1.
newton sarkacı, newton'ın beşiği gibi isimlerle de anılan bir çeşit sarkaç. hepsini okumak istemeyen varsa, tanımın en altından animasyonlu resmini görebilir.
genellikle süs eşyası olarak masa üstlerinde gördüğümüz sarkaç, aslında çarpışmalarda momentum korunumu yasasını incelemeye yarayan bir çeşit deney aletidir.
momentum, kütlesi olan cisimlerin sahip olduğu hız, yani hareket sonucu ortaya çıkan bir özelliktir. 2 cisim birbirine çarptığında (bu cisimlere dışarıdan başka bir müdahale yoksa) momentum korunur. yani çarpışma öncesi cisimlerin ayrı ayrı sahip olduğu toplam momentum, çarpışma sonrası ayrı ya da birlikte sahip oldukları toplam momentuma eşit olur. çarpışma sonrasında, duruma göre, hızlar değişebilir.
***
bu konu başlığı altında özel bir durum vardır ki sarkaç da bu prensibe göre yapılmıştır. eğer çarpışan cisimlerin kütleleri birbirine eşitse, çarpıştıktan sonra hızlarını birbirleriyle takas ederler. diyelim ki x cisminin hızı saniyede 3 metre ve y cisminin hızı da saniyede 4 metre olsun. bu cisimlerin ikisi de aynı kütleye sahipse, çarpışma sonrası bu kez x'in hızı saniyede 4 ve y'ninki de saniyede 3 metre olur.
sarkaç normalde hareketsizdir. en dışta duran toplardan birini çekip bıraktığınızda hareket başlar. ortadaki toplar hiç istfini bozmazken, diğer uçta bulunan top hareket eder ve sonra bu durum periyodik olarak tekrarlanır. burada olan şey şudur:
sarkacın toplarının hepsi aynı kütleye sahiptir. dururken hepsinin hızı 0'dır. siz en dıştaki topu çekip bıraktığınızda ona bir hız kazandırmış olursunuz. birinci top ikinciye çaptığında, kütleleri eşit olduğundan, hızlarını takas ederler. böylece ilk topa kazandırdığınız hız ikinciye aktarılırken, ilk top da ikincinin 0 olan hızını alır ve olduğu yerde durur. ikinci top ile üçüncü arasında da aynı şey olur. hız bu şekilde bir toptan diğerine aktarılarak en son topa kadar gelir ve onu hareketlendirir. o top geri döndüğünde, aynı olaylar bu kez diğer taraftan başlayarak tekrarlanır.
sonuç aşağıdaki görüntüdür:
görselin kaynağı
genellikle süs eşyası olarak masa üstlerinde gördüğümüz sarkaç, aslında çarpışmalarda momentum korunumu yasasını incelemeye yarayan bir çeşit deney aletidir.
momentum, kütlesi olan cisimlerin sahip olduğu hız, yani hareket sonucu ortaya çıkan bir özelliktir. 2 cisim birbirine çarptığında (bu cisimlere dışarıdan başka bir müdahale yoksa) momentum korunur. yani çarpışma öncesi cisimlerin ayrı ayrı sahip olduğu toplam momentum, çarpışma sonrası ayrı ya da birlikte sahip oldukları toplam momentuma eşit olur. çarpışma sonrasında, duruma göre, hızlar değişebilir.
***
bu konu başlığı altında özel bir durum vardır ki sarkaç da bu prensibe göre yapılmıştır. eğer çarpışan cisimlerin kütleleri birbirine eşitse, çarpıştıktan sonra hızlarını birbirleriyle takas ederler. diyelim ki x cisminin hızı saniyede 3 metre ve y cisminin hızı da saniyede 4 metre olsun. bu cisimlerin ikisi de aynı kütleye sahipse, çarpışma sonrası bu kez x'in hızı saniyede 4 ve y'ninki de saniyede 3 metre olur.
sarkaç normalde hareketsizdir. en dışta duran toplardan birini çekip bıraktığınızda hareket başlar. ortadaki toplar hiç istfini bozmazken, diğer uçta bulunan top hareket eder ve sonra bu durum periyodik olarak tekrarlanır. burada olan şey şudur:
sarkacın toplarının hepsi aynı kütleye sahiptir. dururken hepsinin hızı 0'dır. siz en dıştaki topu çekip bıraktığınızda ona bir hız kazandırmış olursunuz. birinci top ikinciye çaptığında, kütleleri eşit olduğundan, hızlarını takas ederler. böylece ilk topa kazandırdığınız hız ikinciye aktarılırken, ilk top da ikincinin 0 olan hızını alır ve olduğu yerde durur. ikinci top ile üçüncü arasında da aynı şey olur. hız bu şekilde bir toptan diğerine aktarılarak en son topa kadar gelir ve onu hareketlendirir. o top geri döndüğünde, aynı olaylar bu kez diğer taraftan başlayarak tekrarlanır.
sonuç aşağıdaki görüntüdür:
görselin kaynağı
devamını gör...
2.
he şu masa şeysi, biliyorum ben bunu, çok güzel.
makara bir yana görseldeki sarkaç insanlara fizik bilimi merakı aşılamakta birçok profdan daha başarılı olmuştur, şahsen ben 2 top salındığında ortadaki topun hiç kımıldamadan kuvveti karşı tarafa aktarmasına büyülenmiştim çocukken.*
makara bir yana görseldeki sarkaç insanlara fizik bilimi merakı aşılamakta birçok profdan daha başarılı olmuştur, şahsen ben 2 top salındığında ortadaki topun hiç kımıldamadan kuvveti karşı tarafa aktarmasına büyülenmiştim çocukken.*
devamını gör...