j.r.r. tolkien

sigurd ve gudrun'un efsanesi kitabını her yerde aradığım yazar. bulduğum yerlerde ya tükenmiş ya da ateş pahasına oluyor. konusunu bile araştırmadım daha ama en sevdiğim kitapsın ve bir gün benim olucaksın.

tam adı john ronald reuel tolkien olan ingiliz yazar, şair, filolog ve akademisyen. geliştirdiği birçok lisandan biri olan elfçeyi tanıtabilmek için dünyanın en iyi fantastik-kurgu eserlerini yazan ve beni dumura uğratan adam da diyebiliriz. saygıyla anıyorum...

tolkien ve ava gardner tanışırlar. ne tolkien onu tanır ne de ava gardner tolkien’i.
ikili arasında duygusal bir şey olmaz ve edebiyat tarihi arthur miller ile marilyn monroe’dan beri en uyumsuz eşleşme şansını kaçırmış olur.
acaba nasıl olurdu diye düşünmeden edemiyor insan.

ingiliz dilbilimci ve yazar. en mütevazi tanımıyla modern fantastik edebiyatın kurucusu ve son modern mit yaratıcısı.
bir edebiyat uzmanlığı ve dilbilimi eğitimi alan birisi olarak açıkça söylüyorum bütün dünya edebiyatlarında az rastlanan dehalardan birisidir kendisi.
ben bütün metinlerini okudum, elbette ki aralarında bir derecelendirme var ama açıkçası hepsi gayet iyi romanlar... özel olarak silmarillion bana sorarsanız yüzyılın en iyi romanlarındandır.
metinlerinin son derece sahici felsefik ve politik temellerinin olduğu ama "fantastik işte..." diyenler yüzünden değerinin, en azından ülkemizde, bilinmediği kanaatindeyim. yoksa yurt dışında tolkien, akademide başlı başına bir çalışma konusu olarak hakiki bir yer tutmaktadır.
ayrıca fantastik edebiyatı entelektüel açıdan kıymetsiz ve alelade gören insanlara ursula'nın gölge ve çocuk yazısını okumaya davet ediyorum. sahici bir cevaptır. (bkz: kadınlar rüyalar ejderhalar) (bkz: ursula k. le guin)

hülasa tolkien okuyunuz, okutunuz sevgili arkadaşlar.
(bkz: silmarillion)
(bkz: hurin'in çocukları)
(bkz: bitmemiş öyküler)
(bkz: beren ile luthien)
(bkz: gondolin'in düşüşü)
(bkz: hobbit)
(bkz: tom bombadil'in maceraları)
(bkz: yüzüklerin efendisi yüzük kardeşliği)(bkz: yüzüklerin efendisi iki kule)(bkz: yüzüklerin efendisi kralın dönüşü)

1966 senesinde bir dostuna yazdığı mektupta, efsanevi bilim kurgu serisi dune hakkında kısa da olsa bir yorumda bulunmuş yazar. tabi o zamanlar sadece ilk kitabın olduğunu en baştan belirtmek lazım. kendisi, mektubunda dune'dan söz ederken açıkça sevmediğini belirtmiş fakat, henüz ayrı kulvarlar olarak nitelendirilmeyen fantazi ve bilimkurgunun, konu edildiği eserleri yazan bir başka yazarı da aşırı şekilde eleştirmekten geri durmuştur. bunu mektubundaki şu cümlelerden anlıyoruz;



neden beğenmediğine gelecek olursak; tamamen kişisel zevklerden ötürü olması ve iki yazarın dünyaya bakış açısı öne çıkan iki sebeptir bana göre. şimdi ikinci nedeni doğru kabul ederek olayı biraz daha açalım.

-ilk olarak tolkien yazdığı eserler göz önüne alınırsa, çocuk kitapları yazan birisi. dolayısıyla kullandığı dil ve anlatım da buna göre şekillenmiş. olayların masalsılığı, karakterlerin keskin denecek kadar bariz kişilikleri, kullanılan dillerin türetimi vs. buna karşılık herbert ise, bir carl gustav jung hayranı olmasından da mütevellit romanlarında genel olarak, analitik psikoloji, kuşkucu gerçeklik ve nihilizm'den bolca yaralanarak, gerçeğe yakın bir kurgusal evren yaratma yoluna gitmiştir.

