1.
tam adı henri françois joseph de régnier olan fransız sembolist şair. ilk başlarda parnasyen olsa bile daha sonra eserlerinde sembolizm izleri görülmüştür. régnier genç yaşta kısa bir süre siyasete ilgi duymuş daha sonra bu tutkusundan vazgeçmiştir, ilginç bir şekilde çağdaşı olan bir çok yazar ve şair gibi kendisi de hukuk mezunudur ve yolunu bu yönde çizmemeyi tercih etmiştir. kendi döneminde gölgede kalmış bir şair olsa bile türk edebiyatına katkısı tartışılmaz hatta öyle ki memet fuat'ın ahmet haşim isimli eserinde; ahmet haşim sembolist olma sebebini régnier okumuş olmasına bağlamıştır ki bu régnier'in şiirlerine düşkünlüğü nurullah ataç'ın da onu eleştirmesine neden olur.
kendisinin sembolist bir şair olduğunu söyler, sembolizm diye bir çığır bulunduğuna inanırdı. oysaki öyle bir şey yoktur. fransada bir zamanlar biribirlerine benzemez, ancak hepsi de şiirde yeni yollar deneyen şairlerin topuna birden symboliste’ler denilmiş. birleştikleri tek nokta, yerleşmiş, yayılmış, yerleşip yayıldıkları için de eskimiş, yıpranmış şiir konularını, kalıplarını aşmak, yeniyi bulmak hevesiydi. bu yenilik ihtiyacı, sevdası ahmed haşimde de göze çarpar; her yeniliği beğenmeğe, tutmağa hazırdı. ama yeni şiire baudelaire kapısından, verlaine, mallarmé; rimbaud kapısından değil, régnier gibi küçük sembolist’lerin kapısından girmişti. çabucak eskiyiveren, eski ile karışıp kaybolan bir yenilik...
henri de régnier’nin şiirini gençliğimizde hepimiz sevdik, gene de hoşlandığımız olur. ama o şiire gerçekten yaratıcı bir şairin eseridir denilemez. ahmed haşim onun ilk şiirlerini çok sevdiği halde en büyük erdemini (fazilet), asıl erdemini göremedi. régnier’de bir dil sevgisi, fransızca sevgisi vardır; tertemiz, ahenkli, milletin yüzyıllar boyunca kendini gösteren zevkine uygun bir dille yazmak ister. ahmed haşim bunu kavrasaydı kendi de öyle bir türkçe ile yazmağa çalışırdı. dili bizim dilimiz değildi. ne konuştuğumuz dil, ne de büyük şairlerimizin işledikleri dil.
- nurullah ataç, ahmet haşim
nurullah ataç'ın bu yazısındaki eleştiride eksik olan detay şu ki régnier'in eserlerinde stéphane mallarmé'nin izleri oldukça yoğundur aslında. sembolizm üzerine ilk önemli adımlarını lutèce dergisinde yayımladığı şiirleri ile genç yaşta atmıştır. 25 yaşında ise poèmes anciens et romanesques eseri ile belirli bir şöhret yakalamıştır. yalnızca şiir değil aynı zamanda roman (freud'dan etkilenmiş olduğu bilgisini eklemek gerekir) ve masal da yazmıştır fakat döneminde bir parça önem kazanmış olsa bile daha sonra neredeyse silinip gitmiş olduğu da bir gerçek.
sunar yazıcıoğlu çevirisi ile şarkı (chanson) şiiri:
mis kokan gölgeyi çiçeklerle süsledim,
geceyi pafümlendirdim,
baygın kokusuyla
bugün açan şu güllerin.
(j’ai fleuri l’ombre odorante
et j’ai parfumé la nuit
de la senteur expirante
de ces roses d’aujourd’hui.)
devam ediyor onlarda,
biraz, yaprak yaprak,
ateş halindeki gülleri toplarken
senin güzelliliğini görmüş olmak.
(en elles se continue,
pétale à pétale, un peu
du charme de t’avoir vue
les cueillir toutes en feu.)
bu ben miyim, eğer oysa onlar?
her şey değişiyor, boşuna çabalamak,
tanrısal olan bir andan
sonsuz bir zaman çıkarmak;
(est-ce moi, si ce sont elles ?
tout change et l’on cherche en vain
a faire une heure éternelle
d’un instant qui fut divin; )
ama onlar canlı oldukça
o kalan zamanın ardından,
hoş kokulu gölgesini solu,
güllerin, bugün koparılan.
