi.
ancak bu ilerleme, kürt özerkliğinin neden bu kadar zor elde edildiğini ortaya koyan olayları da tetikledi: türk hükümeti ile pkk arasındaki tarihi barış görüşmeleri 2015'te çöktükten sonra, türkiye'nin ypg ve pkk'nın tek bir örgüt olduğuna dair inancını güçlendirdi. türk yetkililer, sınırlarında birleşik bir kürt devletinin bir güvenlik riski olabileceğinden korkuyorlardı. sonuç, türk güvenlik güçlerinin kuzeydoğu suriye'ye saldırılar düzenlemesiydi.
2017'de kürt özerkliğine doğru atılan bir başka adım, bu sefer ırak'ta benzer bir tepkiye yol açtı. suriye ve ırak'taki merkezi otoritelerin zayıflaması ve kuzey suriye'deki kürtlere yönelik uluslararası desteğin artması ortasında bir fırsat sezen ırak kürt bölgesinin başkanı, tartışmalı bir bağımsızlık referandumu düzenledi . ancak, gerçek bağımsızlığa ulaşmak yerine, referandum, bağımsız bir kürt devletinin kurulmasına şiddetle karşı çıkan bağdat ve iran ve türkiye gibi bölgesel güçlerden hızlı bir askeri tepkiye yol açtı.
şiddetli tepki, ırak, türkiye, iran ve suriye'deki kürtlerin bir asırdır özerklik için nasıl çabaladıklarını, ancak bölgesel hükümetlerin kürtlerin özyönetimine izin vermenin çok büyük bir tehdit olduğunu algılamaları nedeniyle kazanımların çoğu zaman başarısızlıkla sonuçlandığını özetledi.
bununla birlikte, dört ülkenin üçünde kürtler önemli kazanımlar elde etti. ırak kürtleri bir ölçüde özerklik elde etti, suriye kürtleri fiili özyönetim kurdu ve türkiye kürtleri önemli siyasi temsil kazandı. sadece iran kürtleri, müzakere veya uzlaşma için sınırlı yolların olduğu otoriterliğin hakim olduğu bir siyasi manzarayla karşı karşıyadır.
suriye'deki esad rejiminin çöküşü kürt özerkliği için yeni bir kavşak noktası yarattı. kürtler artık önemli nüfuza sahip, kilit bölgeleri kontrol ediyor ve amerikan desteğinden yararlanıyor. bu, rakip kürt grupları arasında yakın zamanda gerçekleşen bir toplantıda da görüldüğü gibi kürt birliği için yeni keşfedilen bir baskıyla destekleniyor . ancak bir asırdır olduğu gibi, türk hükümeti kürt emelleri için önemli bir engel olmaya devam ediyor. ypg'nin kürt kuzey suriye'sinin özerkliğini sürdürüp sürdüremeyeceğini belirlemek için müzakere etmesi gereken esad sonrası suriye otoritesinin önemli bir destekçisi.
genel olarak, bir şey açık: orta doğu'da kalıcı barış, ayaklanma ve şiddetli baskı örüntüsünün devam etmemesi için kürt taleplerinin ele alınmasını gerektirir. geçtiğimiz yüzyıl, hiçbir baskının kürtlerin özgürlük ve özerklik çabasını durduramayacağını ortaya koydu. ancak aynı zamanda, bu tarih, bölgesel devletlerin muhalefeti ve kürt liderliğinin parçalanması göz önüne alındığında, birleşik bir kürt devletinin imkansız olabileceğini gösteriyor. aslında, kürt milisleri ve çevre devletler arasındaki silahlı çatışmayı daha da kötüleştirebilir. en iyi umut, tüm büyük etnik ve dini grupların -türkler, araplar, farslar ve kürtler- anayasal olarak garanti altına alınmış siyasi ve kültürel haklara ve özgürlüklere eşit erişime sahip olduğu çoğulcu, çok etnikli siyasi sistemlerde yatmaktadır.
avrupa'da, abd'de hatta japonya'da bile güçlü bir diasporaları var. her alanda adından söz ettirebilen insan kaynaklarına da sahipler. spor, sanat, bilim...
neden olmasın ki?
