mıknatıslı cam silme aleti var bir tane. camın dış yüzeyini de silmek için. bime gelse yok satar.

ufak yaşlarda başlayıp 30'uma gelsemde vazgeçemediğim güzel mi güzel alışkanlık. ama ılık süte yapmak gerekiyor yoksa bal özelliğini kaybediyormuş tamamen şeker yerine geçiyormuş. uzmanlar öyle söylüyor.

genellikle ingilizce öğretmenliğini tutturamayanların tercih ettiği ve 2020 yılında pedagojik formasyonun kalkması ile birlikte cazibesini yitirmiş bölüm. bu bölümü okuyanların %99'u öğretmen olmak için okuyordu.

eğer geçim kaynağınız fındık değilse ve yazın akrabaların çoğu bir araya geldiyse keyifli bir aktivitedir. fakat geçim kaynağınız fındıksa ve birkaç ton fındığınız varsa sizi fazlasıyla zorlar. sadece toplamakla da bitmiyor zaten iş. bakımı da toplaması kadar zor.

bazı yerler düz ve zemini temiz oluyor. o tarz yerlerde yerden toplanır fındık ve ağaçtan toplamaktan daha kolay olur fakat bazı yerlerde yokuş olur ve zemin ne kadar temizlesen de düzgün olmaz. bu tarz yerlerde toplamak cidden zordur. özellikle de dökülmeye başladığında yerde fındık aramak zulüm oluyor.

bir de bu zorluklardan sonra hak ettikleri fiyatı alamıyor fındık üreticisi. umarım hak ettiklerini aldıkları günleri de görürüz.

“kötü günümde yanımda olmadığın zaman vazgeçtim.
canın sıkıldığında benimle paylaşmadığını, kırılacak veya tedirgin olacak olsam bile düşüncelerini açıkça söylemediğini anladığım zaman vazgeçtim.
bana yalan söylediğini anladığım zaman vazgeçtim.
gözlerime baktığında kalbinle bakmadığını ve bana hala söylemediğin şeyler olduğunu hissettiğimde vazgeçtim.
her sabah benimle uyanmak istemediğini, geleceğimizin hiçbir yere gitmediğini anladığım zaman vazgeçtim.
düşüncelerime ve değerlerime değer vermediğin için vazgeçtim.
ağrılarımı dindirecek sıcak sevgiyi bana vermediğinde vazgeçtim.
sadece kendi mutluluğunu ve geleceğini düşünerek beni hiçe saydığın için vazgeçtim.
tablolarımda artık kendimi mutlu çizemediğim ve tek neden “sen” olduğun için vazgeçtim.
bencil olduğun için vazgeçtim.
bunlardan sadece bir tanesi senden vazgecmem için yeterli değildi, çünkü sevgim yüceydi.
ama hepsini düşündüğümde senin benden çoktan vazgeçtiğini anladım.
bu yüzden ben de senden vazgeçtim.”

frida kahlo

porselen ve havacılık ile alakalı bir acemi birliği vardı diye hatırlıyorum.

konuya ilgisi olanların okuması gerekendir.


ateş, insanın evriminde çok büyük bir öneme sahiptir. öncelikle sizlerle ateşin geçmişine bir göz atalım:

şimdiye kadar keşfedilmiş olan en eski ateş kalıntısı günümüzden 476 milyon yıl önce, karaları işgal eden bitkilerin yandığı orta ordovisyen dönem'e aittir. bu tarih önemlidir, çünkü bu zamanlardan önce atmosferdeki oksijen oranı oldukça düşüktü ve yanmaya kolay kolay izin vermiyordu. zaten karalarda da yoğun bir yanıcı madde birikintisi olmadığından, alevli yanma tepkimesine pek rastlanmıyordu. ancak ne zaman ki karalar bitkiler tarafından işgal edilmeye başladı ve oksijen oranları %13 ve üzerine ulaştı, işte o zaman bildiğimiz anlamıyla alevli tepkimeler ve hatta geniş alanlara yayılan yangınların izlerine rastlamaya başladık. keşfedilen ilk geniş çapta yangın kalıntısı, günümüzden 420 milyon yıl öncesine, geç silüryen devre aittir. bu zamanlardan sonra ise her dönemde yanma tepkimesi görülebilmiştir.

