1.
görelilik teorisi, albert einstein'ın çalışmaları sonucu ortaya atılmış iki teoriyi kapsar: özel görelilik (madde & enerji ilişkisi) ve genel görelilik (uzay & zaman ilişkisi).
özel görelilik, uzay-zaman yapısının teorisidir.
özel görelilik teorisi, klasik mekaniğe zıt olan iki varsayım üzerine dayanır:
1-fizik kuralları bir diğerine bağlı olan düzgün hareket içinde bütün gözlemciler için aynıdır.
2-vakum içindeki ışık hızı bütün gözlemciler için aynıdır. göreceli hareketine ve ışığın kaynağına bağlı kalmaksızın.
genel görelilik, einstein tarafından 1907-1915 yılları arasında yer çekimi teorinin geliştirilmesiyle oluşmuştur. genel göreliliğin gelişimi denklik prensipleriyle başlamıştır. bu prensipler ivmeli hareket ve yer çekimi alanında kalan durumların altındadır. (örneğin, dünya'nın yüzeyinde durmak.) bunun neticesinde serbest düşüş olur. serbest düşüşteki objenin düşmesi yer çekimi kuvvetinin klasik mekanik olayındandır. bu klasik mekanik ve özel görelilik ile kıyaslanamaz çünkü bu teorilerde hareket eden objeler birbirine göre ivmelenemez ama serbest düşüşteki hareket yapabilir.
genel göreliliğin bazı sonuçları şunlardır:
-saatler derin yer çekiminde daha yavaştır. buna yer çekimi zaman genişlemesi denir.
-ışık ışınları, yer çekimi alanında bükülürler. evren genişliyor ve bizden ışık hızından daha hızlı bir şekilde uzaklaşıyor.
teknik olarak genel görelilik yer çekimi teorisidir.
özel görelilik, uzay-zaman yapısının teorisidir.
özel görelilik teorisi, klasik mekaniğe zıt olan iki varsayım üzerine dayanır:
1-fizik kuralları bir diğerine bağlı olan düzgün hareket içinde bütün gözlemciler için aynıdır.
2-vakum içindeki ışık hızı bütün gözlemciler için aynıdır. göreceli hareketine ve ışığın kaynağına bağlı kalmaksızın.
genel görelilik, einstein tarafından 1907-1915 yılları arasında yer çekimi teorinin geliştirilmesiyle oluşmuştur. genel göreliliğin gelişimi denklik prensipleriyle başlamıştır. bu prensipler ivmeli hareket ve yer çekimi alanında kalan durumların altındadır. (örneğin, dünya'nın yüzeyinde durmak.) bunun neticesinde serbest düşüş olur. serbest düşüşteki objenin düşmesi yer çekimi kuvvetinin klasik mekanik olayındandır. bu klasik mekanik ve özel görelilik ile kıyaslanamaz çünkü bu teorilerde hareket eden objeler birbirine göre ivmelenemez ama serbest düşüşteki hareket yapabilir.
genel göreliliğin bazı sonuçları şunlardır:
-saatler derin yer çekiminde daha yavaştır. buna yer çekimi zaman genişlemesi denir.
-ışık ışınları, yer çekimi alanında bükülürler. evren genişliyor ve bizden ışık hızından daha hızlı bir şekilde uzaklaşıyor.
teknik olarak genel görelilik yer çekimi teorisidir.
devamını gör...
2.
görelilik teorisi 20. yüzyılda albert einstein tarafından ortaya atılmış ve büyük ses getirmiştir. albert einstein bu teoriyi ortaya atana kadar ısaac newton tarafından ortaya atılan mekanik teorisi kabul ediliyordu. görelilik teorisi bunun yerini alarak uzay, zaman, ışık hızı kavramlarına farklı bir bakış açısı getirerek dünya bilim camiasında büyük ses getirdi.
görelilik teorisine göre; zaman, uzay (mekan) ve hareket birbirinden bağımsız ele alınamaz. birbirleriyle bağlantılıdır. cisimler zamanla, zaman cisimlerle, mekan hareketle, hareketler ise mekanla ve dolayısıyla tüm bunlar birbiriyle bağlantılı olarak hareket eden izafi bir bütündür. albert einstein bir sözünde; "rab mahirdir ama asla zalim değildir. doğanın sırlarını sinsiliğinden değil, özündeki yüceliğinden dolayı saklar." demiştir.
ısaac newton "evrensel kütle çekimi yasası" adlı teorisinde büyük bir hata yapmış ve ışık hızını hesaba katmamıştır. ısaac newton uzayı bölük bir şekilde ele almıştır. newton güneş sistemini örneklemesine şu şekilde açıklık getirmiştir; "eğer güneş'i sistemden bir anda çıkarırsak yani güneş'i yok edersek sistemdeki tüm gezegenler anında savrularak etrafa dağılır." bu açıklama özünde şu sorunu barındırıyordu; kütleçekim hızı ışıktan hızlı mıdır ? işte albert einstein bu konu üzerine yoğunlaşmıştır. newton'u haksız çıkarmış ve genel görelilik teorisi sayesinde bu hataları gidermiştir.
newton'un kurgusunun gerçek olduğunu varsaymış olursak güneş yok edildiği anda dünya en fazla 8 dakika içerisinde etkileri hissetmeye başlayacaktır. albert einstein 1915 yılında yayımladığı makalesinde genel görelilik teorisini açıklamıştır. esasında bu teorinin temellerinde kütleçekim teorisi yatmaktadır. bu teori 4 boyutlu uzayı, gök cisimleri arasındaki etkileşimleri ve karadelikler gibi evrenin bir çok bilinmeyen cismine ışık tutmayı amaçlar.