-tolkien romanlarında iyiliği, iyi bir birey olmayı, dürüst amaçları yüceltme yoluna giden bir yazardır. herbert ise romanlarında gri karakterler ve bolca kötü düşünceler bulundurmayı sever. her ne kadar içten içe bir iyilik kavramı işlense de, karakterlerin genel durumu kötüye yakındır. hatta bir nevi 'iyi niyet barındıran kötü kişiler' dersek yanılmış olmayız. bunu romanında geçen şu sözlerden de anlayabiliriz;
''insanoğlunu altın yol'umdan yürütmeye karar verdiğimde, onlara hiç unutamayacakları bir ders vermeye yemin ettim. insanların sözleriyle inkar etseler de davranışlarıyla sergiledikleri derin bir davranış kalıbı var. güvenlik, huzur ve barış istediklerini söylüyorlar. ama bunu söylerken bile kargaşanın ve şiddetin tohumlarını atıyorlar.'' ki bu paragraf, romanlarını genel hatlarla tanımlar.

-tolkien ve herbert romanlarında geçmişe dair birçok gönderme ve öge barındırmasına rağmen, tolkien bunu fantazi ve iyiliğin geçmişle, bir nevi çocuklukla ilgisi olduğu için yaparken, herbert ise geçmişi geleceğe giden bir unsur olarak görür ve olayları geleceğin karanlık ve karamsar dünyasına taşır.

-bugün eseri bazı bilmeyen kesimlerce bir savaş alegorisi olarak görülen tolkien'in, aslında alegori sevmediği bilinirken, herbert ise eserlerinde bu yola çokça başvurmuştur. tolkien için bir karakter ne ise o'dur. altında, kıyısında, yöresinde başka anlam aramak gerekli değildir. herbert için ise karakterler genellikle bir durumu veya düşünceyi temsil ederler. hatta karakterlerinden biri başlı başına bir mesih alegorisi iken, genel kurgu ise her ne kadar yazıldığı zaman böyle bir durum yoksa da günümüzde 'orta doğu ilişkileri ve petrol' konusuna açık bir gönderme olarak yorumlanmakta.

-tolkien eserlerinde gerekirse yeni bir dil oluşturma yoluna giderken, herbert ise olan dili değiştirme ve geliştirme politikası izlemiştir.

tüm bu nedenler tamamen bir varsayım olmakla beraber, tolkien sadece kitaptan hoşlanmamış da olabilir. sonuçta herkesin zevki farklı.

iskandinav mitolojisi ve dillerine hakim, kutsal kitapta (eski ahitte) anlatılan hikayeleri detaylı tetkik edip muhteşem bir dünya yaratan yazar. oluşturduğu elf dili harikuladedir. kitabında bana da yer vermiştir.

derler ki; dünya üzerinde kitapları en çok okunan ikinci yazardır. birincisi ise malum; dört kitap göndermiştir.

hayran olunacak derecede hayal gücüne sahip, kendi lisanını oluşturacak kadar bilgili, sonraki nesillerde hayranlık uyandıran karakter.

kitap serisini bitirdiğim yegane insan.

defalarca okunsa bile her seferinde yeni ufuklar açan kitapların sahibi.

(bkz: silmarillion)

bir arkadaşım kendisi için şöyle demişti;
tolkien fantastik edebiyatın alfabesini yazdı, onu takip edenler o harfleri kullanarak edebiyat yapıyor.
(bkz: bir arkadaş ekolü)
(bkz: respect)

ingiliz dil bilimcidir, çocuklarına hikayeler anlatmayı seven biri olması sayesinde, yıllardır milyonlarca insanın gönlünde aklında yer edinmiş biridir.

ne yazık ki kitap okumaya üşenen toplum kendisini çoğunlukla peter jackson'ın çektiği yüzüklerin efendisi filmlerinden ibaret sanmaktadır. lakin orta dünya ve yüzüklerin efendisi 3 kitaptan ibaret değildir; silmarillion: evrenin ve arda'nın yaratılışını anlatır. orta dünyanın 1. çağında yaşanan önemli olaylar yer almaktadır. sauron'u erol taş zannedenler, aslında sadece melkor'un bir uşağı olduğunu öğrenirler.

hurin'in çocukları: silmarillion'da kısaca bahsedilen hurin'in çocuklarının ayrıntılı hikayesidir. acıların çocuğu turin'in küçük emrahı akıllara getiren yaşamı anlatılmaktadır.

güç yüzüklerine dair: güç yüzükleri'nin yaratılışı bu hikayede anlatılmaktadır.
hobbit: tek yüzüğün gollum tarafından bulunması ve sonrasında bilbo baggins'in eline geçmesini anlatan kitaptır.
elf cüce savaşı da anlatılmaktadır kitapta. cüce ve elflerin birbirlerini sevmeme sebepleri buna dayanır.
yüzüklerin efendisi: güneşin 3. çağının kapanış hikayesini ve tek yüzüğün yok edilmesini anlatır.

