sanatın burjuva için olması

burjuvanın sanatı kapsaması sonucu oluşan görüngü, tıpkı zenginlerin ve büyük şirketlerin arkeolojiyi evlat edinmesi gibi bu da bir görüngü sadece. sanatı zenginler yaratmadı, tekniği, teknolojiyi, felsefeyi, ideolojileri.. aslında tüm nitelikli insan evrimi menşeili edevatları ekonomik (maddi) durumlarından soyutlayarak incelediğimizde - bir şeylerin - fakirleri, fukaraları geliştirdi, her şeye sahip olayazıp duran zenginler değildi bu yaratım dürtüsünün gerçek sahibi. evet kabiliyetli ve zeki insanlardı ve eskiden beri kabiliyet ve zeka zengin saraylarında koleksiyon niyetine biriktirilen bir şeydir. o kabiliyetli deha mühendislere, sanatçılara yakından bakarsanız çözüm bulmaya aç, fakir, üretkenliğin yoksulluğunu yenmeye çalışan, acılar içinde kıvranan kişiler görürsünüz genel olarak (istisnaları da vardır - yani uzmanlığı kişilik ve mental konular olan ya da bu konularda avantajlı durumda bulunan büyük zihinler de yaşamış-). sanatın bir işe yaramaması ve tekniğin, bilimin zengin, zeki ve soylu insanların emeği olduğu düşüncesi insanlık içerisinde kasıtlı olarak tutundurması yapılan ideolojik bir araçtır. varlık fakirdir, zenginleşmeye yönelir, zenginleşip zehirlenme fırsatı bulunca da arınmaya yönelme fırsatı (niyeti) bulursa da geriye dönmeye çalışır. canlılar da bir çeşit maddedir ve doğuştan fakirdirler, (oluşmuş yapısal ya da genetik yatkınlıkları kısmi buluyor ve kazanılmış bir zenginlik olarak görmüyorum, emek olmadan bir hiçtir bunlar, hatta bazen felakete sürükler varlığı)
daha zengin yaşayış için çözüm üretmek geliştirmek zorundadırlar. sanat bu şeyleri izah etmeye çabalayan toplumsal bir bilinçaltıdır, kim sahiplenirse onun için çalışır tıpkı zeka ve tekniğin krallar için, saraylar-beyler için çalışabileceği gibi sanat ta piç kalır ya da bırakılırsa onu sahiplenen burjuva için çalışır.

evet! teknik olarak 'entelijensiya' (akademik ileri gelenler) yöneticiliği bir mecburiyet değil ihtiyaçtır, ancak bu durumların mantığını insanların zihnini, - insansı - kabiliyetini, emeğini sömürmek için kullanan suistimalcilere karşı sorumsuz kişiler ve gruplar olarak varolunmamalı dünyada.

sanat toplum mühendisliğidir ve toplum içindir.

sanatı icra eden de burjuva zaten. köyde oturan birinden dostoyevski'yi anlamasını, dostoyevski olarak doğmasını isteyemeyiz. olamaz da zaten. tek derdi akşamları inek sağmak, ara sıra haber izlemek ama izlediğini anlamamak, kime oy verdiğini kendisinin bile bilmediği, sırf dindar diye o kişiye oy veren, çocuk üstüne çocuk yapan, yerde yemek yiyen, karısından 10 adım ilerde yürüyen, tüküren insanlar için kim sanat yapmak ister ki? ben istemem... sanat sanattan anlayana vardır. burjuvazi kesim de çoğunlukla kendilerini diğer kesimden bu farklılıklarıyla ayırmıştır zaten...

kısmen doğrudur, doğruluğu da sınıf ayrımından gelir. sanat bir burjuva ideolojisi olmuştur çünkü alt sınıf her zaman karın tokluğuna tüm ömrünü heba etmiştir. tarihte bu çizgi daha keskindir. 19. yy'dan beri sanat halktan kişilerin de ulaşabileceği bir hale gelse bile bu hala çok küçük bir kesim için geçerlidir. bilinçli olarak cahilleştirilen halk, burjuvazi'nin sanatına hala layık olamamaktadır.

fakat yine de bir tanımlama yapacaksak şöyle diyebilirim: son yüz yıldır özellikle toplumsal sanat anlayışı ilerledi ve toplumcu sanatçı sayısı fazlalaştı. bu nedenle bence sanat artık "çoğunlukla" burjuva için olsa bile, artık sanata erişmek için burjuva olmaya gerek kalmadı.

karnı aç olan adam nasıl sanat düşünsün beya?

degildir hic alakasi bile yoktur. oncelikle sanata bakis aciniz oldukca dar ve bir kalip icerisine sıkıştırılmış nitelikte. mesela bu dusunce sanatina ters bir durum. sanat tam olarak nedir? kisilerin hayal guclerini, estetik algilarini dahasi dusuncelerini yetenekleri dogrultusunda duyularimizla alglayacagimiz nitelikte disa vurmalaridir. dogadaki her sey sanattir, yeteneklerini imkanlari dogrultusunda en iyi sekilde sergileyen de sanatkardir. kosedeki marangoz amcanin bir odun parcasini oyarak bir seyler cikarmasi onun sanatidir. burjuva sinifina hitap etmesine luzum yok. cok leziz yemekler yapmak bir yetenektir, bu da bir sanattir. annenizin elinden guzel yemekler cikiyorsa neden sanatcidan saymazsiniz anlamis degilim... mahallenizin 30 kusur senelik terzisi de bir sanatcidir. yetenegini sergilemesi icin fransa'da moda tasarim okumasina ve moda haftasina katilmasina gerek yok.

