orhan veli kanık

ağlasam sesimi duyar mısınız
mısralarımda
dokunabilir misiniz gözyaşlarıma ellerinizle

bilmezdim şarkıların bu kadar güzel
kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
bu derde düşmeden önce

bir yer var biliyorum
her şeyi söylemek mümkün
epeyce yaklaşmışım duyuyorum
anlatamıyorum.
*
30larında üzerinde bir gömleği ile ölen ceketi bile olmayan şair.

bu guzel havalarin beni mahvetmesini saglayan adam.

garip akımının en önemli sanatçısı.şiirde ölçü ve uyağı reddeden bir anlayışa sahip.şairlikten uzak halkın kullandığı kelimelerle gerçek hayattan örneklerle şiirler yazmıştır
eserleri: garip,vazgeçemediğim,la fonten masalları,nazım biçiminde nasrettin hoca hikayeleri,destan gibi ,yenisi ,karşı
(ayrıca çeviri kitapları var) istanbul’u dinliyorum-anlatamıyorum

kaynak: gelisenbeyin.net

"bilmezler yalnız yaşamayanlar,
nasıl korku verir sessizlik insana;
insan nasıl konuşur kendisiyle;
nasıl koşar aynalara,
bir cana hasret,
bilmezler..."

"ne atom bombası ne londra konferansı bir elimde cımbız bir elimde ayna umrumdamı dünya"
garip şiir akımının temsilcisidir. belediyenin kazdığı çukura düşmesi ve sonrasında geçirdiği beyin kanaması sebebiyle hayata gözlerini yummuş tur.
" kimse duymadan ölmeliyim.
ağzımın kenarında bir parça kan bulunmalı,
beni tanımayanlar mutlaka birini seviyordu demeliler,
tanıyanlar da zavalı demeli çok sefalet çekti,
ama hakiki sebep bunlardan hiçbiri olmamalı."
orhan veli

şiirin ne olduğu ile alakalı güzel bir parantez açmış ,sevdiğim ama pek başarılı bulmadığım şair.

döneminde ise bu kadar öne çıkması tamamen zamansaldır. divan edebiyatı anlayışını yıkmaya çalışan cumhuriyetin her yeniliğe destek olmasıyla ünlenmiş bir garip akım.

istanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı
önce hafiften bir rüzgar esiyor
yavaş yavaş sallanıyor yapraklar ağaçlarda
uzaklarda, çok uzaklarda
sucuların hiç durmayan çıngırakları
istanbul'u dinliyorum, gözlerim kapalı
orhan veli kanık


orhan veli kanık'ın yazdığı ve cem karaca'nın seslendirdiği bu şiiri istanbul'dan uzak kaldığım zamanlar da özlemimi gidermesi için çok dinledim. istanbul eskisi gibi sakin değil şiirlere konu olan o istanbul artık yok biliyorum ama bir gün sadece istanbul'u dinlediğinizde o şiir kokusunu tekrardan alıyorsunuz. önce laleliden tramvaya biniyoruz ilk durak eminönü galiba burası dünyaya açılan kapı olmalı. oradan kadıköy vapuruna biniyoruz. kadıköy vapurunun nostaljik bir havası var ne de olsa eskiye döneceğiz. sonrası size kalmış ne görmek istiyorsanız ne duymak istiyorsanız...gözlerinizi kapatın rüzgarın yüzünüzü sevmesine izin verin ve istanbul'u dinleyin.

t: 1914 yılında istanbul'da doğmuş, 1950 yılında henüz genç iken talihsiz bir şekilde vefat etmiş, türk edebiyatında yenilik denilince akla ilk gelen isimlerden biri olan büyük şair. sait faik de şöyle tanımlamış: "üzerinde en çok durulmuş, zaman zaman alaya alınmış, zaman zaman kendini kabul ettirmiş, tekrar inkâr, tekrar kabul edilmiş; zamanında hem iyi hem kötü şöhrete ermiş bir şair."

her yenilikçi insan gibi devrinde pek kabul görmemiştir. herkesin hamasetten düz duvara tırmandığı bir dönemde geleneği reddetmek büyük cesaret. şurada ve şurada hem kısa hayat hikayesi hem de birkaç anısından bahsedilmektedir. yaşar kemal'in orhan veli'ye yazdırdığı mapushane içinde üç ağaç incir. "düştüm bir ormana yol belli değil /
yatarım yatarım gün belli değil." birçok kişi orhan veli'ye bakınca kendisinden bir iz bulabilir. rakı şişesindeki balık dahil.
rüya:
"annemi ölmüş gördüm rüyamda.
ağlayarak uyanışım
hatırlattı bana, bir bayram sabahı
gökyüzüne kaçırdığım balonuma bakıp
ağlayışımı."*

misafir:
"dün fena sıkıldım akşama kadar;
iki paket cigara bana mısın demedi;
yazı yazacak oldum, sarmadı;
keman çaldım ömrümde ilk defa;
dolaştım,
tavla oynayanları seyrettim,
bir şarkıyı başka makamla söyledim;
sinek tuttum, bir kibrit kutusu;
allah kahretsin, en sonunda,
kalktım, buraya geldim."

bir de sözleri şairimizin "gün olur" adlı şiiri olan bir zülfü livaneli şarkısı*

denizi özleyenler için
gemiler geçer rüyalarımda,
allı pullu gemiler, damların üzerinden;
ben zavallı,
ben yıllardır denize hasret,
"bakar bakar ağlarım."
hatırlarım ilk görüşümü dünyayı,
bir midye kabuğunun aralığından;
suların yeşili,göklerin mavisi,
lapinaların en harelisi...
hala tuzlu akar kanım
istiridyelerin kestiği yerden.
neydi o deli gibi gidişimiz,
bembeyaz köpüklerle, açıklara!
köpükler ki fena kalpli değil,
köpükler ki dudaklara benzer;
köpükler ki insanlarla
zinaları ayıp değil.
gemiler gecer rüyalarımda,
allı pullu gemiler,damların üzerinden;
ben zavallı,
ben yıllardır denize hasret
orhan veli kanık

“...
sen elin karisinda namus ara,
kendinde arandi mi, küplere bin.
üstelik kendinde de
yalanin düzenin bini bir para.
...”
dizelerinin sahibi akşamcı abim.