üslubu bazılarına ağır gelse de -ayrıntılarından dolayı- gözümde en efsane dilbilimci yazardır. evet kitap yazarken araştırma yapan, ayrıntılı düşünen çok yazar vardır fakat kendisi kadar uğraşan var mıdır emin değilim. sırf kitabı için dil oluşturmak, kitaptaki her şeyi temellendirip havada hiçbir şey bırakmamak, muhteşem karakterler yaratmak, muhteşem bir senaryo oluşturmak…hayran olmamak elde değil.

şu hayatta zevk aldığım nadir şeylerden birisinin yaratıcısı.

yüzüklerin efendisi'ni seven bir hatun bulursam ilk fırsatta nikahı basarım. sonra da valinor'a doğru yelken açarım.

yüzüklerin efendisi ve bitmeyen öyküler kitabını okudum. harika bir betimleme tarzı var. yüzüklerin efendisi filmi oldukça başarılıydı tabiki ama kitaptaki his bambaşka. şu zamanlarda tekrar okumak istiyorum. umarım kitabını da okuma fırsatım olur.

fantastik kurgu edebiyatinin efendisi dil bilimci yazar. ki bence bu alanin duayeni.
kendisi bizzat orta dunya olarak bilinen yüzüklerin efendisi’yle nam salmis. ama onun gercek hayranlari bilir ki yarattigi bu kusursuz dunya aslinda olusturmus oldugu evrenin sadece kucuk bir parcasi. tasarimi aslinda o kadar genis ki; bu evren icin yapay bir dil bile gelistirmek zorunda kalmis (quenya yani elf dili)…

tolkien’i tolkien yapan en onemli detay elbette hayal gucu ve betimleme yetenegi. ama onu bu denli efsaneslestiren en buyuk etmen istikrarli azmi ve calisma adanmisligi. hayatinin 50 yilini gelistirdigi evrene harcamis. elli yil bu evren icin calismis/emek vermis. bu evrenin olusturmadan ote elli yil bu evrenin icinde adeta yasamis. tasvir yeteneginin bu kadar ust duzey olmamasinin altindaki en temel neden zannimca bu olmali.

dedigim gibi yuzuklerin efendisi uclemesi en bilinen eseri. ozellikle fantastik edebiyata ilgiliyseniz yolunuzun bir gun bu uclemeye dusmesini tavsiye ederim. ha orta dunya’nin yani sira tum evrene merak salip icine girmek isterseniz bunu kronolojik okuma sirasiyla yapmanizi tavsiye ederim, aksi durumda kafa karisikligi yaratabilir. yanlis bilmiyorsam eger sanirim silmarillion’u once bir elden gecirmek gerekiyor. cok onemli bir not da duseyim; tum evreni kesfetmek istiyorsaniz ozellikle ders calisircasina not tutarak okumalisiniz. okunan oyle alelade bir eser degil, biricik/benzersiz bir evrenin eseri. yazar da oylesine bir yazar degil, ölümsüz kalacak biri gibi.

okumayi cok severim, galiba elimden bircok kitap da gecmistir. lakin hicbir kitapla, hicbir dunya ile orta dunya kadar butunlesmedim. zihnimde hicbir evreni bu kadar kendimle icsellestiremedim. o yuzden gercekten benim icin orta dunya'nin bir benzeri ya da rakibi olamayacak. bu dunyayi kesfetmis hic kimsenin aslinda olamayacak.

yüzüklerin efendisi yazarı büyük bir dikkatle okuduğum güzel ve benim için özel kitaplardan

john ronald reuel tolkien


1892 yılında ingiltere'de dünyaya gelmiş, babasını küçükken kaybetmiştir.
baba tarafı ise piyano yapıp satarak geçimini sağlayan kimseler olduğu bilinir.
annesi tarafından eğitim görmüş, dillere merakı çocuk yaşta başlamıştır.
okumayı çok seven genç tolkien'in perili kitapları daha çok sevmiş ve o tür kitaplara önem vermiştir.

kısa süre sonra annesi mabel'i yitirmiş, annesinin velayetini verdiği ve iyi katolik yetiştirmekle francis baba olarak andığı kişi ile yaşamıştır.
dillerle ciddi şekilde ilgilenmeye başlamış, kendine ait bir dil oluşturmuştur.

