bu entry bolca spoiler ve alıntı içermektedir.

ben, ben aldandım be sözlük, ikinci kez aldandığımı anladım.

roman çok kez söylendiği gibi arada kalmış insanların hikayesidir. bir başarının, zaferin değil, yenilginin anlatısıdır. kitabı ilk okuduğumda ne güzel ne ironik demiştim, ikinci okuduğum da, ne ironik ve acı dedim. eminim üçüncü kez okuduğumda çok daha farklı şeyler söyleyeceğim.

peki saatleri ayarlama enstitisü neden acı bir hikayedir.
sanırım, enstitüyü sorgulayarak başlamak en doğrusu olur.
enstitüsü kurulma amacı icabıyla mantıksızdır:

hayri irdal bu kurumdaki mantıksızlığı romanın muhtelif yerlerinde:

dile getirir. bu enstitünün kurulma amacı neydi ? insanlara saat, zaman bilincini aşılamak mı ? insanlar pek tabi yollardan bu işi halledebilirdi. ama halit ayarcı ensititüyü öylesine baldırarak anlatır ki, okuyucuda, kitaptaki karakterler de onun bu ''yalan''ına inanır. halit ayarcı amiyane tabirle şark kurnazlığı yapar, yalancı bir adamdır. üzgünüm ama bu böyle. o yalan dairesi içerisinde insanları kendine inandırır, onlarla oynar. hayri irdal şöyle söyler:

hayri irdal'ın dediği gibi o oyunu yalanlar üzerine kuran biridir. eskiyi tamamen reddettiği gibi, işine gelen taraflarını da almaktan çekinmez. mesela kitapta bahsedilen insanlar içinde örnek iki tipten biri olan(diğeri hayri irdal'ın oğlu ahmet. aslında emine de kısmen örnek tip olabilir.) muvakkit nuri efendi gibi eski bir adamı yalnızca işine geldiği için kullanmaktan çekinmez. tanpınar'ın anlatmak istediği tam olarak budur, yeni denen şeyi kabul edip, eskiye tamamen sırt çeviren insanlar çelişki içindedir. halit ayarcının kendi içindeki çelişkisini hayri irdal'ın ustası nuri efendiyi anlattıktan sonra verdiği tepki:

ve
bu iki örnekte de halit ayarcının çelişkisi gayet net şekilde görülüyor. bu çelişki yalnızca halit ayarcı'nın çelişkisi değildir, yeniyi aldık her şey düzeldi diyenlerin çelişkisidir. tanpınar şunun farkında; ona göre, milli tarih anlayışına körü körüne bağlı kalmamak ve batının getirdiği yeniliklere de ayak uydurmak gerekmektedir. bu nedenle halit ayarcı hem çelişkili bir tiptir, hem de yanılmıştır. romanın son kısmında yazar halit ayarcı'nın yanıldığını:



şu iki örnekte görebiliriz.

peki hayri irdal neden saçma, mantıksız, gereksiz olduğunu bildiği enstitü için çalışmaya devam eder. hayri irdal'ı anlatmak, onun enstitüden ayrılamamasını daha iyi açıklar. hayri irdal, tipik arada kalmış insandır. bir ayağı eskideyken, diğeri ayağı kabul edemiyor olsa da yenidedir. hayri irdal toplumun yarı aydın kesimini temsil ederde denebilir. hiç kitap okumaz değildir, bazı eserleri okumuştur, bildiği bişeyler vardır ama yarım yamalaktır. en iyi bildiği konu saatçiliktir ama muvakkit nuri efendiden sonra karşısına onu bu konuda yönlendirebilecek biri çıkmadığı için saatçiliğe kanalize olamaz. nuri efendi hayri irdal'ı şöyle tanımlar:

nuri efendinin dediği gibi de olur, halit ayarcı, bu basit karakterli adamla istediği gibi oynar. hayri irdal eski yaşamına özlem duysa dahi parasızlık korkusu onun bu enstitüden ayrılmasına mani olur, aslında irdal bu enstitüyü ve getirdiklerini gayette sevmiştir, biraz nazlanıyor o kadar. halit ayarcı onun durumunu çok iyi özetliyor:

gerçekten de hayri irdal bu hayatı sevmiştir. onun eskiye özlem duyduğu falan yoktur, en fazla çocukluğunda ve ilk gençlik yıllarında içinde bulunduğu toplumdan gelen alışkanlıkları onu arada bir yokluyor, o kadar.
bunu yazıp yazmamak konusunda tereddüt ettim(emin olmadığım için) ama ekleyeyim. hayri irdal'ın yozlaşmışlığı öyle bir noktaya ulaşır ki eşinin kendisini halit ayarcı ile aldatmasına dahi göz yumar.
bu iddia hayri irdal'ın şu sözlerinden geliyor:


daha çok şey yazabilirim ama çok fazla uzatmakta istemiyorum. bir kaç karakterle ilgili bişey söyleyeyim bu faslı kapatalım.