tarih sahnesine oldukça geç evrimleşmiş bir tür olarak çıkan insanlar ise, ateşi bilinçli olarak kontrol altına alabilmiş tek türdür. bu da ateşi bizler için daha anlamlı yapmaktadır. diğer türlerde ateşle birlikte evrimleşme söz konusu olabilse de, ateşi bilinçli kontrol edebilen başka bir hayvan türü tespit edilememiştir. örneğin avusturalyalı ateş şahini, yangın kavramının bilincindedir ve özellikle yangın olan bölgelerde, alevlerden kaçan hayvanları avlayarak beslenir. abd'de bolca bulunan uzun yapraklı çam gibi bitkiler, tohumları alev almaksızın çimlenemez. dolayısıyla yangınlar, bir yandan birçok canlıyı yok ederken, bir diğer yandan evrimsel süreçte sıklıkla gördüğümüz yangınla paralel bir evrim geçirmiş canlıları hayata bağlamaktadır. ancak hiçbir tür, yemek hazırlamadan tarıma, avcılardan korunmaktan avlanmaya, maddeleri işlemekten sağlığa, kimyasal çalışmalardan ısınmaya, dini kavramlardan mağara resimlerine, sanata, felsefeye ve daha nice konuya dahil ettiğimiz ateşi, biz insanlar kadar kapsamlı olarak algılayamaz ve kullanamaz. bu da, beynimizin evriminin önemli sonuçlarından biridir.

burada anlattığımız gibi, ateşi birçok farklı iş için kullanmaktayız. bunlara burada girerek sizleri sıkmak istemiyoruz, zaten ne amaçlarla kullanıldığını gayet iyi bilmektesinizdir. ancak burada bahsetmek istediğimiz, insan türlerinin evrimlerinin hangi noktasında ateşi kontrol altına alabildiğidir.

ne yazık ki bu konuda kesin bir yargı bulunmamaktadır. en net bulgularla konuşacak olursak, ateş günümüzden 400.000 yıl kadar önce homo erectus tarafından kontrol altına alınmıştır. 125.000 yıl kadar önce ise, birçok farklı insan türünün net bir şekilde ateşi kontrol edebildiğini biliyoruz. ancak bazı bilim insanları, ateşin kontrolünün 1.7 milyon yıl kadar öncesine gittiğini iddia etmektedirler. açıkçası bu iddialar çoğunlukla çürütülmüş veya yalanlanmıştır, çünkü bu dönemlere ait ateşin kontrolüne dair bulgular ya aşırı belirsizdir ya da düzmecedir. dolayısıyla bilim camiası bu konuda oldukça hassas ve titiz çalışmaktadır. küçük çapta bile olsa yangınlar çok yaygın ve aşırı sık olan olaylar olarak araştırmacıların kafalarını karıştırabilecek birçok iz arkada bırakabilmektedirler. önemli olan bu izlerden hangilerinin gerçekten kontrollü bir ateşe ait olduğunu tespit edebilmektir.

ateşin kontrolüne dair bulgular kesin olmadığı için, bu konudaki tartışmalara burada pek fazla girmeyeceğiz. ancak kabaca 400.000 yıl kadar önce, daha ortada homo sapiens türüne, yani bize ait hiçbir iz yokken atalarımızın ateşi kontrol altına aldığını söyleyebiliriz. peki bu bizim evrimimizi nasıl etkiledi? ateşi kontrol etmenin evrimimiz ile alakası nedir?

ateşin kontrolünün ilk etkilerinin davranışsal olduğu düşünülmektedir. çünkü kontrollü bir ateş, insanların diledikleri zaman ışık yaratabilmeleri anlamına gelmektedir. böylece gündüzcül (gündüz avlanan) bir hayvan türü olan insan, aktivitelerini gün ışığı ile sınırlandırmak zorunda kalmamaya başlamıştır. üstelik eskiden korktuğu avcılarının (yırtıcı kediler gibi) ve rahatsız edici misafirlerin (birçok böcek ve omurgasız türü) ateşten korkarak uzak durduğunun keşfi, insana çok ciddi bir evrimsel avantaj sağlamaya başlamıştır.

tüm bunlar bir yana ateş, insanın giderek etçilleştiği (baskın meyvecil diyetten, etçile kayan hepçil bir diyete geçtiği) ve bu sebeple beyin evrininin hızlandığı bir dönemde, sindirimi zor olan besinlerini pişirmesine yaramıştır. beslenme tipinin değişmesi, bir türün evrimsel değişimine etki eden en önemli özelliklerden biridir. hele ateşte pişen bir yemekte özellikle nişastaya dayalı karbonhidratlar bulunuyorsa, ateşin etkisiyle bu kimyasallar parçalanır ve insanlar bu ürünleri çok daha kolay sindirebilirler. bu sayede çok daha verimli ve yüksek bir enerji kaynağı elde etmiş olurlar. işte bu sebeple de evrimsel ekonomilerine ciddi katkılar sağlamış olurlar. yani evrimsel patikaları, hiç beklenmedik bir şekilde değişmeye başlar.

