sabah ezanından önce yazmak adetim değil ama belki vakit bulamam. şimdiden hayırlı bayramlar.*

dipçe: yoldaş bayramlaşmaya gelen yazarlara kapıdan kinder sürpriz yumurta veriyormuş. ilgililere duyurulur.

şef joseph ile ilgili iki kitap önermek isterim. bunlardan birincisi ''chief joseph & the flight of the nez perce: the untold story of an american tragedy'', kent nerburn'un yazdığı bu kitapta hin-mah-too-yah-lat-kekt'in ve nez perce kabilesinin yaşadıkları güzel bir dille anlatılmış.

ikincisi ise ''chester anders fee, chief joseph: the biography of a great indian'' adlı 1936 yılında yayınlanan bir kitap.

kanımca kendisi ile ilgili yazılmış en önemli kaynaktır. bu kitabı okuduğunuzda hin-mah-too-yah-lat-kekt'in ne kadar önemli bir ruhani lider olduğunu anlıyorsunuz. kitapta kendisinin yaşanan her olayla ilgili görüşlerini direkt kendi ağızından okuma şansına erişiyorsunuz ki bu da kendisini daha iyi tanımanıza katkı sağlıyor.

başlığı açan değerli yazar arkadaşıma ek olarak da bir iki şey yazayım.

hin-mah-too-yah-lat-kekt adı nez perce dilinden ''gümbürdeyen gök gürültüsü'' olarak da çevrilmektedir. açıkçası bu isim benim daha çok hoşuma gidiyor.

nez perce kabilesi, diğer kabilelere nazaran beyaz adamın isteklerine daha çabuk boyun eğmiştir. toplu halde hristiyanlığı kabul etmiş ve vaftiz olmuşlardır. ancak buna rağmen, beyaz adamın gazabından kurtulamamışlardır. topraklarının tamamı ellerinden alınmak istenmiş ve idaho'da bir rezervasyon alanına kapatılmalarına karar verilmiştir. hal böyle olunca nez perce kabilesinden bir grup savaşçı -ki bunların arasında beyaz kuş ve aynaya bakan da vardır- isyan etmişlerdir. bu isyan sonrası şef joseph'in amerikan hükümetinin baskılarının iyice artması nedeni ile kendilerine verilen incili yaktığı söylenir.

bu olaylar sırasında da şu sözleri söyler; ''durumumuzu düşündükçe kalbim ağırlaşıyor. kendi halkımdan bazılarını kanun kaçağı olarak gösteriyorlar, onları ülkenin bir ucundan bir ucuna sürüyorlar yada hayvanlar gibi vurup avlıyorlar.

amerikan hükümeti isyanı gerekçe göstererek, nez percelerin üzerine iki süvari birliği gönderince, hin-mah-too-yah-lat-kekt, oturan boğa gibi kanada'ya göç etmek zorunda kalmıştır. bu göç esnasında arkalarında iki süvari birliği vardır. zaman zaman sıcak çatışmalar yaşanmış. her defasında nez perce'ler amerikan birliklerini püskürterek, isyancı grupla birleşmeyi başarmışlardır.

bu seferde, general nelson a. miles tarafından yönetilen ve cheyenne izcilerini kullanan yeni bir birlik, göç eden grubun peşine düşmüş ve ayı pençesi dağlarında nez perceleri sıkıştırmıştır. bu sırada nez percelerin savaş şefi olan hin-mah-too-yah-lat-kekt'in kardeşi ollikut öldürülmüştür. dondurucu soğukta aç ve susuz 5 gün direnmişlerdir. teslim olduklarında sayıları sadece 87'dir. teslim olduğunda şu meşhur konuşmayı yapar;

general howard’a söyleyin onun kalbini biliyorum. daha önce bana, bende bir kalbe sahibim demişti. savaşmaktan yoruldum. şeflerimiz öldürüldü. looking glass öldü. yaşlı adamların hepsi öldü. tu-hul-hil-sote öldü. gençlerin lideri ollikut öldü. hava soğuk ve battaniyemiz yok. çocuklar donuyor. halkımın bazıları tepelere kaçtı. yiyecek ve battaniyeleri yoktu. kimse nerede olduklarını bilmiyor. belki de donarak öldüler. çocuklarımı aramak, ve onlardan kaçını kurtarabileceğimi görmek için zamanım olsun istiyorum. belki onları ölüm yakaladığı sırada bulacağım...