7 şubat 2025, time
tarih, kürt taleplerinin karşılanmasının orta doğu'da barış için önemli olduğunu gösteriyor
30 milyonu aşan nüfusuyla kürtler, kendi devletleri olmayan dünyadaki en büyük etnik gruptur. bunun yerine, ırak, iran, suriye ve türkiye'ye yayılmışlardır.
kürtler bir asırdan fazla bir süredir özerklik için mücadele ediyor ve bu dört ülke de bir şekilde onlara daha fazla özerklik veya tam bağımsızlık vermeyi reddetti. çoğu zaman, sonuç şiddetli çatışma ve baskı oldu. bu tarihin açık bir dersi var: kürtlerin kültürel, dilsel ve politik taleplerine değinilmeden, orta doğu'da barış ve istikrara ulaşmak imkansızdır.
birinci dünya savaşı'ndan sonra, ingilizler ve fransızlar sykes-picot anlaşması ile orta doğu'yu böldüler. anlaşma, kürtlerin yaşadığı birçok bölgeyi fransız kontrolüne alırken, ingilizler kerkük'ün doğusundaki bölgeyi kontrol edecekti. ayrıca, avrupa güçleri, şu anda türkiye olan kürtlerin yaşadığı güneydoğu bölgesini yeni bir ermeni devletine dönüştürmeyi planlıyordu.
ancak ingilizler ve fransızlar planlarını tam olarak uygulama şansını hiç bulamadılar. bunun yerine, türkiye'nin kurucu babalarından biri olan mustafa kemal atatürk, osmanlı ordusunun kalıntılarını yeniden düzenledi, türk kurtuluş savaşı'nı başlattı ve modern türkiye olacak toprakları geri aldı.
ancak hemen hemen hemen, kürtlerin yaşadığı bazı bölgeler yeni türkiye cumhuriyeti'nin etnik milliyetçiliğine ve saldırgan laikliğine karşı çıktı. özerklik ve kürt kimliğinin tanınmasını talep ettiler. türk devleti reddetti ve bunun sonucunda türkiye'nin ilk yirmi yılında birkaç kürt isyanı yaşandı. en önemlisi, cumhuriyet'in acımasızca bastırdığı 1937 ve 1938'deki dersim ayaklanmasıydı .
atatürk hükümetinin isyanı bastırmadaki yeteneğine rağmen, türk devleti kürt ayaklanmalarından korkmaya başladı ve bu durum kürt kimliğinin suç sayılmasını da içeren politikalara yol açtı.
kürtlerin baskı gördüğü ve daha fazla özerklik aradığı tek yer türkiye değildi. 1925'te başlayarak, iran lideri rıza şah ve daha sonra oğlu muhammed rıza şah, bölgesel gücü azaltmayı ve fars ulusal hegemonyasını kurumsallaştırmayı içeren ülkelerini "modernleştirmeye" çalıştı. bu çabanın bir parçası olarak, muhammed rıza şah'ın hükümeti kürt dili ve geleneksel giyim gibi kürt kültürel ifadelerini kısıtladı.
kürtler bu çabaya karşı çıktılar ve bunu kültürel özgürlüklerine bir hakaret olarak gördüler. 1946'da isyan ettiler ve sovyet desteğiyle kürt mahabad cumhuriyeti'ni kurdular . ancak bu cumhuriyet, sovyet desteğinin çekilmesi ve ardından cumhuriyet'in başı olan qazi muhammed'in şah'ın güvenlik güçleri tarafından infaz edilmesinin ardından hızla çöktü. bu hareket, ülkenin kürt özerkliğine karşı sıfır tolerans yaklaşımını sembolize ediyordu.
1960'larda suriye, kürtlerin marjinalleştirilmesine katıldı. türkiye ve iran'a benzer şekilde, baas partisi tarafından kontrol edilen suriye hükümeti, tekil bir arap kimliği dayatan ve azınlıkları sistematik olarak dışlayan milliyetçi politikaları benimsedi. 1962'de bir hükümet nüfus sayımı on binlerce kürt'ü suriye vatandaşlığından çıkararak onları vatansız bıraktı. vatansız kürtler ( janib (yabancılar) olarak anılırlar ) mülkiyet, eğitim ve devlet işlerine erişim gibi temel haklardan mahrum bırakıldılar.
