bilgisayarlı örüntü tanıma

bilgisayarların "gördükleri" nesneleri tanıma, anlamlandırma, isimlendirme sürecine verilen ad. pattern recognition olarak da bilinir ve yapay zekâ araştırmalarının önemli bir kısmını oluşturur.

bir insan için herhangi bir başka insan ya da canlıyı, bir eşyayı, alfabedeki bir harfi tanıma süreci, doğuştan var olan bir özelliktir. tanıdığımız birini gördüğümüzde onun kim olduğunu hemen anlar ve biliriz. bazen basit birkaç çizgiyle anlatılan şeyin ne olduğunu da beynimiz hemen kavrar. aslında bunda, daha önce öğrenmiş olduğumuz bilgilerin bir çeşit veri tabanı olan hafızamızda saklanması ve gerektiğinde oradan alınıp, karşılaştığımız durumla kıyaslanarak en uygun sonucun seçilmesi şeklinde bir süreç işler. bilgisayarlar için de benzer bir süreç oluşturulabilir.

günümüzde birçok alanda bilgisayarları kullanıyoruz. bunlar aslında bizden daha zeki olan aletler değil ama bizden çok daha hızlılar. üstelik hafızaları da bizimki gibi yaşlanmadığından detayları işlemek konusunda oldukça iyiler. bu hız ve güçlü hafıza sayesinde, örneğin güvenlikle ilgili bazı sistemlerde işleri bilgisayara bırakmak bazen oldukça akıllıca bir seçimdir. örneğin genel yüz tanıma, retinadan kişi tanıma, dudak okuma ya da parmak izi belirleme gibi kriminal ya da güvenlikle ilgili alanlarda bilgisayarlar oldukça işe yarar aletlerdir. eskiden bunun insan eliyle yapılan versiyonları daha fazla kullanılıyordu. robot resim çizmek gibi...

bilgisayarlı örüntü tanımada, tanınması istenen başlıca özellikler belirli ana hatlarla sınıflandırılarak modellenir. bazı ayırt edici detaylar da verilere girdi olarak eklenmelidir. örneğin bir yüz tanıma programında, kişinin kadın mı erkek mi olduğu, kaç yaşlarında olabileceği gibi detay bilgiler önemlidir. ancak bu tür bilgileri her zaman yüzden kolaylıkla çıkarabilmek mümkün olmaz. örneğin aşağıdaki yüzlere bakarsanz, normal şartlardaki bir bilgisayarın hangisinin kadın, hangisinin erkek olduğunu birbirinden ayırabilmesi son derece güçtür:



görsellerin kaynağı

günümüzde her ne kadar bu konu üzerinde çok fazla çalışma yapılıyor olsa da, hâlâ bir bilgisayarın gitar fotoğrafı gördüğünde onu penguen olarak sınıflandırdığı abes durumlarla karşılaşıyoruz. yani çalışmalar henüz çok yeni ve "çok iyi" diyebileceğimiz bir boyuta gelebilmesi için çok daha fazlasına ihtiyaç var.