dinleyin beni ! şeflerim ! yoruldum. kalbim hasta ve üzgün. yine de güneş nereden şimdi doğuyorsa orada beyaz adama karşı durup savaşacağım.

bu olaydan sonra hin-mah-too-yah-lat-kekt 27 yıl boyunca rezervasyon alanında tutsak olarak yaşadı ve orada hayata gözlerini yumdu.

rezervasyon alanları ile ilgili sözleri ise can yakıcıdır;

eğer beyaz adam huzur içinde yaşayan kızılderililerle barış içinde yaşamak istiyorsa, bu kadar zor kullanmaya ihtiyaçları yok. bize kendi insanlarına davrandıkları şekilde davranmalı, hepimize eşit şekilde yaşama ve büyüme şansı vermeli.

tüm insanlar büyük ruh tarafından yaratılmıştır. hepsi kardeştir. doğa ana tüm insanların annesidir ve tüm insanlar onun üzerinde eşit haklara sahiptir.

atları kazıklara bağlarsanız onların iyi büyüyeceğini umabilir misiniz? eğer kızılderilileri dünyadaki küçük bir leke gibi görür ve rezervasyın alanlarında kalmaya zorlarsanız, o zaman ne memnun olacaktır ne de gelişip başarılı olacaktır.

bazı beyaz adam şeflerine sordum, kızılderililere sadece bir tek yerde yaşamalarını söyleyebilecek otoriteyi kimden aldılar, bana bunun cevabını veremediler.

özgür bir adam olmama izin verin, özgür seyahat etmeme, özgür alışveriş yapmama, özgür çalışmama, seçtiğim yerde özgürce ticaret yapmama, özgürce kendi öğretmenlerimi seçebilmeme, özgürce büyüklerimin inançlarını takip edebilmeme, özgürce konuşmama, düşünmeme ve kendimce hareket etmeme...

ancak böylelikle sizin kanunlarınıza uyabilirim.

tarımı kutsallaştıran bir medeniyettir. hatta öküz kesmenin ve saban kırmanın cezasını ölüm olarak belirlemişlerdir.

gordion bölgeside (günümüzde ankara-polatlı) faaliyet göstermişlerdir.

siz de kalem hastası bir insansanız titremenize sebep olacak istektir.

tarihin -ismi bilinen- ilk mimarı, mühendisi ve tıp doktoru. aynı zamanda astronom,devlet adamı, din adamı, yazar, sanatçı..
firavun djoser'in (zoser) veziri, bilinen ilk piramit olan djoser piramidi'nin (basamaklı piramid) (sevgili meja üstteki giriye fotoğrafını eklemiş) mimarı.

1900'lerin başında imhotep hakkında çok az şey bilindiği için efsanevi bir kişilik olduğu düşünülürken hastalarını tedavi ettiği oda keşfedilince kendisinin modern tıbbi yöntemleri kullanan ilk hekim olduğu anlaşılmıştır.

tarihin ilk yazılı tıbbi kaynağı -aşağıdaki papirüs- yine imhotep'e aittir. (m.ö. 2500-3000)
papirüs sayfalarının fotoğraflarına buradan ulaşabilirsiniz


meme kanseri ile ilgili ilk kayıtlar yine imhotep'in yazılarında ortaya çıkmıştır. kanamayı durdurmak için koterizasyon (kızdırılmış demir aletleri ile dağlama) ve damarları bağlama tekniğini geliştirmiştir. ampiyemi (plevral boşluğun mikrobiyal enf.) ilk tanımlayan hekimdir. omurga ve omurilik yaralanmalarında girişimi asla önermeyip immobillizasyon ve sabitlemeyi önermiştir. 90'dan fazla anatomik terim ve 48 yara tedavisi keşfetmiştir.

ilk hekim andı yine imhotep'e aittir. andın ingilizce tam metni aşağıdaki görseldedir.



