ii. abdülhamid ve osmanlı maliyesinin iflası

ekonomist mahfi eğilmez'in kendi blogunda yazdığı 24 mayıs 2022 tarihli makalesidir.

makaleden satır başları şöyle:

- 2. abdulhamid'in 33 yıllık hükümranlığı süresinde osmanlı devleti 1.6 milyon kilometre toprak kaybetti.
- osmanlı devleti mali bağımsızlığını kaybetti.
- osmanlı devleti moratoryum ilan etti.(bir ülkenin borçlarını ödeyemeyeceğini açıklaması. tarihimizdeki ilk moratoryum'dur.)
- düyun-u umumiye kuruldu. (osmanlı devletinin iç ve dış borçlarını denetleyen kurum.)
- osmanlı devleti'nin borçlarının ödenmesi 1954 yılına kadar sürdü.
- mali bağımsızlığımıza kavuşmamız mustafa kemal atatürk ve cumhuriyetin kurucu kadroları tarafından sağlandı.

sıçmıştır. yine bir tarihçinin yapacağı işi başkası yapınca durum bu maalesef. zamanımı mikeceksiniz yine. öncelikle şunu belirteyim, çöküş dönemi padişahlarına çok fazla anlam yüklüyorsunuz. ii.mahmud'un ölümünden 1878 sonu-79 başına kadar padişahlar kapak fotoğrafı çünkü. bürokratlar yönetiyor ülkeyi ve bu kişiler çoğunlukla padişahın çok bildiğinden oraya koyduğu kişiler değil; lobicilik, entrika falan var. neyse başlayalım;

1) yanlış. bir padişah şu kadar toprak kaybetti demek başlı başına zırvadır," toprak kazandı" da aynı şekildedir. toprak kaybı kendisinden öncesini*, vezirleri, bürokratları, komutanları vs. herkesi bağlar. özellikle o topraklar kaybedilirken padişahın yönetimde bir etkisinin olmayışı bunu daha büyük bir zırva haline getirir. hadi illa isim vereceksin, balkanlar için yeni osmanlılar ile komuta ve bürokrasideki işbirlikçileri mithad paşa ve mehmed redif paşa gibi isimlerden dert yanınız. zira gücü ele geçirdikten sonra bu isimleri 93 harbi'nde sıçtıkları için sürgüne yollamıştır. o sıralarda başta dünyadaki en eşsiz insan başta olsaydı dahi o topraklar kaybedilecekti bu arada. misal ingilizler abdülhamid değil, abdülmecid zamanında, hatta ii. mahmud zamanında mısır'a girmiş olsalar alamayacaklar mıydı? ingilizlerin peki bu tarihlerde buraya girmesinin sebebi ne? çünkü kahralosı süveyş kanalı 1869'da tamamlanmış olup ilerleyen zamanlarda kullanımı yaygınlaşıyor. britanya'nın politikasını hatırlayalım kuzum; tüm geçit, kanal ve burunlara hakim olmak. cebelitarık, ümit burnu, süveyş, hindistan giden yoldaki limanlar vs. hep portekizliler, ispanyollar, fransızlar, hollandalılar ile savaş halinde oldular buraları alabilmek için. bu yüzden misal britanya imparatorluk haritasına bakarken cebelitarık'ın yanındaki fas ve ispanya onlara ait olmasa da cebelitarık ve çevresindeki küçük bir alanın da ingilizlere ait olduğunu görürsünüz.

2) mali bağımsızlıktan kasıt nedir? mali işlerdeki bağımsızlık mı? zira ne ilk borç bu dönemde alındı ne de osmanlı ekonomi felaketi olan baltalimanı antlaşması(1838)* bu dönemde imzalandı. ne olacaktı yiğenim? bırakırlar mı o parayı size? 250 milyona yakın dış borç olmuş 1875'te. duyun-u umumiye kurulunca borç yapılandırılarak yarı yarıya falan düşüyor da en azından... hayır kuramazsınız diyecek bir durumunda yok. rusya yüzünden g*t baş iyicene dağılmış, yok olmak ya da olmamak meselesi.

3) yanlış. ilk moratoryum abdülaziz döneminde oluyor. hatta bunu istanbul'daki rus elçisi ignatiyev, ruslara çok yakın olduğu için "nedimof" diye çağırılan mahmut nedim paşa'nın aklını çelerek yaptırtıyor.

4) evet kuruldu, buna diyecek bir şey yok. olgu.

5) olgu.

6) mevzu mali işlerdeki denetimin kaldırılması ise doğru. olgu.

osmanlı maliyesinin iflasını görmek istiyorsan 16. yüzyılın sonuna kadar geri gideceksin mahfi bebeğim. lütfen bizim işimiz olan konularda yazı yazma. ben makro mikro ekonomi sıçmıyorum hiçbir yerde. tşk.