seyit lutfullah: eskinin cahil kalmış kısımlarını, uzak durulması gereken kısımlarını temsil ediyor.

zarife hanım: her döneme ayak uyduran tip. ilk görünüşü meşrutiyet öncesindeki kadınını temsil ediyor.(sofuluğu vs.) ikinci görünüşü meşrutiyetin ilanını temsil ediyor. üçüncü görünüşü cumhuriyetin ilanı ve sonrasını temsil ediyor.

ahmet irdal: olması gereken türk tipini yansıtıyor. çalışan, ahlaklı, onurlu, yalana kanmayan ve içinde yer almak istemeyen insan.

muvakkit nuri efendi: eskinin örnek alınacak yönlerini temsil ediyor. babacan, çalışkan, ahlaklı.

abdüsselam bey: oturduğu konak ve aile yapısı itibariyle osmanlı imparatorluğunun minimize edilmiş halini yansıtıyor.

dr. ramiz: yeniliğe körü körüne bağlanmayı ve olduğu yerde sayan insanları temsil ediyor.

emine irdal(hayri'nin ilk eşi): eski ve yeni aile yapısındaki birleşimini temsil ediyor. ölmeseydi hayri irdal çok başka bir hayat yaşardı.

hayri irdal'ın iki baldızı: yeninin getirdiklerinden faydalanmak isteyen, hayatın tadına varmak isteyenleri temsil ediyor.

ve daha bir çokları...

kitabın en okunası bölümleri

3. bölümün 10. kısmı
- ben sizi kırdım o akşam... affedin!.. diye fısıldadı.
- ben size değil, kendime dargınım!.. diye cevap verdim.

2. bölümün 9. kısmı

4. bölümün 2. kısmı
- ben, dedi, aldandığımı anladım...

ve

birinci bölümün tamamı.

peyami safanın yalnızızını okurken çok etkilenmiştim. samim’in mükemmel ruh, toplum çözümlemeleri, ve simeranya ütopyası, meral’in ikilikleri içindeki bocalaması beni mahvetmişti.
yine ahmet hamdi tanpınarın huzur kitabını okurken, mümtaz’ın nuran aşkı, ihsan’ın mükemmel çıkarımlar, suat’ın o sanrılı ve alaycı halleri, nuran’ın korkuları içinde bocalaması çok etkileyiciydi.
orhan pamukun kara kitap ve benim adım kırmızıdaki mükemmel hayal gücüne hayran kalmıştım. ama bu kitap gerçekten çok başka. dört bölümün hepside birbirinden bağımsız olarak mükemmel, birbirine bağlı olarak inanılmaz. okuyun okutturun, öpün, sevin, koklayın, koynunuza alıp yatın.

not: dergah yayınlarına sesleniyorum, lütfen ahmet hamdi tanpınar'ın eserlerinin içindeki eski dildeki kelimelerin günümüzdeki karşılıklarını ekleyin. bir kelimeye bakayım diye kitabı bırakınca insanın konsantrasyonu bozuluyor.

yalnız bu konu, akp seçmeninin tek başına karar verebileceği bir konu değil.

(bkz: komutla oy verme)

yaş kaç hatırlamıyorum ama baya küçük olduğmuzu hatırlıyorum. bir bayram kuzenimle şeker toplamaya karar veriyoruz. halamdan izin alıyoruz halam da sadece apartmanı dolaşmak şartıyla şeker toplamamıza izin veriyor. sonra bütün apartmanı dolaşıyoruz 1 ya da 2 evin kapısı açılıp komşular bize şeker veriyor. biz de apartman dışına açılmaya karar veriyoruz. yandaki apartmanı ziyaret edip şeker toplamak varken biz evimize 2 dk uzaklıkta olan markete gidiyoruz çünkü neden olmasın? şeker çikolata standı var, çocuk aklı; gözümüzde şekere çikolataya en hızlı ve kolay ulaşılacak orası var. marketteki standdan şeker toplamaya yeltenen kuzenimi "bırak şekeri şimdi burada çikolata var" diyerek uyarıyor, elimle tam çikolataya dokunduğum an omzumda bir el hissediyorum: babam. gmfnfnnfnffnnf. eniştemle bizi takip ederek markete kadar gelmişler. o ana ait en son hatırladığım şey yakalandığımız anda yaşadığım dehşetti. gerisini hatırlamıyorum. ama üstünden yaklaşık 16 sene geçmiş bu olay, her bayram hatırlayıp kahkahalarla güldüğümüz bir andır.

seni çılgın mazoşist senii!

forumsal yazmayan ve tanım sonuna nokta koyan yazarlar.

çocukken babam "gece yatmadan önce dua et, sen günahsızsın duaların kabul olur" diye tembihlerdi. bense hava karardıktan sonra dua etmezdim. allah'ın dünyanın hâlâ gündüz olan tarafındaki işlerle ilgilendiğini düşünür, rahatsız etmekten çekinirdim.

yollardaki yarıklar,
su birikintisi,
koltuk.

