1.
ortadoğu, medeniyetlerin beşiği... aynı zamanda savaşların, tarımın ve zengin yer altı kaynaklarının da beşiği. dünya üzerinde yaşanan savaşların %70'i civarında çatışmalar bu bölgede gerçekleşmiş. ve bu bölgede hakimiyet kurabilen herhangi bir güç, dünyada söz hakkına sahip olmuş demektir.
aşikar olan şu ki; özellikle kuzey afrika - orta asya dolaylarında son yıllarda küresel veya bölgesel ölçekte amerika birleşik devletlerinin çıkarlarını tehdit eden, kârını kısıtlayan ve söz hakkını sınırlayan bazı unsurlar vuku buldu. aslında bugün abd'nin bu bölgeye açılmasında karşılaştığı en büyük zorluk, askeri bakımdan bu bölgeye olan bıkkınlıktır ve doymuşluktur. bir anlamda abd, askeri olarak covid-19 döneminde de sıklıkla duyduğumuz bir terim olan pik noktaya ulaşmış vaziyette. ayrıca abd ordusu konvansiyonel anlamda dünyanın en iyi ordusu olsa da meskun mahal (close quarter) operasyonlarında ve gayri nizami harp konusunda yeterli birikime sahip değil. yani bu bölgenin askeri kuvvetleri dikkate alınırsa, sürekli sokak çatışmaları yaşayan, terör olayları ile çalkalanan, günü yok ki savaş görmeyen birlikler olmasın. her durumda savaşmayı bilen topluluklar söz konusu. abd'nin başarısız olduğu vietnam savaşında bu şekilde yenildiği, gerilla savaşlarına dayanamadığı ortada. bu durum aynen günümüzde de söz konusu. orta doğu devletlerinin orduları veya bu bölgede faaliyet gösteren tüm birlikler sürekli bir savaş içerisindeler. ve bu savaş abd'nin savaşından çok çok farklı.
bir ülkenin ordusunun hareket kabiliyetinin sınırlandığı anlarda diplomasi yetkinliğinin devreye girmesi gereklidir ancak bunu yapabilmek için de bölge üzerinde güvenilir müttefiklere, yandaşlara ihtiyaç vardır. abd'nin müttefiklerine karşı küçümseyici tavrı geçmişten günümüze halen devam etmekte olan bir durum. evin ağır abisi olması gerekirken, büyük ama şımarık çocuk rolünden kurtulamadı abd. işin garip olan tarafı ise amerika'da bu stratejiyi savunan birçok siyasetçi var. belki de abd'nin tek başına müttefiklerinin toplamından daha güçlü olması bazı siyasetçilerin gözünü boyamakta. fakat bilinmelidir ki bölgesel ölçekte müttefikler olmadan sofistike nüfuz operasyonları sürdürülemez. bölgeyi bilen ve bölge halkının yaşamsal kurallarını, neler yapabileceklerini bilen birileriyle müttefik olmadan ne yazık ki başarı gelmesi imkansız. yine aynı örnek üzerinden vietnam diyebiliriz...
bunun yanında abd, son yıllarda yaşanan iç sorunların da etkisiyle kısmen güç araçlarının erişiminin etkisinde olmayan ortadoğu'ya ne kadar bağlı olduğunu sorgulamaya başladı. soğuk savaş sonrası avrasya'da büyük bir angajman elde eden abd'nin afganistan fiyaskosundan sonra böyle bir hayal kırıklığına düşmesi normal karşılanabilir. korunması gereken abd çıkarları paradoksal olarak uzun bir listeye sahip bu sebeple abd bazı alanlardaki nüfuzunu pazarlık dahilinde bölgesel güçlere devredebilir. nitekim askeri olarak kısmi çekilme denge unsurunu daha fazla ön plana çıkaracaktır. önümüzdeki süreçte abd'nin vazgeçilmez olarak gördüğü 3 çıkarı var; petrol akışını korumak, terörizmi sınırlamak, ortadoğu'nun ticaret yollarının istikrarı bağlamındaki jeo stratejik avantajından faydalanmak.
dolayısıyla abd'nin bölgede modernite veya kurumların demokratikleşmesinin inşası ile ilgilenmeyeceği bilinen bir gerçek. diğer yandan küresel ölçekteki bazı öncelikler sebebiyle ortadoğu'daki iran kaynaklı nükleer sorun, yemen iç savaşı, artan rus nüfuzu gibi bazı hususlar askıya alınacaktır.