lafin kisasi sanat kimse icin degildir, sanat sadece sanati insaa eden icindir. isteyen sanatini evinde hobi olarak icra eder, isteyen sanati uzerinden para kazanir... ve dahasi sanatin belirli bir kalibi da yoktur, insan elinin degdigi her alan aslinda sanatin bir dalidir.

düz adam sami yorumudur. baktığın, yaşadığın, gördüğün, duyduğun her an da sanat var. yaşıyorsan farkedenlerden olursun. tabi at gözlüklerini çıkarınca.

doğru bir önerme içeren basliktir. fakirin karni doymadan sanatla işi olmaz.

sene olmuş 2021, what the fuck burjuva?
(bkz: internet)

refah seviyesi çok düşük olan ya da zengin fakir dengesinin uçlarda olduğu her toplumda bu olur. sen ay sonunu okulu işi barınmayı gelecek kaygısını çözemedikten sonra üreten insan olamazsın. ne yazıktır ki bırakın sanatçı olmayı sevdiği sanat dallarını keşfetmeden ölen milyonlarca insan var. maaşın ile tok yapacağın günü denk getirmek için uğraşırken nasıl olacak sanat? istisna olan kişiler elbette vardır. ama büyük çoğunluk bu şekilde.

(bkz: sanat mı kaldı ayol diyen ressam)

ama gerçekten öyle
misal verecek olursam şahit olduğum bir anımı paylaşmak isterim
yakın zamanda ankara da bir konser verildi kimsenin haberi yoktur. cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası görseniz türkiye'nin en iyi müzisyenleri şefleri oradaydı dinlemeye gelen güruh ise abiyane bir tabirle elit kesim yani burjuva desek yeridir.
sanat bağlamında olayı ele aldığımızda konuyu şu şekilde özetleyeyim
*"neye baktığımız değil, sanat nasıl gördüğümüzdür" *

ah tüm gariban sanatçıları nasıl da atıverdik bir köşeye.

16-18. yüzyıl arasındaki turquerie oryantal modası.





doğrudur. cehalet burjuvanın anlamını bilmemekten kaynaklanıyor. üzgünüm ama bunu da akp getirdi. burjuvayı aristokratla karıştırıyorlar. bi ara monşer kullanımı vardı aydın doğan gibi adamlara monşer dediler. dilde yozlaşmalar olabilir ama bu kadar da olmaz yani, burjuvanın fransa'da devrime ön ayak olan ve o dönemki ekonomik krizden en çok etkilenen toplumsal sınıf olduğunu dejenere etmek çok anadolu kafası işi. tdk yine usturuplu davranmış, kentsoylu olarak çevirmiş. yani burjuva demek gökdelen gören köylü demek. paranız olması şart değil, krizde boğuluyor olmanız da şart değil. orta direk...

jön türkler var bir de. yüz yıllık yanlış anlaşılma. bi diğer örneği için; (bkz: sans numero/@et voila)

bu arada bu tarz dil yozlaşmaları avrupada yok değil. binbir gece masalları, fransaya ortaçağ dolaylarında osmanlı kaynaklarından geçmiştir. fransız seyyahlar da bakıyo ki osmanlı'da saray var harem var kostümler benzer isimler aynı, dolayısıyla binbir gece masallarını türk hikayesi zannediyor. 19. yüzyıla kadar birçok sanatsal eserlerde bu masalın anlatımı osmanlı hanedanlığı üzerinden oluyor ve avrupada bir turquerie akımı başlıyor. neyse. velhasıl burjuva sensin, benim. sanat da hepimiz için. voilà!

burjuva; fabrikatör, holding sahibi, kısacası büyük ölçekli iş yeri sahibi kişiye verilen isimdir. yanlız bu kişi köyde-kasabada doğmuş olmayacak, yedi sülalesi kentte doğup büyümüş olacak ha bir de soylu olmama kıstası var ama hanedan defteri kapandığına göre bunu atlıyorum.

türkiyede bu tanıma uyan kaç zengin var? diye sorarsanız benim bildiğim sadece koç ailesini var diyebilirim. yani entariyi diken arkadaş diyor ki; "sanat koç ailesi içindir" kısacası kendisi böyle bir önermeyi yapmak için yüz yıl geç kalmış. devrim öncesi fransasında çok tutarmış bu başlık.

burjuva mı kaldı yavrum? hm? onu bırak sanat mı kaldı? hadi onu da geçtim, gördüğü işin sanatsal değeri olup olmadığını anlayabilecek insan mı kaldı? "bence güzel! benim kulağıma hoş geliyor" gibi lahmacun beyinli ifadeler bir işin sanatsal değerini ölçmek için yeterli değil gibi. sezen aksu kendine "sanatçı" diyor mesela, sen de ona sanatçı diyorsun. ikinizin de bu konuda hemfikir olmanız sezen aksuyu sanatçı mı yapıyor? diyelim ki sanatçı, sadece kentli iş adamlarına mı konser veriyor?

başlık sahibi sanat bulsa yer burjuva bulsa kaçar. ezber-cahil konuşup hasabımı bozmayın yavrum.

niye öyle olsun, bir çiftçi evine van gogh tablosu asamaz mı?

gölge oyunları*,orta oyunları, meddahlık, türküler, yöresel halk oyunları...

bunlar sanat değilse ne?

doğru değildir. ama sanatı halktan koparmak için siyasiler bilinçli hareket etmiş olduklarından arada üzücü bir mesafe oluşmuştur.

burjuva olmadan da sanatla ilgilenilebilir. ömründe kitap okumamış olman bir konsere gitmek, bir tablo almak, piyano çalmak için engel değil.

size kötü bir haberim var.
iyi eğitim de sadece burjuva için.
sanatsız iyi yaşayabilmen mümkün
ama eğitimsiz yaşamak pek mümkün değil.