newton'nun teorisi kütleçekimini temel olarak cisimlerin kütlelerinden kaynaklı bir çekim kuvveti şeklinde açıklamıştır. einstein ise bunun yanlış ve daha doğrusu yetersiz olduğunu ifade etmiştir. kütleçekimini uzayın eğriliği ile açıklamıştır. einstein bunu matematiksel olarak; "einstein-alan denklemleri" ismiyle gösterimlerini hazırlamış ve yayımlamıştır.
işin esasında ısaac newton'un yasası o dönemde hemen hemen bir çok konuyu açıklığa kavuşturuyordu ancak merkür'ün yörüngesinde yaşanan sapmalar bu yasaya olan güveni sarsmıştır. tam bu noktada genel görelilik; "kütleli nesnelerin uzay-zaman düzleminde yarattığı çukurluklar kütle çekimini meydana getirir. yörüngede bulunan nesneler en kısa ve en az enerji gerektiren yolu izleyerek yoluna devam eder." açıklaması ile gezegenlerin eliptik yörüngelerinin sapabileceğini göstermiş ve soru işaretlerine cevap sunmuştur.
yine albert einstein tarafından kaleme alınan özel görelilik teoremi cisimlerin sabit bir hızda ve sabit bir yönde olduğu şartlarda geçerlidir. ancak evrendeki cisimlerin sabit bir hızda ve sabit bir yörüngede hareket etmediği için teori genel hale getirilerek "genel görelilik kuramı" şeklinde açıklanmıştır. genel görelilik kuramı'na göre uzay bir boşluk değildir. uzayda gözlemleyemediğimiz ve açıklayamadığımız bir madde vardır. 4 boyutlu uzayda ışık dahi bükülebilir, kırılabilir, yön değiştirebilir. bu olay da "kütleçekimsel mercekleme" olarak açıklanmıştır.
kaynakça:
1- (link: evrimagaci.org/genel-goreli...
görelilik teorisine göre; zaman, uzay (mekan) ve hareket birbirinden bağımsız ele alınamaz. birbirleriyle bağlantılıdır. cisimler zamanla, zaman cisimlerle, mekan hareketle, hareketler ise mekanla ve dolayısıyla tüm bunlar birbiriyle bağlantılı olarak hareket eden izafi bir bütündür. albert einstein bir sözünde; "rab mahirdir ama asla zalim değildir. doğanın sırlarını sinsiliğinden değil, özündeki yüceliğinden dolayı saklar." demiştir.
ısaac newton "evrensel kütle çekimi yasası" adlı teorisinde büyük bir hata yapmış ve ışık hızını hesaba katmamıştır. ısaac newton uzayı bölük bir şekilde ele almıştır. newton güneş sistemini örneklemesine şu şekilde açıklık getirmiştir; "eğer güneş'i sistemden bir anda çıkarırsak yani güneş'i yok edersek sistemdeki tüm gezegenler anında savrularak etrafa dağılır." bu açıklama özünde şu sorunu barındırıyordu; kütleçekim hızı ışıktan hızlı mıdır ? işte albert einstein bu konu üzerine yoğunlaşmıştır. newton'u haksız çıkarmış ve genel görelilik teorisi sayesinde bu hataları gidermiştir.
newton'un kurgusunun gerçek olduğunu varsaymış olursak güneş yok edildiği anda dünya en fazla 8 dakika içerisinde etkileri hissetmeye başlayacaktır. albert einstein 1915 yılında yayımladığı makalesinde genel görelilik teorisini açıklamıştır. esasında bu teorinin temellerinde kütleçekim teorisi yatmaktadır. bu teori 4 boyutlu uzayı, gök cisimleri arasındaki etkileşimleri ve karadelikler gibi evrenin bir çok bilinmeyen cismine ışık tutmayı amaçlar.
newton'nun teorisi kütleçekimini temel olarak cisimlerin kütlelerinden kaynaklı bir çekim kuvveti şeklinde açıklamıştır. einstein ise bunun yanlış ve daha doğrusu yetersiz olduğunu ifade etmiştir. kütleçekimini uzayın eğriliği ile açıklamıştır. einstein bunu matematiksel olarak; "einstein-alan denklemleri" ismiyle gösterimlerini hazırlamış ve yayımlamıştır.
işin esasında ısaac newton'un yasası o dönemde hemen hemen bir çok konuyu açıklığa kavuşturuyordu ancak merkür'ün yörüngesinde yaşanan sapmalar bu yasaya olan güveni sarsmıştır. tam bu noktada genel görelilik; "kütleli nesnelerin uzay-zaman düzleminde yarattığı çukurluklar kütle çekimini meydana getirir. yörüngede bulunan nesneler en kısa ve en az enerji gerektiren yolu izleyerek yoluna devam eder." açıklaması ile gezegenlerin eliptik yörüngelerinin sapabileceğini göstermiş ve soru işaretlerine cevap sunmuştur.
yine albert einstein tarafından kaleme alınan özel görelilik teoremi cisimlerin sabit bir hızda ve sabit bir yönde olduğu şartlarda geçerlidir. ancak evrendeki cisimlerin sabit bir hızda ve sabit bir yörüngede hareket etmediği için teori genel hale getirilerek "genel görelilik kuramı" şeklinde açıklanmıştır. genel görelilik kuramı'na göre uzay bir boşluk değildir. uzayda gözlemleyemediğimiz ve açıklayamadığımız bir madde vardır. 4 boyutlu uzayda ışık dahi bükülebilir, kırılabilir, yön değiştirebilir. bu olay da "kütleçekimsel mercekleme" olarak açıklanmıştır.
kaynakça:
1- (link: evrimagaci.org/genel-goreli...
devamını gör...