reşit rahmeti arat

15 mayıs 1900'da tataristan'ın başkenti kazan'da doğan reşit rahmeti arat, ilk öğrenimini de burada tamamladı. daha sonra amcasının isteği üzerine kazakistan'ın (o zamanlar rusya) bir şehri olan kızılyar'da (peterpavel) bir tatar-türk mektebine verildi. burada rusçayı iyi bir şekilde öğrendi. rusya'daki bolşevik ihtilali yüzünden lise son sınıftan ayrılarak önce askeri okula, daha sonra cepheye gönderildi. 1919'da yaralandıktan sonra mançurya'ya gitti. burada lise öğrenimini tamamladı. yavaş yavaş siyasi faaliyetlere giren arat, kazan türkleri derneğine katıldı ve çeşitli dergilerin yayım çalışmalarına yardım etti. 1922'de eğitimine devam etmek için almanya'ya gitti. berlin üniversitesi felsefe bölümünde öğrenci oldu. bu üniversitedeki eğitiminden doktora derecesiyle mezun oldu. bu süreçte turfan'da eski türk kültürüne dair uygurca yazmaların tasnifi ile uğraştı. doktorasından sonra berlin üniversitesi’nin şark dilleri okulu kuzey türkçesi (kazan lehçesi) rektörlüğüne atandı. 1931 yılında aynı bölümde doçent oldu. türkiye'de gerçekleşen üniversite reformu sayesinde 1933 yılında maarif vekaleti tarafından memlekete çağrıldı ve istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi türk dili ve edebiyatı bölümü’ne profesör olarak atandı. 1940-1950 yılları arasında türkiyat enstitüsü müdürü olarak görev aldı. 1949-1951 yılları arasında londra'da çalışmalarda bulundu. 26 nisan 1958’de ordinaryüs profesör seçildi. ölüm tarihi olan 29 kasım 1964'e kadar istanbul üniversitesi edebiyat fakültesinde çalışmalarına devam etti.
"türk dili ve lehçeleri konusunda tartışılmaz bir otorite olan prof. arat'ın çevirdiği kutadgu bilig, halen bu konudaki en nitelik çalışmadır."

bazı eserleri;
zur heilkunde der uiguren (uygurlarda tıp, 2 cilt, 1930-32)
die legonde von oghuz kaghan (1932, w. bang ile oğuz kağan destanı, 1936)
turkische turfan texte (türkçe turfan metinleri, w. bang ve a. von gabain ile 1934-36)
vekayî / babür’ün hatıratı (2 cilt, 1943-46)
kutadgu bilig (3 cilt, metin 1947, çeviri 1959, dizin 1973)
atabetü’l-hakayık (1951)
türk şivelerinin tasnifi (1953)
eski türk şiiri (1965)
dil meseleleri ve türk dili (1965)
babürnâme (3 cilt, 1970)
uygurlar (1977-78), kutadgu bilig ııı (1979)
doğu türkçesi metinleri (1987)
makaleler (1987).

kaynak bağlantılar;
www.dilbilimi.net/arat.htm
islamansiklopedisi.org.tr/a...
www.biyografya.com/biyograf...
www.biyografi.net/kisiayrin...

not: bu tanım "crimson" ukdesidir.