20 yaşında ölmüştüm, şimdi gömülme zamanım...

wabanaki. beyazlar gelmeden önce kanada'nın new brunswick ve a.b.d'nin maine, vermont, new hampshire ve massachusetts civarlarında yaşayan, algonkin dili konuşan bir kızılderili kabilesidir.
avcılık yanında balıkçılık ve tarım yapan bir kabileydi. mısır, fasulye, kabak, patates ve tütün yetiştiriyorlardı. yaşadıkları bölgeye gelen fransızlarla ticaret yapmış ve çoğu hristiyan olmuştur.
ingiliz'ler geldikten sonra, topraklarını korumak adına onlara karşı aralıklarla yüz yıldan fazla savaştılar. ama salgın hastalıklardan çok etkilendikleri için nüfusları eridi ve ingilizlerin sürekli artan sayıları karşısında, fransızlar gibi yenildiler ve kanada kolonisi quebec eyaletine yerleştiler.
bugün, büyük çoğunluğu kanada'nın quebec eyaletinde yaşıyor. ayrıca new brunswick ve a.b.d'nin maine, new hampshire ve vermont eyaletlerinde az sayıda abenaki yaşamaktadır.

misafirlikte annenin sinir edici cümlesidir. ne yememesi be nefessiz gömerim o yemekleri.

eğlenmek tabii ki. başka ne olabilir ki?

ben çok sözlükte yazdım. ama burası kadar nezih bir ortam sanırım hiçbir yerde yok.* kızları çok candan, erkekleri çok efendi.iki kişi hariç *hepsi mükemmeller.

biz hristiyanlar arasında oldukça sık kullanılan bir kelime, gerçi olabildiğince türkçe kullanmaya çalışıyoruz.

konuşmalarımızı genellikle birbirimize esenlik dileyerekten bitiriyoruz.

esenlik ise bilgim kadarıyla ; barış, mutluluk ve sağlık temennisi.

yani mutlu kal, sağlıcakla kal gibi, çok naif güzel bir kelime.

ilkokula yürüyerek giderdim. 40dk falan sürerdi. her gün kaç metre yol gittiğimi tam olarak bulmak için bir ayağımı diğerinin ucuna ekleye ekleye gittiğimi, ayakkabımın boyundan mesafeyi tam olarak hesapladıgımı hatirlıyorum. görenlerin ne yapıyor bu çocuk diye bakmaları bile beni durduramamısti. bu bir salaklık evet. ama ertesi gün de sağlamasını yapmak salaklık değil, başka bir şey.

söz konusu kendi çocukları olunca altta kalmaya asla tahammül edemezler.*

kendini!

rohee miran. hihi.

yok lakin, benim olmasın. anasından ayıramam kuzuyu. ama keşke kuzenim olsa! keşke kankam!

çok seviyorum ya. çok. sevilmez mi bu çok!?

yüzüne bakınca midem bulanmaya başladıysa..
o yüz artık bana bir anlam ifade etmiyorsa.. hiçe sayarim.. geçmiş de ne kadar güzel seyler yasanmis olsa da ..bende ki durum -vazgeçtimm-senden ..

'güvensizlik sebebiyle yapılmış bir eylem gibi. ya da korunma ya da ne bileyim ben eeh banane be.' başlığı.

genç arkadaşlar için belki (bakın belki diyorum hepiniz dahil değilsiniz.) anlaşılabilir. ama belli yaştaki insanların debelendiği bir çukurdur.

kim neden yapar tartışılır. bir tanıdığım kendi kullandığı halde bilinçli olarak kocasının adını da ekliyordu hesaplarına. malum burası türkiye dişi kişisini gören bazı mahluklar yapışıyor at sineği gibi. o da kendince bir önlem gibi görüyordu bunu rahat rahat kullanıyorum diyordu.

bunun dışında başka kullanım amaçlarıda var sanırım benim aklım pek basmıyor bu işlere. kocam, nişanlım, sevgilim her neyse işte neden onunla ortak hesap kullanırım? yoo kullanmam. açıkçası takip bile etmeyebilirim. benim sağım solum belli olmaz.

geçtiğimiz aylarda bir şahısla görüşüyordum bir kaç günün sonunda benim hesaplarımı sormadın ve takip etmedin sen beni benimseyemedin demişti. gözlerimi büyük büyük açıp bakmıştım. ne demeye çalışıyor diye. çünkü kurduğu cümlenin benim beynimde karşılığı yoktu.

işte bu başlığında aynı şekilde benim beynimde bir karşılığı yok. yapanın bir nedeni vardır. herhalde kendine göre de belki mantıklıdır. bana garip gelir o kendi içinde bunu özümsemiştir. banane der geçerim. herkesin ortak hesabına kimse karışamaz.

iyi insanların hatrına.. şaka şaka açısal momentum korunumu sayesinde.