burada yanlış bir anlaşılma da sıklıkla yapılmaktadır: sanki ateşin kontrolü ve yemeklerimizi pişirmemiz, sadece et ürünleri ile alakalı bir durummuş gibi lanse edilmektedir. bu, ciddi bir hatadır. az önce belirttiğimiz yazımızda da sıklıkla vurguladığımız gibi insan türleri, evrimsel süreç içerisinde meyvecil bir diyetten ete ağırlık veren omnivor (hepçil) bir diyete geçmiş olsalar bile bu, yeşil beslenmeden uzak durdukları veya bu tip beslenmenin sona erdiği anlamına gelmemektedir. tam tersine, ateşin kontrolü sayesinde yüz binlerce ve milyonlarca yıldır sindiremedikleri bazı bitkisel ürünleri tüketebilmeye başlamışlardır. çünkü daha basit şekerler ve karbonhidratlardan oluşan çiçekleri, tohumları ve etli meyveleri sindirebilsek de; özellikle ham selüloz içeren bitki gövdeleri, yetişkin yapraklar, genişlemiş kökler ve bitki tüberlerini apandiksimiz evrimsel süreçte köreldiği için sindirememekteydik. ancak ateş sayesinde bu bitki kısımlarını pişirerek selülozu kısmen de olsa parçalayabilmeye ve bir miktar sindirebilmeye başladık (halen de ateş olmadan sindiremeyiz). üstelik ham haliyle zehirli olan bazı tohumlar ve bitki kısımları, ateşte pişirme sayesinde zehirsiz hale getirilebilmeye başladı. bu da diyetimize ciddi anlamda etki etti ve evrimsel sürecimize adeta yön verdi.

bazı bilim insanları ateşin insan beyninin evrimine etki etmediğini iddia etseler de, evrimsel biyologların ezici bir çoğunluğu bunun doğru olmadığını, ateşin beslenmemizi doğrudan etkilediğini, beslenmemizin de evrimsel değişimimizi doğrudan etkilediğini, bu yüzden de ateşin evrimimizde çok önemli bir rolü olduğunu belirtmektedirler. öyle ki, beslenme tipimizin değişmesi sebebiyle sadece beynimiz irileşmekle kalmadı (tabii ki bundaki tek sebep beslenme etkisi deği), aynı zamanda yüz ve çene yapımız da değişmeye başladı. vücudumuzdaki en belirgin körelmiş organlar olan 20 yaş dişlerimizin varlığı bile , bu durumu göstermeye yetmektedir.

tüm hatlarıyla baktığımızda, ateşin insan evrimi için oldukça önemli olduğunu görmek mümkündür. diyetimizi etkilemediğini varsaysak bile, davranışsal olarak çok ciddi etkileri olduğunu, dolayısıyla evrimsel avantajlarımıza doğrudan etki ettiğini söylememiz hiç hatalı olmayacaktır.

kaynak

umrunda olmadığını hissettirmesi

çok değer verdiğim bir kişinin öldüğünü sanmıştım. yaşadığını görünce mutluluktan ağlamıştım.

ehemmiyet de denmektedir. her hangi bir şeyin nitelik ve nicelik bakımından değeri olması anlamındadır.

duvarın öbür tarafındayım şu an.

reddedilince tam da pozisyonum bu olabilir.

sene 1999… türkiye’de yazarlar tarafından özgür bir ansiklopedi yazılmaya başlanır. mühendisinden doktoruna, akademisyeninden gazetecisine kadar herkes emek verir. “kutsal bilgi kaynağı” derler ona.
sene 2001... dünya üzerindeki her insana kendi dilinde bir ansiklopedi oluşturmak için wikipedia kurulur. hawaii dilindeki wiki (bilgi) ve antik yunan medeniyeti'nde "kapsamlı kültürel eğitim sistemi" anlamına gelen paideia kelimesinden gelen pedia kelimelerinin birleşiminden oluşur.
sene 2017…türkiye’yi suriye iç savaşına destek vermekle suçlayan ingilizce iki içeriğin kaldırılmaması nedeniyle wikipedia’ya türkiye’den erişim engellenir.
sitenin kurucularından jimmy wales, “bilgiye erişim temel insan hakkıdır. türkiye halkının bu hakkını savunma mücadelesinde hep yanında olacağım” diye açıklama yapar.
wikipedia, türkiye'yi avrupa insan hakları mahkemesi'ne şikayet eder.

