türk mitolojisi

"türk ve altay mitolojisinde ırmak tanrısı, yayık han’dır. ırmaklardan ve göllerden sorumludur. 17 ırmağın buluştuğu yerde yaşamaktadır ve kamçısı şimşektir. büyük tufan’dan sonra gökyüzüne çıkmıştır. ırmaklara, rüzgar ve sularla hükmeder. su yılanı ve su ejderi kılığına girebilir. insanları kötülükten koruduğuna inanılır. “yayık kaldırma” adı verilen cansız nesne kurban etme törenleri kendisi için yapılmaktadır. "

büyük ve küçükbaşların ilk sütleri de kendisine atfedilirmiş. anlayacağınız yayık ayranı kendisine borçluyuz.

alper çağlar ve yönetmenliğini yaptığı sinema, dizi filmlerde türk mitolojisinden bolca ögeler kullanır. misal börü isimli dizide kaya ülgen ve tolga erlik gibi iki farklı karakterin soyisimlerine yansıtmıştır. biraz ilgisi olan tolga erlik karakterinin kötü işler peşinde koştuğunu dizinin en başından anlamıştır. çünkü tolga karakterinin soyismi erlik han isimli türk mitolojisinde kötülüğü simgeler.

atay han. türk mitolojisinin ceza tanrısıdır. herkes atilla diye bilir ama aslı atay han'dır.

cinsiyetçi gibi olmayacaksa eğer alkarısı diye bişey var. bitişik mi yazılır ayrı mı bilemedim. ama özellikle lohusa kadınlara musallat olduğu söylenir. görenler pek fazladır. 1 ay sonra kızım doğacak eşime yada kızıma musallat olacak olursa yine cinsiyetçi bir yaklaşım olmayacaksa eğer bir çocukta ondan yapmak için girşimde bulunurum. zira kızım olacak lan benim. kız babasıyım lan ben!

ülgen ile erlik’in insanlar üstünden kapışması vardır.
en bilinen ismi ise umay ana’dır.

umay ana, çocukları ve hayvan yavrularını koruyan tanrıçadır. üç boyunuzu olan kuş tasvirinde, göklerden inen, gümüş saçlı ve güzel yüzlü bir kadın olarak anlatılır. türk mitolojisindi ceza tanrısı atay han'dan sonra en sevdiğim tanrıçadır.

arap mitolojisi nedeniyle birçoğumuzun hakkında hiçbir şey bilmediği eski ve güzel kültürümüz.

umay ana’ya dua edelim belki müfredata eklerler.

(bkz: tengri)
(bkz: yol tengri)
(bkz: umay)
(bkz: yel ana)
(bkz: ülgen)
(bkz: erklig)...

baya zorlama bir mitolojidir. büyük bölümü 20. yüzyılın başında rus bilim insanlarının moğolistan'ın kuzeyindeki altay halkı üzerinde araştırmalardan oluşur. oradan copy-paste şeklinde monte edilmiştir. bugün bir çok halkın mitolojisiyle harman edilip satılmakta. iyi de para kazanılmakta.

umay'ı, tengrisi, ülgen'i ve daha fazlası esasında bahsettiğim altayların masallarıdır.

türklere ait olan kültürel bir parçadır.

yine bir k*rt sinir atakları geçirmiş galiba. bozkürt destanını falan zorlayıp aldık hewal aynen awk. hatta asena diye bir şey yok onun asıl adı apocena'dır. dilimize böyle geçmiş diyor tarafsız entologlar.

çeşitlidir. keşke üzerine daha çok çalışılsa.

çin, fars, arap, rus ve mezopotamya mitolojilerinden etkilenmiş, karma bir mitolojidir. aslına bakılırsa tüm mitoloji unsurları ; ritüeller, tanrılar, törenler tüm mitoloji tarihinde paralellik gösterirler. biri diğerinden daha farklı değildir. türk mitolojisi için de şamanizmin etkisi belki onu diğerlerinden biraz daha farklı kılıyor olabilir.

mezopomya mitolojisinde ve aslında birçok mitolojide olduğu gibi türk mitolojisinde de toprak kadını, gök erkeği temsil eder. toprağın kutsallığını gösterebilmesi için gökten yağmur yağması ve toprağı döllemesi gerekir.
dünya ise sadece gökten ve topraktan oluşmaz. bir de yeraltı vardır.
gök 7,9,17,19 kat olarak farklı topluluklara derecelendirilmiş. 7 kat gökyüzü ta o zamanlarda da varmış yani. ayrıca bu katlarda üst yaratıcıların ve alt yaratıcıların hiyerarşik bir sıra içinde olduğuna inanılırmış. aynı şey yeraltı için de geçerli tabi ki. insan ise tam ortada yaşam sürermiş.

diğer mitolojilerden farklı olarak ay erkek sembolü güneş ise kadın sembolüdür. ay tanrısı için farklı mitolojilerde inanna, nanna, iştar, sitare gibi kadın isimleri kullanılırken türk mitolojisinde ay tanrısı ay ada yani ay ata olarak isimlendirilmiş.