andın içinde geçen birkaç şey:
''...tıbbi uygulamam sırasında onur ve dürüstlük ilkelerine bağlı kalacağım. yoksullara karşılıksız bakacağım ve hiçbir zaman verdiğim üstünde bir ödeme isteğinde bulunmayacağım. evlere alındığım zaman gözlerim orada olup bitenleri görmeyecektir; bana aktarılan sırları saklayacağım gibi törelere zarar verecek ya da suça yardımcı olacak bir biçimde de davranmayacağım. hocalarıma saygılı ve minnet borçlu olarak onların çocuklarına babalarından öğrendiğim bilgiyi aktaracağım. verdiğim sözleri yerine getirirsem insanlar benden saygılarını esirgemesinler...''

yunanlar da elbette imhotep'ten habersiz değillerdi, ona ''imouthes'' diyorlardı ve sağlık tanrısı asklepios ile bir tutuyorlardı.
yine üstteki giride sevgili meja'nın fotoğrafını eklemiş olduğu imhotep heykelciği, onun ne kadar büyük bir insan olduğunun kanıtıdır. zira antik mısır'da ancak tanrıların ve firavunların (onlar da tanrı soyundan kabul ediliyordu) heykelleri yapılabiliyordu. halihazırda bu husus imhotep'in gerçek bir kişi değil de efsanevi bir karakter (ya da tanrı/yarı tanrı) olduğu ihtimalini yıllarca beslemişse de, başta da belirttiğim gibi, imhotep'in hastalarını tedavi ettiği oda keşfedilince onun tarihin ilk hekimi olduğu kabul edilmiştir.

ölümünden sonra tanrılık atfedilmiştir (amenhotep ve imhotep tam tanrı mertebesine erişmiş tek ölümlü mısırlılardır). sağlık tanrısı olarak kendisine hem mısır'da hem de tanındığı diğer tüm topraklarda tapılmıştır. roma imparatorları claudius ve tiberius tarafından mısır'daki tapınakların duvarlarına imhotep'i öven yazılar yazdırılmıştır.

gece,
yeni bir güne gebeyken
saat henüz 4.37
uyuyan bir kadın
rüyasında,
gözle görmediğini
kalbinde hissediyor önce.

bir kabus gibi
adeta
hızlanıyor kalbi
lakin kabus değil
biliyor
görüyor
hissedeyor
bitmiş bütün kabuslar
5 gece evvel
bir gece saati.

ardından,
rüyasına giriyor adam.
kadının
üstünü örmeye,
üşümesin diye;
öpmeye,
ruhu eksik kalmasin diye.

uyanıyor kadın
bir güzel rüyadan
akılda tek şey :
o güzel adam.

bir an düşünüyor
rüya miydi bütün bunlar?
sonra kulağına fisildiyor ruhu
senin tek gerçeğin
"bu güzel adam"

uyku sersemi
geçiyor masa başına
bir kalem
bir kağıt
ve kocaman bir sevda ile
başlıyor yazmaya,
sabahın ilk saatlerinde.

aklında tek bir sey:
kalbi güzel olan adam.
anlatmaya calişeyor
sevgisini
ruhu olmayan
iki kelam ile.

ama biliyor kadın .
anlatamasa bile anlayacak
ruhu güzel olan adam.
rahatlıyor önce,
kapatıyor masa lambasini
önünde küçük bir kağıt
üzerinde,
kağıdı bile ağlatan
o şiir

yatağa gidiyor kadın
usulca,
gecenin koynuna girer gibi
giriyor yatağına
hayattan istediği tek bir şey:
rüyasında tamamlanmak
bir kez daha

uyku,
bir anne şefkati ile
alıyor kucağına
bu meftun kadını.
kadının aklı, fikri
ruhu, kalbi
tek bir şeyi düşünüyor:
sevgiliyi,
o güzel adamı.

kadın bir kez daha anlıyor
yüreğindeki koca sevgiyi
düşüneyor duruyor
ne yapacağım deyu
lakin biliyor
o koca adam da seviyor
kendisini.

uykularinda bağırıyor kadın
bu adamı ne çok sevdiğini
bileyor çünkü
duymayacak kimse sesini.

uykuya yavaş yavaş
dalarken kadın
kapıları açılıyor
rüya aleminin.

gecenin sonunda
gün doğarkene
kadın ve adam
el ele
giriyorlar o kapıdan
büyük bir sevda ile.

