efes konsili

431 yılında meryam ana klisesinde istanbul patriği nestorius yüzünden toplanan oluşum. nestorius sapkınlıkla suçlandı ve bunun yanında eserleri yakıldı.

efes[ephesus] konsili, sıralama bakımından hristiyanlık tarihinde 3. ekümenik konsil olarak da bilinir ve 431 yılında izmirin efes ilçesinde toplanmıştır. başta nestorius olmak üzere diofizit muhaliflerin tüm itirazlarına rağmen hz.meryem'in theotokos(tanrı doğuran, tanrı'nın annesi) olduğu fikri ilk defa bu konsilde kabul edildi. efes'in özellikle bu niyetle seçilmesi, efes'in arkeolojik araştırmalara dayanan köklü ve derin tarihi, son çalışmalar ışığında m.ö. 6000'e kadar gitmektedir. ilerleyen dönemlerde kybele adıyla bilinen anadolunun kadim ana tanrıçasının, en önemli ve en eski tapınım merkezlerinden bir tanesi burada bulunmaktaydı. ayrıca ünlü antik yunan tanrıçası artemis ve kendisinin efes'te tapınağı vardı.
kısacası hıristiyanlığın isa'dan sonra özellikle yayılmaya çalışıldığı ve anadolu'nun da dahil olduğu roma(latin) coğrafyasında yaşayan insanlar, güneş kültüyle bağlantılı olarak binlerce senedir tanrılarını insan görünümünde tasvir etmişlerdi. hatta roma imparatorluğunun etkisinin artması üzerine roma'nın küçük asya(anadolu) eyaletinde yaşayan putperest insanlar, imparator augustus'tan daha önceki krallarını tanrılaştırdıkları gibi roma imparatorlarını da tanrılaştırmak için izin istemişlerdi. bu pagan insanlara tanrı'nın tek ve soyut bir varlık ile insan şekline girmeyip bir ruh olduğunu anlatmak çok zordu.
bugünkü klasik paganik hristiyan inancının temellerini atan tarsuslu aziz pavlus ve erken dönem kilise babaları bu yüzden hz. isayı sıradan bir insan(beşer) olmaktan çıkarıp tanrılaştırdı(uluhiyet). mesela yuhanna incilindeki "ben dünyanın ışığıyım" diyen isa ile özünde anadolu tanrısı apalunas'tan başkası olmayan likya soylu ışık tanrısı apollon arasındaki inanılmaz benzerlikler son derece dikkat çekici. efes konsili, kibele ve artemis kültü'nün hristiyanlık üzerindeki derin etkisidir.