(mais tant qu’elles sont vivantes
de ce qui reste de lui
respire l’ombre odorante
de ces roses d’aujourd’hui.)
ode et poésies, chanson
(bkz: la cité des eaux)
(bkz: aréthuse)
(bkz: la double maîtresse)
(bkz: le passé vivant)
(bkz: le trèfle noir)
(bkz: les bonheurs perdus)
(bkz: l'altana ou la vie vénitienne)
(bkz: le miracle du fil)
(bkz: monsieur d'armercœur)
ek olarak; bu adresten régnier'in çok göz önünde olmayan eserlerine ulaşılabilir.
kendisinin sembolist bir şair olduğunu söyler, sembolizm diye bir çığır bulunduğuna inanırdı. oysaki öyle bir şey yoktur. fransada bir zamanlar biribirlerine benzemez, ancak hepsi de şiirde yeni yollar deneyen şairlerin topuna birden symboliste’ler denilmiş. birleştikleri tek nokta, yerleşmiş, yayılmış, yerleşip yayıldıkları için de eskimiş, yıpranmış şiir konularını, kalıplarını aşmak, yeniyi bulmak hevesiydi. bu yenilik ihtiyacı, sevdası ahmed haşimde de göze çarpar; her yeniliği beğenmeğe, tutmağa hazırdı. ama yeni şiire baudelaire kapısından, verlaine, mallarmé; rimbaud kapısından değil, régnier gibi küçük sembolist’lerin kapısından girmişti. çabucak eskiyiveren, eski ile karışıp kaybolan bir yenilik...
henri de régnier’nin şiirini gençliğimizde hepimiz sevdik, gene de hoşlandığımız olur. ama o şiire gerçekten yaratıcı bir şairin eseridir denilemez. ahmed haşim onun ilk şiirlerini çok sevdiği halde en büyük erdemini (fazilet), asıl erdemini göremedi. régnier’de bir dil sevgisi, fransızca sevgisi vardır; tertemiz, ahenkli, milletin yüzyıllar boyunca kendini gösteren zevkine uygun bir dille yazmak ister. ahmed haşim bunu kavrasaydı kendi de öyle bir türkçe ile yazmağa çalışırdı. dili bizim dilimiz değildi. ne konuştuğumuz dil, ne de büyük şairlerimizin işledikleri dil.
- nurullah ataç, ahmet haşim
nurullah ataç'ın bu yazısındaki eleştiride eksik olan detay şu ki régnier'in eserlerinde stéphane mallarmé'nin izleri oldukça yoğundur aslında. sembolizm üzerine ilk önemli adımlarını lutèce dergisinde yayımladığı şiirleri ile genç yaşta atmıştır. 25 yaşında ise poèmes anciens et romanesques eseri ile belirli bir şöhret yakalamıştır. yalnızca şiir değil aynı zamanda roman (freud'dan etkilenmiş olduğu bilgisini eklemek gerekir) ve masal da yazmıştır fakat döneminde bir parça önem kazanmış olsa bile daha sonra neredeyse silinip gitmiş olduğu da bir gerçek.
sunar yazıcıoğlu çevirisi ile şarkı (chanson) şiiri:
mis kokan gölgeyi çiçeklerle süsledim,
geceyi pafümlendirdim,
baygın kokusuyla
bugün açan şu güllerin.
(j’ai fleuri l’ombre odorante
et j’ai parfumé la nuit
de la senteur expirante
de ces roses d’aujourd’hui.)
devam ediyor onlarda,
biraz, yaprak yaprak,
ateş halindeki gülleri toplarken
senin güzelliliğini görmüş olmak.
(en elles se continue,
pétale à pétale, un peu
du charme de t’avoir vue
les cueillir toutes en feu.)
bu ben miyim, eğer oysa onlar?
her şey değişiyor, boşuna çabalamak,
tanrısal olan bir andan
sonsuz bir zaman çıkarmak;
(est-ce moi, si ce sont elles ?
tout change et l’on cherche en vain
a faire une heure éternelle
d’un instant qui fut divin; )
ama onlar canlı oldukça
o kalan zamanın ardından,
hoş kokulu gölgesini solu,
güllerin, bugün koparılan.
(mais tant qu’elles sont vivantes
de ce qui reste de lui
respire l’ombre odorante
de ces roses d’aujourd’hui.)
ode et poésies, chanson
(bkz: la cité des eaux)
(bkz: aréthuse)
(bkz: la double maîtresse)
(bkz: le passé vivant)
(bkz: le trèfle noir)
(bkz: les bonheurs perdus)
(bkz: l'altana ou la vie vénitienne)
(bkz: le miracle du fil)
(bkz: monsieur d'armercœur)
ek olarak; bu adresten régnier'in çok göz önünde olmayan eserlerine ulaşılabilir.
devamını gör...