şiirle güçlü bir bağ kurmuş, klasiklere yönelmiş ve okulundan birinci sınıf onur derecesiyle mezun olmuştur.
protestan bir kıza aşık olmuş, mezhep farklılığı yüzünden onunla görüşmesi yasaklanmış o ise mecburen bu yasağa uymuşsa da daha sonra edith ile evlenmiştir.

1. dünya savaşına katılanlar arasında olan tolkien harbin ardından kendini akademik kariyerine ve dillere adamıştır.
makalaler yazmış, hobbit eserini ise çocukları için yazmıştır, hobbit beğeni alıp dikkat çekince ikinci seriyi/ the lord of the rings'i yazmaya karar vermiştir.
the lord of the rings'in ana taslağı ve ekleri için 10 yıl çalıştığı bilinir...

the lord of the rings fantezi türünün en güçlü eserlerinden biri kabul edilir.
efendimisss/ kıymetlimisss tolkien 81 yaşında hayatını kaybetmiştir.

1892/ 1973 yılları arasında yaşamış ingiliz yazar, şair, filolog ve akademisyen ve filolog olup yüzüklerin efendisi ile tanınır.

fantastik edebiyat ve orta dünyanın babası. kaleminin çok akıcı ve güzel olduğunu düşünüyorum. herhangi bir kitabını okurken sıkılmak mümkün değil.

john ronald reuel tolkien, 3 ocak 1892'de, günümüzün güney afrika'sının başkenti olan bloemfontein'de doğdu. babası arthur tolkien banka müdürüydü ve ailesiyle birlikte yaşıyordu.babasının ölümünden sonra annesi mabel tolkien, iki oğluyla birlikte ingiltere'ye gitti. tolkien'in annesi onu ve kardeşlerini katolik inanacıyla büyüttü. bu inanç, tolkien'in hayatının geri kalanında çok büyük bir önem taşıdı ve eserlerine de sık sık yansıdı.

tolkien, birmingham'daki king edward's school'da okudu ve burada edebiyata olan tutukusu ile dilbilgisi yetenekleri iyice belirginleşti. oxford exeter koleji'nde eğitimine devam etti ve bölümünü değiştirerek ingiliz dili ve edebiyatı'nı tercih etti.

ı. dünya savaşının patlak vermesiyle tolkien, ingiliz ordusuna katıldı. savaş alanının onda bıraktığı etkiler ise sonraki yıllarda yazdığı eserlere yansıdı. savaşta yaşadıkları, kitaplarındaki karanlık ve umutsuz yanların şekillenmesine sebep oldu.tolkien, oxford'taki akademik kariyerine devam ederken, 16 yaşında, eşi edith bratt ile tanıştı ve tanıştıktan 5 sene sonra evlendi. 1 kız ve 3 erkek olmak üzere dört çocukları oldu. ilişkisine çok değer veren tolkien, aynı savaştan olduğu gibi bundan da ilham aldı. tüm bu ilhamları 'orta dünya' adı verdiği kurgusal dünyasını büyütürken kullandı.

orta dünya evreni için kendi dil dizisini oluşturdu. elf dili, kara dil, ork dili, valar dili, ent dili gibi, eserlerinde geçen türlere diller tasarladı. sadece dil tasarlamakla kalmadı, aynı zamanda alfabelerini de oluşturdu.

'glossopoeia' terimini çıkaran oydu ve günümüzde bu terim, 'yapay dil oluşturma' anlamında kullanılmakta.29 kasım 1971'de eşini kaybetmesinden yalnızca iki yıl daha yaşadı ve 1973'te, 81 yaşındayken, kanayan ülser ve göğüs enfeksiyonundan öldü.




yüzüklerin efendisi bir bütün olarak yazılmış ancak uzunluğundan dolayı yüzük kardeşliği, iki kule ve kralın dönüşü şeklinde üçleme olarak yayımlanmıştır.

“üç yüzük göğün altında yaşayan elf kralları’na
yedisi taştan saraylarında cüce hükümdarlar’a,
dokuz yüzük ölümlü insanlar’a, ölecekler ne yazık
bir yüzük gölgeler içindeki mordor diyarı’nda,
kara tahtında oturan karanlıklar efendisi’ne
hepsine hükmedecek bir yüzük, hepsini o bulacak
hepsini bir araya getirip karanlıkta birbirine bağlayacak
gölgeler içindeki mordor diyarı’nda”

peter jackson tarafından sinemaya uyarlanan yüzüklerin efendisi serisi ile tanınan ingiliz yazar, filolog ve akademisyen olup 1892/ 1973 yılları arasında yaşamıştır.