ömrü yokluk ve sefalet içinde geçti ama kimsenin de bir tarafını yalamadı bir yerlere gelmek için.


bu dizelere dikkat etmek lazım.
yaşadığımız toplum hakkında o kadar güzel bir tespit var ki tadından yenmez.

doğum günü bugün kendisinin.
iyi ki doğdun ve yazdın.

iyiki doĝmuş. türk şair. kült şair.

geçtiğimiz 13 nisanda doğum günü olan rahmetli şairimiz. onun şiirleri hep başkadır ,farklıdır bence . anlatılamayanı anlatmaya çalışan ve oldukça değerli bir şairdi. şiirlerinde süslü olmayı reddetmiş gayet yalın bir anlatım ile duygulara tercüman olmuştur. benim için anlatamıyorum ve istanbul'u dinliyorum şiirlerinin ayrı yeri vardır . huzur içinde uyusun .

ağlasam sesimi duyar mısınız,
mısralarımda;
dokunabilir misiniz,
gözyaşlarıma, ellerinizle?

bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
bu derde düşmeden önce.

bir yer var, biliyorum;
her şeyi söylemek mümkün;
epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
anlatamıyorum.

şu iki kısa şiiriyle zihnimde çok uzun hikayeler oluşturan şair.

1.
gemliğe doğru
denizi göreceksin
sakın şaşırma

2.
hay kay
yosun kokusu
ve bir tabak karides
sandıkburnu'nda

cemal süreya tarafından şiirini tamamlayamamakla suçlanmıştır. ölümünden yıllar sonra. cemal bey haklıdır ne melih cevdet gibi ne de oktay rifat gibi tamamlayamamıştır orhan veli, şiirini ama genç yaşta hayatını tamamlamıştır onu ne yapmalı?

koç burcudur ve bu pazar akşamları şiirinde açıkça nettir.

"çağdaş türk edebiyatını o.v.ö.* ve o.v.s.* olarak değiştirmiştir." desek yalan olmaz.

şiirle ilk tanıştığında cahit sıtkı tarancı, necip fazıl kısakürek, ahmet muhip dıranas, ahmet hamdi tanpınar gibi şarilerden etkilenmiş ve gençlik çağındaki şiirlerini bu tarzlarda yazmıştır. bu şiirleri geleneğe bağlı, ironiden, gündelik yaşamdan, sürrealizmden uzaktır.

garip akımını başlatmasıyla şiirlerine rüyalar, imgeler, sürrealizm girmeye başlar. şiiri sokağa taşımıştır artık. bazı şiirlerinde ikinci dünya savaşını, bazılarında hayatımızdaki kadınları, bazılarında enflasyonu görürüz. şakalar, komiklikler, ironiler daha önce tahayyül dahi edilemeyecek şekilde şiire girmiştir artık.

gel benim canımın içi,gel yanıma
ipek çoraplar alayım sana
taksilere bindireyim
çalgılara götüreyim seni
gel,
gel benim altın dişlim
sürmelim,ondüla saçlım,yosmam;
mantar topuklum,bobsitilim,gel

şiir, şairanelikten*, artık kullana kullana yıpranmış benzetmelerden, soylulardan, altın kaplama bezemelerden, hece ölçüsünden falan kurtulmalıdır ona göre.

ve bütün bunları çok genç yaşta yapmıştır üstad. şiir gençken yazılır inancına iman etmemi sağlamıştır.

ceketsiz ölen şarimiz.

beni güzel hatırla!
bunlar son satırlar…
farzet ki, bir rüzgârdım, esip geçtim hayatından
ya da bir yağmur sel oldum sokağında
sonra toprak çekti suyu…
kaybolup gittim, belki de bir rüya idim senin için.
uyandın ve ben bittim…
beni güzel hatırla!
çünkü; sevdim seni ben, herşeyini…
sana sırdaş oldum, dost oldum,
koynumda ağladın.
yüzüne vurmadım hiçbir eksikliğini,
beni üzdün, kınamadım.
alışıktım vefasızlığa, el oldun aldırmadım…

hepimizin iyi bildiği bir şiiri var ki tam anlamıyla manik atak şiiridir.
şiire bakalım:
beni bu güzel havalar mahvetti, (maninin bahar aylarında olması)
böyle havada istifa ettim (uçlarda olmaktan kaynaklanan istikrarsızlık)
evkaftaki memuriyetimden.
tütüne böyle havada alıştım, ( madde, alkol, sigara kullanımında artış)
böyle havada aşık oldum; (duygu yoğunluğu)
eve ekmekle tuz götürmeyi
böyle havalarda unuttum;
şiir yazma hastalığım (yaratıcılık)
hep böyle havalarda nüksetti;
beni bu güzel havalar mahvetti.

- şiir gerçekten bahar aylarının gelişiyle birlikte ve manik atağın etkisiyle yaşananları kısa ve net aktarmış.

gemiler geçer rüyalarımda,
allı pullu gemiler, damların üzerinden;
ben zavallı,
ben yıllardır denize hasret,
"bakar bakar ağlarım."