her ne kadar vpn ile girilse de vpn kullanmasını bilmeyenler de vardır. anayasa mahkemesi wikipedia'ya uygulanan erişim engelinin ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna karar vermesiyle 2020 yılında wikipedia’ya erişim engeli kalkar.
kutsal bilgi kaynağının trol yuvasına dönmesine, wikipedia’ya yarın bir gün tekrar erişim engeli konma ihtimali de eklenince yeni bir kutsal bilgi kaynağına ihtiyaç duyulur.
ve kafa sözlük kurulur. ihtiyaç, tüm icatların anasıdır -eflatun.

moderasyon güncellemesi ile sözlükte gelecek aylarda yapılacak yeniliklerin de temeli atılıyor sanki.
profesyonelleşmeye atılan adım ile ilerde sanatçıları, gazetecileri, ünlü yazarları “ben sorularınızı yanıtlıyorum” türü başlıklar altında görebiliriz.
sözlük içi konuların da teknik ve sözlük içi diye ayrılması iyi olmuş. zira sadece günün ünlüsü yazarını seçmek için 13 ayrı başlık açılmıştı.
youtube röportajları için sözlük içi başlığı altında öneriler gelebilir. gelecek röportaj ıvanmılınskı ile kızıl nelson arasında olsun gibi.
youtube kafa oturum yapılsın.. blackeyes, ölmedim ama hafif sürünüyorum, robnaja, mahlassızım, tenturdiyot ve freud purosu arasında olsun gibi.
biz amatör yazarların karı, hesabi değil hasbidir; yani maddi değil manevidir.
amatör ruh ile profesyonel başarı elde etmek pek güzeldir.

bir gün oğlum olursa ona öğreteceğim şey, gönül almak için uğraşmanın erkeklik gururundan hiç bir şey götürmeyeceğidir. sözünün sahibidir.

pastaneden mi bulacağız tepkilerine sebep olmuş başlıktır.
devir değişti artık internetten buluyoruz.

güzel kardeşim. dolar 8.41, euro 10.17 şuan.

sözlük formatını aşıp sözlüğü forum sitesine çeviren entryler/başlıklara denk gelindiğinde verilen bkz.

ayrıca (bkz: dağıttın formatı eyledin viran) da alternatif olarak kullanılabilir.

bağırsaklar, sindirilmiş gıda parçacıklarının vücuda girmesine izin verirken, zararlı maddelerin geçişine engel olur. ancak bağırsak florasının bozulmasıyla bağırsak bariyeri seçiciliğini kaybeder ve zararlı organizma, toksin gibi maddeler de kana karışmaya başlar. bu da vücutta kronik yorgunluk, kilo kaybı, kabızlık, iştahsızlık gibi sorunlarla ortaya çıkar.

ispanyol işgalinin ilk dönemlerinde yazılmış olan, mayaların kutsal kitabı. yazıya dökülmesi uzun yıllar alsa bile, inananların yıllarca yazılanları akıllarında tuttukları ve nesilden nesile aktarıldığı düşünülüyor. aslen kiçe dilinde olmasına rağmen latin harfleri ile kaleme alınmıştır. bildiğim kadarı ile zamanların kitabı olarak anılıyor.

popol vuh'a göre tanrılar önce kilden bir insan yoğurmuş fakat hareket kabiliyetinden yoksun olan ve fazla yumuşak olan kil insanların işlevsiz olduğunu düşünüp; tahtadan erkekler ve sazdan kadınlar yaratmışlardır. konuşabilen ve hareket edebilen bu yeni tahta ve saz insanlar ne yazık ki ruhtan yoksun oldukları için tanrılar bu figürleri de sevmemiş ve yeniden yaratmak için işe koyulmuşlar. mısırdan dört erkek ve dört kadın yaratmış, su ile onlara kan vermişler fakat bu mısır insanlar öyle üstün, öyle kusursuzmuş ki bilgelikleri tehlikeli bir hâl almaya başlamış. bundan ötürü göğün yüreği mısır insanların gözlerine sis üfleyerek bilgeliklerini köreltmiş. mayalar mısır insanları ilk ataları olarak kabul ediyorlar.

her ne kadar aztekler kadar kanlı ritüelleri olmasa bile popol vuh ve tanrı inanışı mayaların kanlı ibadetlerinin temel sebebidir. (güneşe sunmak için kurbanların kalplerini sökmek ve toprağı kan ile beslemek, kişinin kendini kurban etmesi veya tanrılar ile iletişime geçmek için kendi vücudundan bir şeyler feda etmek vs.)

türk kadınlarını bi rahat bırakın. sözlükte bari nefes alsınlar.