muaviyecilere ayıp olmasın, ben sahih-i müslim'den muaviye'nin gerçek bir faziletini nakledeyim. ibnu abbâs anlatıyor: ben çocuklarla birlikte oynuyordum. derken resûlullah geldi. beni muaviye'yi çağırmaya gönderdi. ben derhal gittim ve geldim: o yemek yiyormuş! dedim. resûlullah tekrar: git muâviye'yi bana çağır! dedi. yine gidip döndüm ve: o yemek yiyormuş! dedim. resûlullah üçüncü kez: git! muâviye'yi bana çağır! diye emretti. ben yine gidip geldim ve: o yemek yiyormuş! dedim. bunun üzerine: "allah onun karnını doyurmasın!" buyurdular." (müslim, birr 96, (2604).)

fâtımîler'in ismaililik davasından uzaklaşması üzerine, hilafet makamına geçmesini istediği veliaht nizar'ın tarafında olduğu için nizârî - ismaili devleti'ni kuran kişi.


ismaili mezhebi ile 17 yaşındayken tanışan ve onun etkisinde kalan hasan sabbah, kendisine güvenli bir liman olarak seçtiği alamut kalesi'ni ele geçirmeden önce diyar diyar gezmiş, bir rivayete göre hapislere düşmüş ve ülkeden sürülmüş, bir başka rivayete göre ülkeden kaçmış, yani aslında sık sık yer değiştirmişti.

aslında bu yer değiştirmenin başlıca 2 amacı vardı: gittiği yerlerdeki insanları etkileyip kendi davasına kazandırmak ve kendisine sağlam bir karargâh kurmak.

alamut kalesi bu iş için biçilmiş kaftandı, zira sarp kayalıkların üzerine kurulmuştu ve kartal yuvası olarak anılıyordu. alamut kalesi'ni ele geçirdikten sonra kendisini başka kaleleri de almaya ve selçuklu devleti ile açıktan mücadele etmeye vermişti hasan sabbah. selçuklu devleti de artık onu tehlikeli bir muhatap olarak tanımış ve ona karşı önlemler almaya başlamıştı. hatta bu amaçla hasan sabbah'ı tuttuğuna inanılan savunmasız insanları bile topluca kıyıma uğratmaya başlamışlardı.

mücadele kızıştıkça işin boyutu değişmeye başlamıştı. siyasi suikast dönemi de böylece başlamış oldu ve ilk kurban da ünlü selçuklu veziri nizamülmülk oldu. bu ve benzeri birçok cinayetin sorumlusu olan fedailer, cinayetlerde hançer kullanıyor ve sonrasında kaçmak yerine hasan sabbah ve davası lehine sloganlar atarak oldukları yerde durup herkes tarafından görülecek şekilde gövde gösterisinde bulunuyorlardı.

fedailerin bu derece bağlılığı çeşitli fantastik yorumlara yol açtı. mesela hasan sabbah'ın alamut'un arka tarafında bir sahte cennet bahçesi yarattığı, bu bahçeye açılan uzun bir yolun iki kenarına, koklayanın aklını başından alan bir çeşit uyuşturucu (hatta haşhaş) tütsülerini yerleştirdiği ve fedailerin bu yol boyunca yürürken tütsü dumanları nedeniyle kafalarının güzelleşmesi sonucu, sabbah'ın istediği hedefe ulaştığı söyleniyordu. fedailere verilen haşhaşi ismi de buradan geliyordu. hatta ingilizcede suikastçi anlamına gelen assassin kelimesinin kökeni de buradan gelmekteydi.

fedailer, tütsüleri koklaya koklaya bu cennet bahçesine gelip, dünyanın dört bir yanından getirilen değişik bitki ve hayvanları, güzel kızları görünce gerçekten cennette olduklarını sanıyorlar, içkinin etkisiyle sızıp kaldıklarında normal odalarına taşınıyorlar ve uyandıklarında cennetin kendilerine hasan sabbah tarafından gösterildiğine ikna oluyorlardı. böylece, bu harika cennete sonsuza dek kavuşabilmek adına ölmeye can atıyorlardı ve yaptıkları suikastlerin ardından yakalanıp idam edilmeyi umarak oldukları yerde bekliyorlardı. ancak tüm bunlar, bazı kaynaklara göre doğru, bazı kaynaklara göre ise uydurma olarak değerlendiriliyor.