1970'lerde ve 1980'lerde, kürtlerin bölgedeki daha fazla özerklik arayışı yoğunlaştı ve birçok ülkede silahlı çatışmalara yol açtı. 1978'de, türk kürtleri, bağımsız bir kürdistan arayan marksist-leninist bir isyan olan kürdistan işçi partisi'ni (pkk) kurdu. türk hükümetine karşı silahlı bir mücadele başlattı ve bu on binlerce ölümle sonuçlandı, ancak özerklik elde etmede hiçbir başarı elde edilemedi.
1980'lerde, iran kürdistan demokratik partisi'ni (ikdp) yöneten abdul rahman ghassemlou da kürt özerklik mücadelesinde önemli bir figür olarak ortaya çıktı. ghassemlou "iran'da demokrasi, kürdistan'da özerklik" savunucusuydu . vizyonu, kürt taleplerini daha geniş bir demokratik çerçeveye entegre etmeyi ve şiddetli çatışma yerine barışçıl müzakereleri vurgulamayı amaçlıyordu. ancak, 1989'da ghassemlou, kürt sorununu görüşmek üzere düzenlenen bir toplantı sırasında iran ajanları tarafından suikasta uğradı .
suikast, ırak'ın saddam hüseyin'inin kürtlerin özerklik çabalarını acımasızca ezmek için kimyasal silahlar kullanmasının hemen ardından gerçekleşti . ırak ve iran'ın acımasız vahşeti, bölge hükümetlerinin kürtleri susturmak için ne kadar ileri gidebileceklerini gösterdi. ayrıca kürtleri engelleyen daha geniş çaplı bir zorluğun da yansımasıydı: toprak bütünlüklerini şiddetle koruyan dört devletten özerklik talep ediyorlardı.
ancak, 1991'de hüseyin'in körfez savaşı'ndaki yenilgisi bir dönüm noktası oldu ve kuzey ırak'ta fiili kürt özyönetimi ile sonuçlandı. 1992'de, ırak tarihindeki ilk serbest seçimler kürt özerk bölgesinde yapıldı. iki baskın kürt partisi olan kürdistan demokratik partisi (kdp) ve kürdistan yurtseverler birliği (puk) kısa sürede bir iç savaşa girse de , sonunda varılan bir barış anlaşması kuzey ırak'ta kontrol ettikleri toprakları yeniden birleştirdi.
1990'lar ayrıca kürtler için türkiye'de daha demokratik bir temsilin, kürt yanlısı partilerin kurulmasıyla damgasını vurdu. ancak ırak'ta olduğu gibi, bu ilerleme biraz karışıktı çünkü türk hükümeti bu partileri, türkiye ve batılı müttefiklerinin terör örgütü olarak nitelendirdiği pkk ile iddia edilen bağlantıları nedeniyle yasaklamaya devam etti.
ancak, ilerleme yavaş ve doğrusal olmaktan uzak olsa da, kürt özerklik arayışı son yirmi yılda önemli ölçüde ilerledi. 2005'te, yeni ırak anayasası, kuzey ırak'taki kürt topraklarına federal statü verdi ve kürtlerin kendi kaderini tayin etmesinde tarihi bir anı işaret etti. sonra halkın demokratik partisi (hdp), 2010'larda türkiye'de güçlü bir siyasi güç olarak ortaya çıktı ve kürt taleplerini demokrasi, çoğulculuk ve azınlık hakları gibi daha geniş bir platforma başarıyla entegre etti.
belki de en önemlisi, iç savaş suriye'yi sararken, esad rejimi, savaşın birincil savaş cephelerine odaklanmak için güçlerini kuzeydeki kürt çoğunluklu bölgelerden çekti ve bu da fiili özerklikle sonuçlandı. 2012'de, türkiye'deki militan pkk'nın bir kolu olan demokratik birlik partisi (pyd), kuzeydoğu suriye'de özyönetim ilan etti . askeri kanadı, bölgedeki baskın güç olarak ortaya çıktı. ypg'nin laik ve eşitlikçi ahlakı, cinsiyet eşitliğine ve kadınların muharebe rollerine katılımına olan bağlılığı da dahil olmak üzere, önemli uluslararası ilgi ve sempati topladı. ypg, 2014'te bir ışid saldırısını başarıyla püskürttüğünde batı'dan bu desteği pekiştirdi.