bay ülgen, erlik han, , ag ene, kızagan tengere, mergen tengere, kün ene (güneş ana), ay ada (ay ata), kuday yayuci, maydere, mayana gibi farklı görevleri olan tanrı isimleri de yine farklı topluluklarda kullanılmış. bu farklı topluluklardan kasıt yakut türkleri, altaylar, teleütler ve tuvalardır.

mitolojik hikayelerden ve ritüellerden bazıları islami hikayelerle de eşleşir. cennetten kovulma, cennet ve cehennem inancı, ölümden sonra yaşam mitolojik hikayelerde de görülür.

tüm bunları da yıllar önce okuduğum kadim türklerin mitolojik hikayeleri ve erhan altunay'ın sayısı 30 u aşan mitoloji derslerinden biliyorum. youtube da bu derslere ulaşabilirsiniz. meraklısına duyurulur.

yıllar önce anadolu efsaneleri diye bir kitap okumuştum türk mitolojisinden güzel parçalar da vardı, çok eski olduğundan bir kaçını ancak hatırlıyorum

semavi dinlerle birçok ortak figüre sahip mitoloji. büyük tufan, adem ile havva'nın yasak meyve olayı (türk mitolojisinde törüngey ile eje olarak geçmektedir.) , kıyamet-ahiret anlayışı bunlardan bazılarıdır. bahaeddin ögel'in türk mitolojisi kitabı ilgilenenler için çok başarılı bir kaynaktır.

bartu bölükbaşı'nın gayet iyi bir şekilde ele aldığı konudur. kendisini arkadaşım sayesinde tanıdım, mitolojik figürleri çizip instagram hesabında paylaşıyor. geçtiğimiz günlerde türk mitolojisi atlası adlı kitabı yayınlandı. birçok çizim içermesinin yanı sıra çizimdeki mitolojik ögelerin hikayeleri de kaynakları belirtilerek anlatılıyor. bir şans verilse iyi olur diye düşünüyorum.

erlik han'ın konu alındığı bir film yapılmasını da canı gönülden istiyorum. şimdiye kadar bilinen kötüler yanında hiç kalır diye düşünüyorum.

konu ve karakter bakımından dünyanın en geniş ve ilginç zenginliğidir. (bkz: börü) yapımcı ve yönetmeni (bkz: alper çağlar) ın yeni projesi göktürk'te bolca türk mitolojisi örneklerine rastlayacağımız bilinmekte.

en az yunan mitolojisi kadar zengin ve köklü bir mitolojidir. türkiye'de türk mitolojisi denince akla bartu bölükbaşı ve alper çağlar gelir. ayrıca efe aydal'ın da türk mitolojisi konusunda girişimleri vardır, üzerinde daha çok çalışılması gerekir.
ilgili linkler:
1) indyturk.com/node/311806/ha...
2) onedio.com/haber/turk-mitol...
3) yurtgazetesi.com.tr/tarih/t...
4) mericulukus.tv/turklere-unu...
5) kayipdunya.com/kayip-dunya/...

türklerin, yunan, arap ve yahudi mitolojileri kadar bilmediği mitoloji. günümüzde mitolojilerin bir geçerliliği yok ama silinmemeli de.

palavrasız yalansız ilk doğru türkü mit içerikli kitap mustafa sepetçioğlu'nun yaradılış ve türeyiş kitabıdır .
1969 iki basımı var bir devlet kitapevi bir de özel basımevi ,bu eseri ötüken zamanında basmadı.

sepetçioğlu 2000'de yeniden derlese de eski basım farklılıklar var.

sepetçioğu bu kitap basıldıktan bir iki yıl sonra ülkücü görüşe yani milliyetçi - muhafazakar görüşü -ülkücülüğü benimsedi ,türk-islam sentezi fikirleri yeni filizleniyordu artık islamcı miliyetçi idi atsız epey tepki gösterdi ama ne fayda.
gök tanrı-kök tenri'yi ilk defa sepetçioğlu animalist kaz ve yanında uçan 7 kuğu melek-tanrı şeklinde betimledi ve yazdı .. bozkurt efsanesini daha sonra yazdı ama temeli yoktu,büyük olasılıkla bozkurtlar ikilemesinden etkilendi.
bu efsane kitabı hariç elle tutulur ( sovyet basımları var türk miti hakkında ekleyelim) tek bir kitap yok , zaten bütün türkçüler yahudi cahun'dan etkilendiğinden kürt ziya gökalp dahil , bozkurtlu gök bayrak yalanı ile yoğrulmuşlardı, türkçü kesim 70'e kadar tenrici idi(tengri diye türkçe kelime yok) ,fakat 70'lerde selamet erbakan etkisi ile sağ dinciliğe kaydığı için mhp'de islam yöneldi.

başka bir sağlıklı kitap yok.
sovyet edebiyatı ve yeni yeni rus üniversitelerinde tezler çıkıyor şu var ata ittifakı soğan'ı ile perinçek'in oğlunun ihtisas alanları olduğu halde çıt çıkmıyor .
niye ,çünkü yer yerinden oynar türk tanrısı kaz olduğu için.
karnımız tok, sırp'tan,kürt'ten ,yahudi'den türk olmaz olsa olda teneke olur..