amacına ulaşmak için abbasi halifesinin öldürmek gibi büyük işleri bile göze alan hasan sabbah, 2 oğlunu da gözünü kırpmadan idam ettirmişti.

yaklaşık 35 sene kadar alamut kalesi'nde kalan hasan sabbah, hastalık nedeniyle yatağında öldü. bu 35 yıl içerisinde kalede çalgı ve müziğin, içkinin, eğlencenin kesinlikle yasak olduğu ve son derece disiplinli bir hayat sürüldüğü söylenmektedir.

insomnia, uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı zorlaştıran veya çok erken uyanmanıza ve tekrar uykuya dönememenize neden olabilen yaygın bir uyku bozukluğudur. ben de yıllarca bu sorundan mustariptim. gece ne kadar uyumak isterseniz uyuyamıyorsunuz, sabah yine uykunuzu almadan uyanıyorsunuz. gerçekten çok can sıkıcı bir sorun.

insomnia ile boğuştuğunuzda uyandığınızda hala yorgun hissedebilirsiniz. insomnia (uykusuzluk) sadece enerji seviyenizi ve ruh halinizi değil, aynı zamanda sağlığınızı, iş performansınızı ve yaşam kalitenizi de bozabilir.

herkesin ihtiyaç duyduğu uyku süresi farklıdır, ancak çoğu yetişkinin gecede yedi ila sekiz saat arası uykuya ihtiyacı vardır.

bir noktada, birçok yetişkin, günler veya haftalarca süren kısa süreli (akut) uykusuzluk yaşar. bu genellikle stresin veya travmatik bir olayın sonucudur. ancak bazı insanlar bir ay veya daha uzun süren uzun süreli (kronik) uykusuzluk yaşarlar. uykusuzluk birincil sorun olabilir veya diğer tıbbi durumlar veya ilaçlarla ilişkili olabilir.


semptomlar
insomnia aşağıdaki belirtilerle kendini gösterebilir:

* geceleri uykuya dalmada güçlük
* gece uyanmak
* çok erken kalkmak
* bir gece uykusundan sonra iyi dinlenmiş hissetmemek
* gündüz yorgunluğu veya kendini uykulu hissetme
* sinirlilik, depresyon veya anksiyete
* dikkat bozukluğu, görevlere odaklanma veya hatırlamada güçlük çekme
* artan hatalar veya kazalar
* uyku konusunda devam eden endişeler

ne zaman bir doktora görünmelisiniz?

uykusuzluk gün içinde çalışmanızı zorlaştırıyorsa, uyku probleminizin nedenini ve nasıl tedavi edilebileceğini belirlemek için doktorunuza danışın. doktorunuz uyku bozukluğunuz olabileceğini düşünürse, özel testler için bir uyku merkezine sevk edilebilirsiniz.

nedenleri

uykusuzluk birincil sorun olabilir veya başka durumlarla ilişkili olabilir.

kronik uykusuzluk genellikle stresin, yaşam olaylarının veya uykuyu bozan alışkanlıkların bir sonucudur. altta yatan nedeni tedavi etmek uykusuzluğu çözebilir, ancak bazen yıllarca sürebilir.