işten çıktım, dolmuş durağında otobüs bekliyorum. yanımda da bir anne ile 4-5 yaşlarında bir erkek çocuğu var. anladığıma göre anne çocuğunu okul çıkışında almış. aralarında geçen diyalog şöyle :
a - ee nasıl geçti oğlum okul eğlendin mi?
o- evet çok eğlendim anne hep oyun oynadık
a- o zaman yarın sabah bugünkü gibi anne ben okula gitmek istemiyorum diye ağlamazsın
o- hayır yine ağlıcam *

çok güzel yazıyor.okuyası geliyor insanın.

twitter içişleri bakanı süleyman soylu’nun 30 ocak tarihinde attığı tweeti lgbti bireylerine yönelik nefret söylemi gerekçesiyle kısıtladı. ilgili habere buradan

bir sonbahar gününden.

hiç dikkat ettiniz mi bilmiyorum ama bazı insanlar, kibar konuşmaları, ricaları duymuyor, ailede höt zöt, gel, git, yap, et vb. denilerek büyütülen insanlara bir şeyler yaptırmak için sizin de sinirli olmanız gerekiyor çünkü belli bir ses düzeyinin altını duymuyorlar.. bazı ortamlarda dikkate alınmanız için sinirli olmanız gerekiyor. aileden başlayıp tüm topluma sirayet eden bir sinirlilik hali var çünkü bence sorun çözme yetimizi gelişmemiş. samimi olmaktan o kadar korkuyoruz ki hep mış gibi yaşıyoruz.. bir şeyden hoşlanmıyorsak açıkça söylemek yerine pasif agresif davranışlar, laf sokmalar, sinirli hallere bürünüyoruz, halbuki samimi bir şekilde "bu yaptığından hoşlanmıyorum" desek sorun morun kalmayacak ama yok. ya içimize atıp atıp bir anda patlıyoruz ya da çeşitli imalarda bulunuyoruz.. yormayın kardeşim, net olun, samimi olun.. inanın sinir minir kalmıyor, her şey öyle daha iyi oluyor...

allah o rotring kalemin belasını versin be* gözümde çok büyütürdüm o vicdansızı..
edit: birde tombo imansızı vardı ki peh peh peh..

gözlem gücüne ve mizahına hayran kaldığım bir yazardır. kuyruklu yıldız altında bir izdivaç romanını komedi oyunu izler gibi okumuştum. konuşmalar canlı,akıcı ve doğal. böyle olunca haliyle o sahneleri okurken sesleri duyuyor gibi oluyorsunuz.

çok uzun zaman önce okumama rağmen şu sahne silinmiyor aklımdan. mahallede kadınların pencerelerden seslenerek birbirleriyle konuşmaları, öyle mi olmuş böyle mi, dünyaya bir kuyruklu yıldız çarpacakmış, ne olacak şeklinde günlük bir telaş içindeki halleri... o mahalledeki bir çocuğun konuşmalara tanıklığını aratmayacak gerçeklikteki son derece başarılı bir betimleme örneğidir.

daha çok abd, hong kong ve japonya'da kullanılmaktadır.

her ikisi de diğerini bastırır, çünkü ikisi de diğerinin sırtına basarak zihne hücüm eder.
bence. aşk acısı çeken adamın testislerini sık bakalım.
her yanı sızlayarak yatan birine de sevdiğinin öldüğünü söyle.
gözlemle yavş**, her şeyi benden öğrenme.

clickbait haberciliktir.
kız habercilere okulunu göstermek için okula girmek istemiş, buna müsaade edilmemiş. ha bu da yanlış dersin, tartışılır, fakat kızın eğitim hakkı elinden alınmış gibi lanse ediliyor, hoş mu şimdi bu gaz verme çabası? zaten okullar kapalı şu an, haber yapmak için girilmek istenmiş, alınmamışlar. yapmayın allah aşkına.

simyacı edward ve alphonse elric kardeşlerin ölen annelerini geri getirmek için simyayı kullanmalarının ardından, kaybettikleri bedenlerine geri kavuşmak için verdikleri mücadeleyi anlatan animedir.

neyse ki sosyal medya kullanmıyorum ve bu saçmalıklardan uzağım,mutluyum.