aşikar olan şu ki; özellikle kuzey afrika - orta asya dolaylarında son yıllarda küresel veya bölgesel ölçekte amerika birleşik devletlerinin çıkarlarını tehdit eden, kârını kısıtlayan ve söz hakkını sınırlayan bazı unsurlar vuku buldu. aslında bugün abd'nin bu bölgeye açılmasında karşılaştığı en büyük zorluk, askeri bakımdan bu bölgeye olan bıkkınlıktır ve doymuşluktur. bir anlamda abd, askeri olarak covid-19 döneminde de sıklıkla duyduğumuz bir terim olan pik noktaya ulaşmış vaziyette. ayrıca abd ordusu konvansiyonel anlamda dünyanın en iyi ordusu olsa da meskun mahal (close quarter) operasyonlarında ve gayri nizami harp konusunda yeterli birikime sahip değil. yani bu bölgenin askeri kuvvetleri dikkate alınırsa, sürekli sokak çatışmaları yaşayan, terör olayları ile çalkalanan, günü yok ki savaş görmeyen birlikler olmasın. her durumda savaşmayı bilen topluluklar söz konusu. abd'nin başarısız olduğu vietnam savaşında bu şekilde yenildiği, gerilla savaşlarına dayanamadığı ortada. bu durum aynen günümüzde de söz konusu. orta doğu devletlerinin orduları veya bu bölgede faaliyet gösteren tüm birlikler sürekli bir savaş içerisindeler. ve bu savaş abd'nin savaşından çok çok farklı.
bir ülkenin ordusunun hareket kabiliyetinin sınırlandığı anlarda diplomasi yetkinliğinin devreye girmesi gereklidir ancak bunu yapabilmek için de bölge üzerinde güvenilir müttefiklere, yandaşlara ihtiyaç vardır. abd'nin müttefiklerine karşı küçümseyici tavrı geçmişten günümüze halen devam etmekte olan bir durum. evin ağır abisi olması gerekirken, büyük ama şımarık çocuk rolünden kurtulamadı abd. işin garip olan tarafı ise amerika'da bu stratejiyi savunan birçok siyasetçi var. belki de abd'nin tek başına müttefiklerinin toplamından daha güçlü olması bazı siyasetçilerin gözünü boyamakta. fakat bilinmelidir ki bölgesel ölçekte müttefikler olmadan sofistike nüfuz operasyonları sürdürülemez. bölgeyi bilen ve bölge halkının yaşamsal kurallarını, neler yapabileceklerini bilen birileriyle müttefik olmadan ne yazık ki başarı gelmesi imkansız. yine aynı örnek üzerinden vietnam diyebiliriz...
bunun yanında abd, son yıllarda yaşanan iç sorunların da etkisiyle kısmen güç araçlarının erişiminin etkisinde olmayan ortadoğu'ya ne kadar bağlı olduğunu sorgulamaya başladı. soğuk savaş sonrası avrasya'da büyük bir angajman elde eden abd'nin afganistan fiyaskosundan sonra böyle bir hayal kırıklığına düşmesi normal karşılanabilir. korunması gereken abd çıkarları paradoksal olarak uzun bir listeye sahip bu sebeple abd bazı alanlardaki nüfuzunu pazarlık dahilinde bölgesel güçlere devredebilir. nitekim askeri olarak kısmi çekilme denge unsurunu daha fazla ön plana çıkaracaktır. önümüzdeki süreçte abd'nin vazgeçilmez olarak gördüğü 3 çıkarı var; petrol akışını korumak, terörizmi sınırlamak, ortadoğu'nun ticaret yollarının istikrarı bağlamındaki jeo stratejik avantajından faydalanmak.
dolayısıyla abd'nin bölgede modernite veya kurumların demokratikleşmesinin inşası ile ilgilenmeyeceği bilinen bir gerçek. diğer yandan küresel ölçekteki bazı öncelikler sebebiyle ortadoğu'daki iran kaynaklı nükleer sorun, yemen iç savaşı, artan rus nüfuzu gibi bazı hususlar askıya alınacaktır.
devamını gör...
2.
israili ilelebet payidar etmektir. ne oynayacaksanız ona göre oynayacaksınız.
devamını gör...
3.
abd ortadoğu projesi. küçük devletler oluşturup daha kolay yönetilebilir hale getirmek.
devamını gör...