ancak bu ilerleme, kürt özerkliğinin neden bu kadar zor elde edildiğini ortaya koyan olayları da tetikledi: türk hükümeti ile pkk arasındaki tarihi barış görüşmeleri 2015'te çöktükten sonra, türkiye'nin ypg ve pkk'nın tek bir örgüt olduğuna dair inancını güçlendirdi. türk yetkililer, sınırlarında birleşik bir kürt devletinin bir güvenlik riski olabileceğinden korkuyorlardı. sonuç, türk güvenlik güçlerinin kuzeydoğu suriye'ye saldırılar düzenlemesiydi.
2017'de kürt özerkliğine doğru atılan bir başka adım, bu sefer ırak'ta benzer bir tepkiye yol açtı. suriye ve ırak'taki merkezi otoritelerin zayıflaması ve kuzey suriye'deki kürtlere yönelik uluslararası desteğin artması ortasında bir fırsat sezen ırak kürt bölgesinin başkanı, tartışmalı bir bağımsızlık referandumu düzenledi . ancak, gerçek bağımsızlığa ulaşmak yerine, referandum, bağımsız bir kürt devletinin kurulmasına şiddetle karşı çıkan bağdat ve iran ve türkiye gibi bölgesel güçlerden hızlı bir askeri tepkiye yol açtı.
şiddetli tepki, ırak, türkiye, iran ve suriye'deki kürtlerin bir asırdır özerklik için nasıl çabaladıklarını, ancak bölgesel hükümetlerin kürtlerin özyönetimine izin vermenin çok büyük bir tehdit olduğunu algılamaları nedeniyle kazanımların çoğu zaman başarısızlıkla sonuçlandığını özetledi.
bununla birlikte, dört ülkenin üçünde kürtler önemli kazanımlar elde etti. ırak kürtleri bir ölçüde özerklik elde etti, suriye kürtleri fiili özyönetim kurdu ve türkiye kürtleri önemli siyasi temsil kazandı. sadece iran kürtleri, müzakere veya uzlaşma için sınırlı yolların olduğu otoriterliğin hakim olduğu bir siyasi manzarayla karşı karşıyadır.
suriye'deki esad rejiminin çöküşü kürt özerkliği için yeni bir kavşak noktası yarattı. kürtler artık önemli nüfuza sahip, kilit bölgeleri kontrol ediyor ve amerikan desteğinden yararlanıyor. bu, rakip kürt grupları arasında yakın zamanda gerçekleşen bir toplantıda da görüldüğü gibi kürt birliği için yeni keşfedilen bir baskıyla destekleniyor . ancak bir asırdır olduğu gibi, türk hükümeti kürt emelleri için önemli bir engel olmaya devam ediyor. ypg'nin kürt kuzey suriye'sinin özerkliğini sürdürüp sürdüremeyeceğini belirlemek için müzakere etmesi gereken esad sonrası suriye otoritesinin önemli bir destekçisi.
genel olarak, bir şey açık: orta doğu'da kalıcı barış, ayaklanma ve şiddetli baskı örüntüsünün devam etmemesi için kürt taleplerinin ele alınmasını gerektirir. geçtiğimiz yüzyıl, hiçbir baskının kürtlerin özgürlük ve özerklik çabasını durduramayacağını ortaya koydu. ancak aynı zamanda, bu tarih, bölgesel devletlerin muhalefeti ve kürt liderliğinin parçalanması göz önüne alındığında, birleşik bir kürt devletinin imkansız olabileceğini gösteriyor. aslında, kürt milisleri ve çevre devletler arasındaki silahlı çatışmayı daha da kötüleştirebilir. en iyi umut, tüm büyük etnik ve dini grupların -türkler, araplar, farslar ve kürtler- anayasal olarak garanti altına alınmış siyasi ve kültürel haklara ve özgürlüklere eşit erişime sahip olduğu çoğulcu, çok etnikli siyasi sistemlerde yatmaktadır.
devamını gör...