georges perec

georges perec, 7 mart 1936‘da paris‘te ıcek judko ve cyrla perec’in tek oğlu olarak doğdu. aslen polonyalı ve yahudi kökenli olan aile 1920 yılında fransa‘ya göç etti. babası ıı. dünya savaşı sırasında fransız ordusunda askerdi. babasını savaş sırasında, annesini ise auschwitz‘te nazi soykırımında kaybetti. 1942 yılında halası ve eniştesinin bakımına giren perec, 1945 yılında da onlar tarafından resmi olarak evlat edinildi.

sorbonne üniversitesi‘nde tarih ve sosyoloji eğitimi alırken, la nouvelle revue française ve les lettres nouvelles gibi ünlü edebiyat dergilerinde incelemeleri ve denemeleri yayınlanmaya başladı. 1958 yılında orduya katılan perec bir yıl sonra görevini tamamladıktan sonra paulette petras ile evlendi. çift bir yıl paulette’in öğretmenlik yaptığı tunus‘ta kaldı.

1961 yılında saint-antoine hastanesi’nde nerofizyoloji labartuvarında arşivci olarak çalışmaya başlayan perec, düşük maaşına rağmen burada çalıştı. 1967 yılında bir edebiyat grubu olan oulipo‘ya katıldı ve başyapıtı olan ”la vie mode d’emploi”u (yaşam kullanma kılavuzu) ithaf ettiği raymond queneau‘la tanıştı. yazın hayatında queneau’dan oldukça etkilendi. 1978 yılında yazdığı bu eser medici ödülü’nü kazandı.

1965 yılında ilk romanını yazan perec (les choses, şeyler) renaudot ödülü’ne layık görüldü. ayrıca 60’ların sonunda bir çok radyo oyunu yazdı. yazarın bundan başka bir de kendi romanı un homme qui dort’tan(uyuyan adam) uyarlama senaryosu da yönetmen bernard queysanne tarafından filme çekildi.

1969 yılında basılan kitabı ”la disparition” (kayboluş), yazarın dehasını ortaya koymaktadır. hiç ‘e’ harfi kullanmadan 300 sayfa yazdığı kitabı, bir adamın ortadan kayboluşunun hikayesidir.

insanlığı ve yaşadığı dünyayı her yapıtında yeniden keşfeden perec, yazılarında bulmacalara, sözcük oyunlarına ve ironiye çokça tum olan yazarın her yapıtı aslında otobiyografiktir. ailesi ve yahudi olduğu için çektiği acıların yansıması eserlerindeki melankoliyle birlikte karşımıza çıkar. özellikle 1973’te yazdığı ”la boutique obscure” (karanlık butik), 1975’te kaleme aldığı ”w, or, the memory of childhood” (w, ya da bir çocukluk hatırası) ve 1978’de yayımlanan ”je me souviens”te (anımsıyorum) bu açıkça gözlenmektedir.

dili, oyunlar ve bulmacalarla kurulu bir labirentte, çıkışları derin felsefi düşüncelere açılan bir labaratuvara çevirmiştir. hayattayken oldukça başarı kazanan ve onurlandırılan yazar, 1981 yılında avustralya‘da queensland üniverstesi‘nde yaratıcı yazarlık dersi verdi. bu sırada yarım kalan romanı ”53 jours” (53 gün)ü yazıyordu. sigara bağımlılığı yüzünden akciğer kanseri olunca fransa’ya geri dödü ve 3 mart 1982‘de öldü.

yaşamak bir mekandan başka bir mekana geçmek demektir, tabi başkalarına çarpmamaya gayret ederek

zaman geçiyor, ama sen saati bilmiyorsun...

1936-1982 yılları arasında yaşamış fransız yazar ve sosyolog.

ilk romanı 1965'de yayımlandı.
1969 yayımlanan la disparition kayboluş romanında ise hiç e harfi kullanmamıştır.

yirmiye yakın kitap yazmış, sigara tiryakiliğinin bedelini 46 yaşına 3 gün kala ölerek ödemiştir perec...

oturuyor ve beklemek istiyorsun sadece, bekleyecek bir şey kalmayana kadar beklemek...

önce yapılması çok kolay şeyler var, hemen bugün yapabileceğim şeyler, mesela
seine’deki gezinti tekneleriyle bir tur atmak
sonra azıcık daha önemli şeyler, karar vermeyi gerektiren şeyler, kendi kendime, eğer yaparsam hayatımı daha kolaylaştıracaklarını söylediğim şeyler, mesela
neden sakladığımı bilmeden sakladığım bazı şeyleri atmaya karar vermek
ya da
kütüphanemi kesin olarak düzenlemek
bazı elektrikli ev aletleri edinmek
ya da
sigarayı bırakmak (bırakmak zorunda kalmadan önce)
sonra daha derin bir değişiklik arzusuna bağlı şeyler, mesela
tamamen farklı bir biçimde giyinmek
otelde yaşamak (paris’te)
köyde yaşamak
gidip oldukça uzun bir süre büyük bir yabancı şehirde yaşamak (londra)
sonra zaman ve mekan hayallerine bağlı şeyler var. bunlar epeyce:
ekvator çizgisinden ve tarihin değiştiği çizgiden geçmek
kutup dairesinin ötesine gitmek
“zamandışı” bir deneyim yaşamak
denizaltıyla yolculuk etmek
uzun bir gemi yolculuğuna çıkmak
göklere yükselmek ya da balonla veya güdümlü balonla bir yolculuk yapmak
kerguelen adalarına (ya da tristan da cunha’ya) gitmek
52 günde deve sırtında fas’tan timbuktu’ya gitmek
sonra henüz bilmediğim bütün o şeyler arasında keşfetmeyi çok istediğim belli şeyler var:
ardenne’lere gitmek isterdim
beyrut’a, ayrıca prag ve viyana’ya gitmek isterdim
prado müzesine gitmek isterdim
denizin dibinde bulunmuş romdan içmek isterdim (kızıl korsanın hazinesi’ndeki kaptan haddock gibi)
henry james’i (daha başkalarıyla birlikte) okumak isterdim
kanallarda seyahat etmek isterdim
sonra öğrenmek istediğim pek çok şey var ama bunları yapamayacağımı biliyorum, çünkü bunlar ya çok zamanımı alacak ya da ancak yarım yamalak yapacağımı biliyorum, mesela
rubik küpün çözümünü bulmak
bateri çalmayı öğrenmek
italyanca öğrenmek
matbaacılık öğrenmek
resim yapmak
sonra yazarlık çalışmama bağlı şeyler var. çok var. bunların çoğu belirsiz projeler; bazılarını gerçekleştirmek son derece olanaklı, sadece bana bağlı, mesela
küçük çocuklar için yazmak
bir bilim-kurgu romanı yazmak
bazılarıysa taleplere bağlı:
içinde, mesela steplerde 5000 kırgız atlısının görüleceği bir macera filmi senaryosu yazmak
gerçek bir tefrika romanı yazmak
bir çizgi roman çizeriyle çalışmak
şarkılar yazmak (mesela anna prucnal için)
sonra yapmayı istediğim bir şey daha var ama nerede yapacağımı bilmiyorum, bu
bir ağaç dikmek (ve onun büyümesini seyretmek)
sonra artık göze alması imkansız oysa yakın zamana kadar mümkün olan şeyler var, mesela
malcolm lowry’yle sarhoş olmak
vladimir nabokov’la tanışmak
vs. vs. 
elbette daha başka şeyler de var
kendi isteğimle 37’de bırakıyorum. 
*