kronik uykusuzluğun yaygın nedenleri şunlardır:

stres. iş, okul, sağlık, mali durum veya aile ile ilgili endişeler geceleri zihninizi aktif tutabilir ve uyumayı zorlaştırabilir. sevilen birinin ölümü veya hastalığı, boşanma veya işini kaybetme gibi stresli yaşam olayları veya travmalar da uykusuzluğa neden olabilir.
seyahat veya çalışma programı. sirkadiyen ritimleriniz, uyku-uyanma döngünüz, metabolizmanız ve vücut ısınız gibi şeylere rehberlik eden bir iç saat görevi görür. vücudunuzun sirkadiyen ritimlerini bozmak uykusuzluğa neden olabilir. bunun nedenleri arasında, birden fazla zaman diliminde seyahat etmekten kaynaklanan jet-lag, geç veya erken vardiyalarda çalışmak veya sık sık vardiya değiştirmek sayılabilir.
kötü uyku alışkanlıkları. kötü uyku alışkanlıkları arasında düzensiz bir uyku programı, şekerlemeler, yatmadan önce uyarıcı aktiviteler, rahatsız edici bir uyku ortamı ve yatağınızı iş için kullanmak, yemek yemek veya tv izlemek sayılabilir. yatmadan hemen önce bilgisayarlar, tv'ler, oyunlar, akıllı telefonlar veya diğer ekranlar uyku döngünüzü etkileyebilir.
akşam çok geç yemek yemek. yatmadan önce hafif bir atıştırmalık yemek sorun değildir, ancak çok fazla yemek, uzanırken fiziksel olarak rahatsız hissetmenize neden olabilir.
kronik uykusuzluk, tıbbi durumlarla veya belirli ilaçların kullanımıyla da ilişkilendirilebilir. tıbbi durumu tedavi etmek uykuyu iyileştirmeye yardımcı olabilir, ancak uykusuzluk tıbbi durum düzeldikten sonra da devam edebilir.

uykusuzluğun diğer yaygın nedenleri şunları içerir:

ruh sağlığı bozuklukları. travma sonrası stres bozukluğu gibi anksiyete bozuklukları uykunuzu bozabilir. çok erken uyanmak bir depresyon belirtisi olabilir. uykusuzluk genellikle diğer ruh sağlığı bozukluklarında da ortaya çıkar.
ilaçlar. bazı antidepresanlar ve astım veya tansiyon ilaçları gibi birçok reçeteli ilaç uykuyu etkileyebilir. bazı ağrı kesici ilaçlar, alerji ve soğuk algınlığı ilaçları ve kilo verme ürünleri gibi reçetesiz satılan birçok ilaç, kafein ve uykuyu bozabilecek diğer uyarıcılar içerir.
tıbbi durumlar. uykusuzlukla bağlantılı durumların örnekleri arasında kronik ağrı, kanser, diyabet, kalp hastalığı, astım, gastroözofageal reflü hastalığı (gerd), aşırı aktif tiroid, parkinson hastalığı ve alzheimer hastalığı yer alır.
uyku ile ilgili bozukluklar. uyku apnesi gece boyunca periyodik olarak nefes almayı durdurarak uykunuzu kesintiye uğratır. huzursuz bacak sendromu, bacaklarınızda hoş olmayan hislere ve bacaklarınızı hareket ettirmek için neredeyse dayanılmaz bir arzuya neden olarak uykuya dalmanızı engelleyebilir.
kafein, nikotin ve alkol. kahve, çay, kola ve diğer kafeinli içecekler uyarıcıdır. bunları öğleden sonra veya akşamları içmek geceleri uykuya dalmanıza engel olabilir. tütün ürünlerindeki nikotin, uykuyu engelleyebilecek başka bir uyarıcıdır. alkol uykuya dalmanıza yardımcı olabilir, ancak daha derin uyku aşamalarını önler ve genellikle gece yarısı uyanmanıza neden olur.

insomnia ve yaşlanma
insomnia yaşla birlikte daha yaygın hale gelir. yaşlandıkça şunları yaşayabilirsiniz:

uyku düzenindeki değişiklikler. uyku genellikle yaşlandıkça daha az dinlendirici hale gelir, bu nedenle çevrenizdeki gürültü veya diğer değişikliklerin sizi uyandırma olasılığı daha yüksektir. yaşla birlikte akşam erken saatlerde yorulur ve sabah erken kalkarsınız. ancak yaşlı insanlar genellikle gençlerle aynı miktarda uykuya ihtiyaç duyar.
aktivitedeki değişiklikler. fiziksel veya sosyal olarak daha az aktif olabilirsiniz. aktivite eksikliği, iyi bir gece uykusuna engel olabilir. ayrıca, ne kadar az aktif olursanız, gece uykunuzu etkileyebilecek günlük şekerleme yapma olasılığınız o kadar yüksek olabilir.
sağlıkta değişiklikler. artrit veya sırt problemlerinin yanı sıra depresyon veya anksiyete gibi durumlardan kaynaklanan kronik ağrı, uykuyu etkileyebilir. prostat veya mesane sorunları gibi gece idrara çıkma ihtiyacını artıran sorunlar uykuyu bozabilir. uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu yaşla birlikte daha yaygın hale gelir.
daha fazla ilaç. yaşlı insanlar tipik olarak gençlere göre daha fazla reçeteli ilaç kullanır ve bu da ilaçlarla ilişkili insomnia olasılığını artırır.

çocuklarda ve gençlerde uykusuzluk
uyku sorunları çocuklar ve gençler için de endişe verici olabilir. bununla birlikte, bazı çocuklar ve gençler uykuya dalmakta güçlük çekerler veya normal bir yatma vaktine direnirler çünkü iç saatleri daha gecikir. daha geç yatmak ve sabah geç uyumak isterler.

risk faktörleri

neredeyse herkes ara sıra uykusuz bir gece geçirir. ancak aşağıdaki durumlarda uykusuzluk riskiniz daha fazladır:

bir kadınsınızdır. adet döngüsü sırasında ve menopozda hormonal değişiklikler rol oynayabilir. menopoz sırasında gece terlemeleri ve sıcak basmaları genellikle uykuyu bozar. uykusuzluk hamilelikte de yaygındır.
60 yaşın üzerindesinizdir. uyku düzenindeki ve sağlığınızdaki değişiklikler nedeniyle, uykusuzluk yaşla birlikte artar.
zihinsel veya fiziksel sağlığınızı etkileyen birçok sorun uykunuzu bozabilir.
çok stres altındasınızdır. stresli zamanlar ve olaylar geçici uykusuzluğa neden olabilir. ve büyük veya uzun süreli stres kronik uykusuzluğa neden olabilir.
düzenli bir programınız yoktur. örneğin, işte veya seyahatte vardiya değiştirmek uyku-uyanma döngünüzü bozabilir.

komplikasyonlar
uyku, sağlığınız için sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite kadar önemlidir. uyku kaybı nedeniniz ne olursa olsun, uykusuzluk sizi hem zihinsel hem de fiziksel olarak etkileyebilir. insomnia çeken insanlar, iyi uyuyanlara kıyasla daha düşük bir yaşam kalitesi bildiriyorlar.

uykusuzluk komplikasyonları şunları içerebilir:

* işte veya okulda daha düşük performans
* sürüş sırasında tepki süresinin yavaşlaması ve daha yüksek kaza riski
* depresyon, anksiyete bozukluğu veya madde bağımlılığı gibi zihinsel sağlık bozuklukları
* yüksek tansiyon ve kalp hastalığı gibi uzun vadeli hastalıkların veya durumların artan riski ve şiddeti

önleme
iyi uyku alışkanlıkları insomnianın önlenmesine ve sağlıklı uykunun desteklenmesine yardımcı olabilir:

* hafta sonları da dahil olmak üzere uyku saatinizi ve uyanma saatinizi günden güne tutarlı tutun.
* aktif kalın - düzenli aktivite, iyi bir gece uykusunun desteklenmesine yardımcı olur.
* uykusuzluğa katkıda bulunup bulunmadıklarını görmek için ilaçlarınızı kontrol edin.
* şekerleme yapmaktan kaçının veya sınırlandırın.
* kafein ve alkolden kaçının veya sınırlayın ve nikotin kullanmayın.
* yatmadan önce ağır yemek ve içeceklerden kaçının.
* yatak odanızı uyumak için rahat hale getirin ve sadece seks veya uyku için kullanın.
* sıcak bir banyo yapmak, kitap okumak veya hafif müzik dinlemek gibi rahatlatıcı bir uyku vakti ritüeli oluşturun.

kaynak